Εν μέσω πυρηνικών απειλών ξαναχτυπά το κόκκινο τηλέφωνο

Είναι απλά ένα «κόκκινο τηλέφωνο» στις ταινίες, αλλά οι επικοινωνίες σε καταστάσεις κρίσεων μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας, που ξεκίνησαν κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, έχουν ξαναρχίσει εν μέσω ρωσικών απειλών για χρήση πυρηνικών όπλων στην Ουκρανία.

Ο Τζέικ Σάλιβαν, ο κορυφαίος σύμβουλος ασφαλείας του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, το επιβεβαίωσε. Στον δημοσιογράφο που τον ρώτησε αν «δουλεύει ξανά το κόκκινο τηλέφωνο», απάντησε στις 25 Σεπτεμβρίου στο αμερικανικό ειδησεογραφικό δίκτυο NBC: «Η απάντηση στην ερώτησή σας είναι: ναι». Και διευκρίνισε: «Έχουμε τη δυνατότητα να μιλήσουμε απευθείας σε υψηλό επίπεδο (στους Ρώσους), να τους πούμε ξεκάθαρα ποιο είναι το μήνυμά μας και να ακούσουμε το δικό τους».

«Συνέβη συχνά τους τελευταίους μήνες, συνέβη ακόμη και τις τελευταίες ημέρες», είπε ο Σάλιβαν, ο οποίος δεν θέλησε να δώσει λεπτομέρειες για την ακριβή φύση των διαύλων επικοινωνίας που χρησιμοποιούνται, προκειμένου να «προστατευτούν», ούτε για τη συχνότητα των επικοινωνιών.

Πώς καθιερώθηκε ο όρος

Ο όρος «κόκκινο τηλέφωνο» έγινε, με την πάροδο του χρόνου, η αναφορά σε όλες τις υψηλού επιπέδου εμπιστευτικές επαφές επείγουσας φύσης μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας.

Εντούτοις, αρχικά ήταν μια πολύ συγκεκριμένη συσκευή που πρωτοχρησιμοποιήθηκε το 1963 μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Σοβιετικής Ένωσης.

Τον Οκτώβριο του 1962, η κρίση των πυραύλων της Κούβας συγκλόνισε ολόκληρο τον κόσμο.

Η απουσία άμεσης επικοινωνίας ευνοεί εικασίες για τις προθέσεις του αντιπάλου στρατοπέδου, και συνεπώς τον κίνδυνο πυρηνικής κλιμάκωσης. Στη συνέχεια χρειάζονται αρκετές ώρες για τη μετάδοση, τη μετάφραση και την κρυπτογράφηση των μηνυμάτων μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον.

Μετά την κρίση εκείνη, οι δύο χώρες διαπραγματεύτηκαν, μέχρι την παραμικρή λεπτομέρεια, τη δημιουργία ενός συστήματος ταχείας και άμεσης επικοινωνίας, εξαιρετικά ασφαλούς.

Το «Μνημόνιο Κατανόησης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της Ένωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών σχετικά με την καθιέρωση μιας άμεσης σύνδεσης επικοινωνίας», η πρώτη διμερής συνθήκη μεταξύ των δύο δυνάμεων, υπογράφηκε στη Γενεύη στις 20 Ιουνίου 1963.

Στην ταινία «Doctor Strangelove», ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μέρκιν Μάφλεϊ (σ.σ. φανταστικός χαρακτήρας) έχει μια τραγελαφική τηλεφωνική συνομιλία με τον «Ντμίτρι» στη Μόσχα για έναν επικείμενο πυρηνικό όλεθρο.

Στην πραγματικότητα, οι δύο πρωτεύουσες επικοινωνούν με γραπτά μηνύματα, κωδικοποιημένα και μεταδιδόμενα από ένα καλώδιο μήκους χιλιάδων χιλιομέτρων (Ουάσιγκτον-Λονδίνο-Κοπεγχάγη-Στοκχόλμη-Ελσίνκι-Μόσχα) και από ένα ραδιοκύκλωμα.

Σύμφωνα με ένα άρθρο του περιοδικού Smithsonian του 2013, το πρώτο μήνυμα που έστειλαν οι Αμερικανοί είναι: «Η γρήγορη καφέ αλεπού πήδηξε πάνω από την πλάτη του τεμπέλη σκύλου 1234567890». Κάτι που δεν σημαίνει πολλά, αλλά έχει το πλεονέκτημα της χρήσης όλων των πιθανών χαρακτήρων για να δοκιμαστεί το σύστημα επικοινωνίας.

Το σύστημα εκσυγχρονίστηκε το 1971, αντικαταστάθηκε από δορυφορικές συνδέσεις και τερματικά που εγκαταστάθηκαν στις δύο χώρες – από την αμερικανική πλευρά, η σύνδεση έφτασε στο Πεντάγωνο, το ίδιο συνδεδεμένο με την αίθουσα επιχειρήσεων του Λευκού Οίκου, το «Situation Room».

Σαίξπηρ και Τσέχοφ

Σε ένα άρθρο του 1988, το New York Times Magazine συνέκρινε την αίθουσα του Πενταγώνου με «την αίθουσα υπολογιστών ενός καλά εξοπλισμένου γυμνασίου» και εξιστόρησε πώς το σύστημα δοκιμαζόταν κάθε ώρα, κάθε μέρα, με μηνύματα άσχετα με τις ειδήσεις: «Οι Αμερικανοί στέλνουν μερικές φορές Σαίξπηρ, οι Ρώσοι Τσέχοφ».

Το 1994, ένα νέο σύστημα έδωσε τη δυνατότητα σε αξιωματούχους Άμυνας των δύο χωρών να είναι σχεδόν μονίμως προσβάσιμοι.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες κρατούσαν πάντα μυστικό τον αριθμό των χρήσεων αυτής της ασφαλούς σύνδεσης.

Χρησιμοποιήθηκε στον αραβο-ισραηλινό πόλεμο του 1967 και στη συνέχεια στον πόλεμο του 1973, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Η γραμμή θα είχε «αναθερμανθεί», σύμφωνα με διάφορα δημοσιεύματα του Τύπου, κατά την σοβιετική εισβολή στο Αφγανιστάν το 1979, και θα είχε χρησιμοποιηθεί εκτενώς κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ρόναλντ Ρίγκαν, με επικοινωνίες αναφορικά με τον Λίβανο και την Πολωνία.

Σύμφωνα με το NBC και την Washington Post, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα χρησιμοποίησε το «κόκκινο τηλέφωνο» – στην πραγματικότητα ένα εξαιρετικά ασφαλές email – στις 31 Οκτωβρίου 2016, για να προειδοποιήσει τον Βλαντίμιρ Πούτιν για το ενδεχόμενο ρωσικής ανάμιξης στις επικείμενες προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