Το Νόμπελ Ειρήνης 2022 μοιράστηκε στα τρία στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία και με γνώμονα την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Έτσι με Νόμπελ βραβεύτηκαν δύο οργανισμοί  ανθρωπίνων δικαιωμάτων από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Πρόκειται για τη ρωσική Memorial και την ουκρανική Center for Civil Liberties. Ακόμα απονεμήθηκε και στον Λευκορώσσο δικηγόρο προασπιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ales Bialiatski.

«Οι βραβευθέντες με το Νόμπελ Ειρήνης εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών στις χώρες τους. Για πολλά χρόνια προώθησαν το δικαίωμα να ασκούν κριτική στην εξουσία και να προστατεύουν τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών», ανέφερε η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ στην παρουσίαση.

«Έκαναν εξαιρετική προσπάθεια να καταγράψουν τα εγκλήματα πολέμου, τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την κατάχρηση της εξουσίας. Μαζί αποδεικνύουν τη σημασία της κοινωνίας των πολιτών για την ειρήνη και τη δημοκρατία».

Η Berit Reiss-Andersen, πρόεδρος της νορβηγικής επιτροπής Νόμπελ, απέρριψε τις υποθέσεις ότι η επιλογή των τριών φετινών νικητών αποτελεί ένα μήνυμα προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν για τα 70ά γενέθλια του Ρώσου προέδρου. Το βραβείο, πρόσθεσε, δίνεται πάντα σε κάποιον για κάτι και όχι «εναντίον κάποιου». Σημείωσε ακόμα ότι «και οι τρεις νικητές είναι γείτονες και ομάδες της κοινωνίας των πολιτών με κοινή αντίληψη των αξιών που θέλουν να προωθήσουν».

Ο φυλακισμένος Bialiatski

Ο Bialiatski ήταν ένας από τους πρωτεργάτες του δημοκρατικού κινήματος που εμφανίστηκε στη Λευκορωσία στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Έχει αφιερώσει τη ζωή του στην προώθηση της δημοκρατίας και της ειρηνικής ανάπτυξης στην πατρίδα του.

Ίδρυσε την οργάνωση Viasna (Άνοιξη), @viasna96, το 1996. Η Viasna εξελίχθηκε σε μια ευρείας βάσης οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που κατέγραφε και διαμαρτυρόταν κατά της χρήσης βασανιστηρίων από τις αρχές σε βάρος πολιτικών κρατουμένων.

Οι κυβερνητικές αρχές προσπάθησαν επανειλημμένα να φιμώσουν τον Ales Bialiatski. Από το 2020, εξακολουθεί να κρατείται χωρίς δίκη. Παρά τις τεράστιες προσωπικές δυσκολίες, ο κ. Bialiatski δεν έχει υποχωρήσει ούτε εκατοστό στον αγώνα του για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη δημοκρατία στη Λευκορωσία.

Η ρωσική Memorial

«H Memorial ιδρύθηκε το 1987 από ακτιβιστές για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην πρώην Σοβιετική Ένωση, οι οποίοι ήθελαν να διασφαλίσουν ότι τα θύματα της καταπίεσης του κομμουνιστικού καθεστώτος δεν θα ξεχαστούν ποτέ», αναφέρθηκε κατά την ανακοίνωση του βραβείου Νόμπελ.

«Η Memorial βασίζεται στην ιδέα ότι η αντιμετώπιση των εγκλημάτων του παρελθόντος είναι απαραίτητη για την πρόληψη νέων. Η οργάνωση στέκεται επίσης στην πρώτη γραμμή των προσπαθειών για την καταπολέμηση του μιλιταρισμού και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της διακυβέρνησης με βάση το κράτος δικαίου.

Κατά τη διάρκεια των πολέμων της Τσετσενίας, η Memorial συγκέντρωσε και επαλήθευσε πληροφορίες σχετικά με τις καταχρήσεις και τα εγκλήματα πολέμου που διαπράχθηκαν στον πληθυσμό από τις ρωσικές και φιλορωσικές δυνάμεις. Το 2009, η επικεφαλής του παραρτήματος του Memorial στην Τσετσενία, Natalia Estemirova, δολοφονήθηκε εξαιτίας αυτού του έργου».

Η ουκρανική οργάνωση Center for Civil Liberties

Η οργάνωση ιδρύθηκε με σκοπό την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας στην Ουκρανία. Έχει λάβει θέση για την ενίσχυση της ουκρανικής κοινωνίας των πολιτών και την άσκηση πίεσης στις αρχές ώστε να καταστήσουν την Ουκρανία μια πλήρη δημοκρατία.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, έχει εμπλακεί σε προσπάθειες για τον εντοπισμό και την τεκμηρίωση των ρωσικών εγκλημάτων πολέμου κατά του ουκρανικού πληθυσμού. Η οργάνωση διαδραματίζει πρωτοπόρο ρόλο στην απόδοση ευθυνών στα ένοχα μέρη για τα εγκλήματά τους.