Με ενδιαφέρον περιμένουν πολλοί την αυριανή απάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της 77ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στο προχτεσινό παραλήρημα κατά της Ελλάδας από τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν από το ίδιο βήμα.

Το προσφυγικό και το ατύχημα

Σε δύο κατευθύνσεις αναμένεται να κινηθεί, σύμφωνα με τις ως τώρα ενδείξεις και πληροφορίες, η παρέμβαση του Έλληνα πρωθυπουργού. Αφενός ο κ. Μητσοτάκης θα επιχειρήσει παρουσιάζοντας στοιχεία και αριθμούς να αποδομήσει τη ρητορική που αρθρώνει συστηματικά το τελευταίο διάστημα ο κ. Ερντογάν, καθιστώντας υπεύθυνη την ελληνική κυβέρνηση για παραβίαση του διεθνούς δικαίου στο προσφυγικό (βίαιες επαναπροωθήσεις προσφύγων και μεταναστών στα σύνορα, πνιγμούς στο Αιγαίο κλπ) και αφετέρου θα εστιάσει στην αφοσίωση της Ελλάδας στη δυτική συμμαχία κάνοντας αντιπαραβολή με τη στάση του επιτήδειου ουδέτερου εκ μέρους της Τουρκίας στη σύγκρουση της Δύσης με Ρωσία και Κίνα.

Μάλιστα αυτό που αξίζει να σημειωθεί είναι το γεγονός ότι το τελευταίο διάστημα η Άγκυρα δεν εστιάζει ρητορικά τόσο στη «Γαλάζια Πατρίδα», όσο στο προσφυγικό. Σ’ αυτό το πνεύμα άλλωστε κινήθηκε και ο Ερντογάν στην ομιλία του στον ΟΗΕ και κατά πολλούς έδειξε και το πεδίο ενός μελλοντικού -όχι και τόσο μακρινού- «ατυχήματος» στο Αιγαίο και τον Έβρο.

Η ανάγνωση που γίνεται από πολλούς είναι πως μέσω ενός «ατυχήματος» με πρωταγωνιστές το λιμενικό και την ακτοφυλακή ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσπαθεί να πετύχει τους στόχους του χωρίς να προστρέχει σε ένα απευθείας στρατιωτικό θερμό επεισόδιο που μπορεί να προκαλέσει διπλωματικές αντισυσπειρώσεις εναντίον του στη Δύση η οποία κατηγορεί την Ρωσία και τον Βλαντιμίρ Πούτιν για «αναθεωρητισμό» λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

Ο «άλλος δρόμος» για το Αιγαίο και τη Θράκη

Όπως και να έχει πάντως, το βέβαιο είναι ότι μέσω μιας έντασης που ξεπερνάει τα όρια της διπλωματικής κρίσης και αγγίζει τα όρια μιας ψυχροπολεμικού τύπου σύγκρουσης, επιδίωξη της Τουρκίας να προωθήσει τους στόχους της «Γαλάζιας Πατρίδας». Ουσιαστικά ο πόλεμος στην Ουκρανία οδηγεί τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να αναζητήσει άλλο δρόμο, αυτόν του προσφυγικού για να προωθήσει τις βλέψεις του σε Αιγαίο (όπου η Τουρκία έχει ανοίξει θέμα κυριαρχίας των ελληνικών νησιών) και σε Έβρο (όπου η Τουρκία μιλάει για τουρκική μειονότητα στη Δυτική Θράκη).

Από την άποψη αυτή δεν είναι τυχαίο ότι η απάντηση Μητσοτάκη αναμένεται να εστιάσει στο θέμα του προσφυγικού επιχειρώντας να αντικρούσει τη ρητορική Ερντογάν, καθώς εκτός όλων των άλλων, η Ελλάδα έχει βρεθεί πολλές φορές απολογούμενη για τη διαχείριση του θέματος (pushbacks κλπ) ακόμα και από δυνάμεις εντός ΕΕ αλλά και τις ίδιες τις Βρυξέλλες.

