Διονύσης Σιμόπουλος: Ο παθιασμένος εκλαϊκευτής της Αστροφυσικής

Μεγάλη αίσθηση έχει προκαλέσει από χθες ο θάνατος του Διονύση Σιμόπουλου, επίτιμου διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου, που ύστερα από τις σπουδές του στις ΗΠΑ στο αντικείμενο της Πολιτικής Επικοινωνίας και Επικοινωνίας της Αστροφυσικής αφιέρωσε τη ζωή του στην εκλαΐκευση της επιστήμης της Αστροφυσικής.

Ο Διονύσης Σιμόπουλος, επιδιώκοντας πάντα να φέρνει το ευρύ κοινό σε επαφή με τον μαγικό κόσμο του διαστήματος είχε συχνή δημόσια παρουσία είτε μέσω συνεντεύξεων είτε μέσω δικής του αρθρογραφίας.

Στο άρθρο του με τίτλο «Η Οδύσσεια του Διαστήματος», o Διονύσης Σιμόπουλος αφηγήθηκε την προσπάθεια του ανθρώπου να γνωρίσει τα άστρα.

Διαβάστε επίσης: Δεν είμαστε ούτε κόκκος άμμου μέσα στο Σύμπαν

«Η ερωτική σχέση του ανθρώπου με τον ουρανό είναι μια πανάρχαια ιστορία, αν και για χιλιάδες χρόνια τα μάτια μας, περιορισμένα να βλέπουν μόνον τα λαμπρότερα άστρα της νύχτας, ήταν τα μοναδικά αστρονομικά όργανα που διαθέταμε.

Το πρώτο τηλεσκόπιο

Η ανακάλυψη του πρώτου τηλεσκοπίου από τον Γαλιλαίου, το 1609, άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία των ερευνών του ανθρώπου, μας βοήθησε να διαπιστώσουμε γρήγορα την έκταση της άγνοιας που είχαμε για το Σύμπαν.

Διαβάστε επίσης: Διονύσης Σιμόπουλος: Ετσι είπε «αντίο» στους φίλους του

»Στους αιώνες που ακολούθησαν τα τηλεσκόπια μεγάλωσαν και σε μέγεθος και σε πολυπλοκότητα αποκαλύπτοντάς μας, ως διά μαγείας, ένα νέο Σύμπαν και μια ατελείωτη λιτανεία κρυμμένων μυστικών.

Ο Χάμπολ και η Ανδρομέδα

»Τα τελευταία 100 χρόνια η αποκωδικοποίηση των ακτινοβολιών που έρχονται από το Διάστημα αύξησε εκατομμύρια φορές τις γνώσεις μας για το σύμπαν.

»Στη δεκαετία του 1920, για παράδειγμα, ο αστρονόμος Έντουιν Χάμπολ κατόρθωσε να φωτογραφίσει μεμονωμένα άστρα στον “νεφελοειδή” της Ανδρομέδας (που αποδείχτηκε ότι βρίσκεται σε απόσταση δύο εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη) επιβεβαιώνοντας έτσι την άποψη ότι επρόκειτο για έναν απόμακρο αστρικό κόσμο δεκάδων δισεκατομμυρίων άστρων έξω από τον δικό μας Γαλαξία.

»Ο Χάμπολ μάς απεκάλυψε μέσα σε μία νύχτα ότι το Σύμπαν ήταν πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι μπορούσαμε να φανταστούμε μέχρι τότε. Σήμερα πάντως γνωρίζουμε πολύ καλά ότι στο ορατό μας Σύμπαν υπάρχουν πάνω από 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες (πολύ περισσότεροι δηλαδή γαλαξίες απ’ όλους τους ανθρώπους που έχουν ζήσει μέχρι τώρα πάνω στη Γη), ενώ το φως του πιο απόμακρου αντικειμένου που έχουμε δει έχει ηλικία περίπου 13 δισεκατομμυρίων χρόνων. (…)

Αυτόματες διαστημοσυσκευές

»Από το 1962 και μετά, οι αυτόματες διαστημοσυσκευές που στείλαμε στους πλανήτες άλλαξαν για πάντα την αντίληψη που είχαμε για τους απόμακρους αυτούς κόσμους, για τους αέριους γίγαντες και τους βλογιοκομμένους από κρατήρες δορυφόρους, τις παγωμένες ή φλεγόμενες ατμόσφαιρες αμμωνίας και διοξειδίου του άνθρακα, και τους δεκάδες άλλους διαφορετικούς μεταξύ τους κόσμους. (…)

»Το ηλιακό μας σύστημα είναι μια περιοχή που έχει αλλάξει δραστικά στη διάρκεια της ιστορίας του, των περίπου πέντε δισεκατομμυρίων ετών, πολύ συχνά μάλιστα με μεγάλη βιαιότητα και αναταραχή. Χάρη στα αποτελέσματα των ερευνητικών μας εξορμήσεων, είμαστε σήμερα σε θέση να γνωρίζουμε λεπτομέρειες που προηγουμένως δεν μπορούσαμε ούτε καν να φανταστούμε.