Σε ότι αφορά όμως τη γενικότερη και συνολικότερη μεγάλη εικόνα στην οποία εξελίσσεται η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το μπρα ντε φερ Ερντογάν – Μητσοτάκη από το βήμα του ΟΗΕ αξίζει να επισημανθεί μία ποιοτική διαφορά σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Και αυτή η διαφορά αφορά τόσο στη στάση της Ελλάδας, όσο και της Τουρκίας.

Φλερτάρει με επιθετικές κινήσεις έναντι του ΝΑΤΟ

Από τη μια μεριά η Τουρκία δείχνει να φλερτάρει με επιθετικές κινήσεις απέναντι στο ΝΑΤΟ κάνοντας όχι απλώς ανοίγματα στη Ρωσία, αλλά δηλώνοντας απροκάλυπτα χωρίς ενδοιασμούς διατεθειμένη ακόμα και να αλλάξει γεωπολιτικό στρατόπεδο μέσω της ένταξής της στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης. Ενώ, από την άλλη μεριά η Ελλάδα δείχνει όχι απλά πίστη και αφοσίωση στη δυτική συμμαχία αλλά δεν διστάσει στη χρήση μιας ρητορικής που παραπέμπει σε εμπόλεμη κατάσταση της ίδιας της Ελλάδας με τη Ρωσία.

Αν κανείς πρέπει να κρατήσει σε αυτή τη μεγάλη εικόνα δύο στιγμές από τους Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και Κυριάκο Μητσοτάκη για να κατανοήσει τη στρατηγική των δύο χωρών που διασταυρώνουν τα ξίφη τους από το βήμα του ΟΗΕ είναι οι εξής:

Την προηγούμενη εβδομάδα ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παραβρέθηκε στη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) ως «εταίρος διαλόγου» και μετά σε συνομιλία του με δημοσιογράφους όταν ρωτήθηκε σχετικά με το αν είναι επιδίωξη της Τουρκίας να γίνει μέλος του SCO απάντησε χωρίς περιστροφές πως «φυσικά αυτός είναι ο στόχος».

Αν θέλει πρέπει να φύγει από το ΝΑΤΟ

Προφανώς ο κ. Ερντογάν κατανοεί τι θα σημαίνει μια τέτοια δήλωση και πως θα εκλαμβανόταν στη Δύση. Άλλωστε δεν άργησε να έρθει το σχόλιο του Κρεμλίνου πως, αν η Τουρκία θέλει να μέλος του SCO θα πρέπει να φύγει από το ΝΑΤΟ.

Αν και αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει κάποια επίσημη αίτηση της Τουρκίας, ο ρώσος επιτετραμμένος του Βλαντιμίρ Πούτιν, Μπαχτιόρ Χακίμοφ τόνισε ότι υπάρχει συγκεκριμένος κανονισμός για την αποδοχή νέων μελών στον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (σημ: μεταξύ άλλων συμμετέχουν εκτός της Ρωσίας, η Κίνα, η Ινδία, το Πακιστάν και ορισμένες ακόμα ασιατικές πρώην σοβιετικές δημοκρατίες) και μία από αυτές είναι τις προϋποθέσεις είναι η «μη συμμετοχή σε δραστηριότητες και μπλοκ εχθρικά ή στραμμένα κατά των μελών του SCO» υπογράμμισε ο Χακίμοφ, για να τονίσει πως η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ το οποίο «ανακήρυξε τη Ρωσία όχι απλώς αντίπαλο, αλλά εχθρό νούμερο ένα».

Διεξάγουμε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας

Στον αντίποδα ακριβώς ήταν οι δηλώσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη σήμερα στο Bloomberg όπου ακριβώς ερωτηθείς σχετικά με τα ελληνοτουρκικά υπογράμμισε ότι «διεξάγουμε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας», φράση που αν μη τι άλλο προκαλεί αίσθηση, όπως και η φράση που τη συνόδευσε ότι η Τουρκία «δεν είναι μέρος αυτού που συνηθίζουμε να αποκαλούμε Δυτική συμμαχία».