»Τα τελευταία μάλιστα χρόνια έχουμε ήδη διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη πλέον εικόνα για τους πλανήτες, τους δορυφόρους τους, αλλά και για τον τρόπο με τον οποίο γεννήθηκε το πλανητικό μας σύστημα. Και όλα αυτά μέσα σε 40 μόλις χρόνια!

»Τα “Απόλλων”, τα “Παϊονίερ”, τα “Mάρινερ”, τα “Βόγιατζερ”, και τα δεκάδες άλλα διαστημικά οχήματα ανήκουν πια στην Ιστορία. Ενώ η Σελήνη και οι πλανήτες, λιγότερο μυστηριώδει από πριν και πιο ελκυστικοί, μας προσκαλούν σε θαυμάσιους κανιούργιους κόσμους, που ανοίγουν μπροστά μας νέους ορίζοντες.

»Το ίδιο όμως έγινε και για τον Ήλκιο μας με τις διάφορες διαστημοσυσκευές που τον μελέτησαν από κοντά. Όπως είναι o “Oδυσσέας”, που εξερεύνησε τους άγνωστους μέχρι τώρα πόλους του Ηλίου, και το SOHO που μελετάει επισταμένα τις διάφορες διεργασίες που συμβαίνουν σε αυτόν.

»Τέτοιου είδους μελέτες αυξάνουν σημαντικά τις γνώσεις μας, όχι μόνο για το πλησιέστερο σε μας άστρο, αλλά και για όλα τα άλλα άστρα, αφού ο Ήλιος μας είναι η καλύτερη πηγή πληροφοριών που έχουμε γι’ αυτά».

Σύντομες ερωταπαντήσεις

Στις 11 Φεβρουαρίου 2004, με αφορμή την ανακαίνιση τότε του Πλανηταρίου, του Ευγενίδειου Ιδρύματος,  ο Στέφανος Κρίκκης και «ΤΑ ΝΕΑ» έθεσαν στον Διονύση Σιμόπουλο, 20 ερωτήσεις. Μεταξύ άλλων ο Διονύσης Σιμόπουλος απάντησε στα εξής:

Ποια είναι η συχνότερη ερώτηση των μαθητών που σας επισκέπτονται;

«Είμαστε μόνοι μας στο Σύμπαν;»

Για τους…εξωγήινους, τι τους λέτε;

Υπάρχουν, αλλά βρίσκονται μακριά.

Είναι μονόδρομος για τον άνθρωπο η εξερεύνηση του Διαστήματος;

Όπως ήταν και για τον Κολόμβο.

Ποιο μυστήριο του Σύμπαντος σας πονοκεφαλιάζει περισσότερο;

Η γέννησή του

Η γνώση κρύβεται στη Γη ή στο Διάστημα;

Στο ανθρώπινο μυαλό

Πιστεύετε πως είναι δυνατόν να υπάρχουν στο Σύμπαν απλές μορφές ζωής;

Και όχι μόνο.

Γιατί είναι σημαντικότερο να πάμε στον Άρη και όχι να αποικίσουμε τη Σελήνη;

Το ίδιο σημαντικά είναι και τα δύο.

Νομίζετε πώς είμαστε προορισμένοι να ζήσουμε εκτός Γης;

Θα έλεγα καταδικασμένοι.

Υπάρχει ποτέ περίπτωση να γίνει ο πλανήτης μας αφιλόξενο μέρος για τον άνθρωπο;

Και κάνουμε τα πάντα για να γίνει αυτό μια ώρα αρχύτερα.

Στο μεταξύ, όλο και περισσότερες χώρες ετοιμάζουν αποστολές στο φεγγάρι. Μήπως βλέπετε ν’ αρχίζει ένας καινούργιος “Πόλεμος των Άστρων”;

Συναγωνισμός θα υπάρχει πάντα.

Πόσο έχει ωφελησει την καθημερινότητά μας η εξέλιξη της διαστημικής τεχνολογίας;

Τα μέγιστα.

Αν το βάζαμε πείσμα, πόσα χρόνια θα έπαιρνε στην Ελλάδα να στείλει ένα σκάφος στο Διάστημα;

Πέντε.

Ποιος φταίει, παρεμπιπτόντως, που η έρευνα στην Ελλάδα χωλαίνει;

Η έλλειψη χρημάτων.

Αν ήσασταν αστροναύτης ποιον πλανήτη θα θέλατε να εξερευνήσετε;

Τη Γη.

Ποιο είναι το δυνατότερο συναίσθημα που νιώσατε όλα αυτά τα χρόνια ως διευθυντής του Πλανηταρίου;

Της προσφοράς.