«Γενικά έχουμε δει ένα κρεσέντο τουρκικής ρητορικής κατά της Ελλάδας που είναι προφανώς απαράδεκτο. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που έχει επισημανθεί προς την Τουρκία από την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και από τις ΗΠΑ. Δεν χρειαζόμαστε άλλη πηγή γεωπολιτικής αστάθειας στην Ανατολική Μεσόγειο όταν διεξάγουμε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας και προσπαθούμε να υποστηρίξουμε την Ουκρανία» τόνισε συγκεκριμένα ο Κυριάκος Μητσοτάκης για να προσθέσει με νόημα:

«Η αμφισβήτηση της κυριαρχίας ενός συμμάχου στο ΝΑΤΟ είναι προφανώς απαράδεκτη. Δεν πρόκειται να γίνει ανεκτή από την Ελλάδα, και ουσιαστικά δείχνει την Τουρκία ως μια χώρα που δεν είναι πλέον μέρος αυτού που συνηθίζουμε να αποκαλούμε, Δυτική συμμαχία. Ο Πρόεδρος Ερντογάν αρνείται, αυτό το διάστημα, να συναντηθεί μαζί μου. Έχω πει ανοιχτά ότι είμαι πάντα ανοιχτός για συζήτηση και πιστεύω ότι είναι προς το συμφέρον της περιφερειακής σταθερότητας να μειωθεί σημαντικά η ένταση της ρητορικής. Δεν βοηθά κανέναν, νομίζω, ούτε τον εαυτό του, αν συνεχίσει σε αυτόν τον δρόμο».

Κινήσεις υψηλού ρίσκου

Αξίζει να σημειωθεί ότι της σημερινής φράσης του πρωθυπουργού και μάλιστα από αμερικανικό έδαφος ότι «διεξάγουμε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας», είχε προηγηθεί ανάλογη δήλωση της πρώην υπουργού Εξωτερικών Ντόρας Μπακογιάννη λίγες μέρες πριν που είχε ως αποτέλεσμα να παρέμβει και να τη σχολιάσει δημοσίως η ρωσική πρεσβεία στην Αθήνα δηλώνοντας ότι «η Ρωσία δεν έχει κηρύξει τον πόλεμο στην Ελλάδα».

Είναι κάτι παραπάνω από προφανές, ότι η Τουρκία επιλέγει να διαπραγματευτεί με κινήσεις υψηλού ρίσκου έναν αυτόνομο γεωπολιτικό ρόλο όπου και όποτε πιστεύει ότι το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ δεν της ικανοποιούν τις βλέψεις της ή την περιορίζουν σε δεύτερο ρόλο στο πλαίσιο της ευρύτερης γεωπολιτικής αντιπαράθεσης του ευρωατλαντικού άξονα με Κίνα – Ρωσία.

Οι βάσεις και ο Πόντιος Πιλάτος

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να γίνει περισσότερο κατανοητή και η αντίδραση της Τουρκίας για τις αμερικανικές ουσιαστικά βάσεις σε Αλεξανδρούπολη και Κρήτη, τη στιγμή οι Αμερικανοί δεν χάνουν ευκαιρία να δηλώνουν συνεχώς το ρόλο που διαδραματίζουν αυτές οι βάσεις στην Ελλάδα, ειδικά το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ως αντιρωσική βάση εξόρμησης των νατοϊκών δυνάμεων στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Είναι επίσης προφανές ότι η Ελλάδα κινείται σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση και μάλιστα έκανε δεκτή πανηγυρικά την απόφαση των ΗΠΑ για ολική άρση του αμερικανικού εμπάργκο όπλων στην Κύπρο, παραβλέποντας το τι μπορεί να σημαίνει για την πορεία του Κυπριακού μια πρόσδεση της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ, το οποίο ως οργανισμός κινείται στα επίμαχα για την Ελλάδα εθνικά ζητήματα ως «Πόντιος Πιλάτος» θέλοντας πάση θυσία να κρατήσει στη δυτική συμμαχία την Τουρκία.