Οι πόλεμοι γεννούν απροσδόκητες συμμαχίες.
Από τη μία έχουμε τις ΗΠΑ και την νατοϊκή συμμαχία να βάζουν πλάτη στους Ουκρανούς, οι οποίοι παλεύουν να σώσουν τη χώρα τους από τη διάλυση που της επιφυλάσσει ο Βλαντιμίρ Πούτιν. Από την άλλη έχουμε τη Ρωσία, τη Σαουδική Αραβία, το Ιράν, τον Μπέρνι Σάντερς, τους προοδευτικούς της αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων και ολόκληρο το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων, που -είτε σκόπιμα, είτε επειδή είναι αφελείς- δουλεύουν ακούραστα για να εξασφαλίσουν ότι ο Ρώσος πρόεδρος θα έχει περισσότερα έσοδα από το πετρέλαιο για να σκοτώνει Ουκρανούς και να βάλει στην κατάψυξη στην Ευρώπη φέτος το χειμώνα, έως ότου οι πάντες εγκαταλείψουν το Κίεβο.
Στο μεταξύ στη σκοτεινή γωνιά τους ο Πούτιν και ο de facto ηγέτης της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν, προσεύχονται ο πληθωρισμός στον τομέα της ενέργειας που αυξάνεται ανεξέλεγκτος από όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία να βοηθήσει τους φίλα προσκείμενους στον Ντόναλντ Τραμπ Ρεπουμπλικάνους να ανακτήσουν τον έλεγχο μετά τις εκλογές του επόμενου μήνα, τουλάχιστον στη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Αυτό θα αποτελέσει το κερασάκι στην τούρτα και για τους δυο τους, αφού βλέπουν τον Τραμπ ως έναν πρόεδρο που εξακολουθεί να προτιμά το αργό έναντι της πράσινης ενέργειας και που ξέρει πολύ καλά να κοιτάει απ’ την άλλη όταν συμβαίνουν άσχημα πράγματα σε καλούς ανθρώπους.
Αυτά αναφέρει σε ανάλυσή του ο Τόμας Φρίντμαν των New York Times και μας ρωτά: μήπως όλα αυτά μας φαίνονται υπερβολικά κυνικά; Κι όμως, σχολιάζει, ποτέ δεν μπορείς να είσαι υπερβολικά κυνικός όταν πρόκειται γι’ αυτό τον θίασο αγριάνθρωπων, λωποδυτών και χρήσιμων ηλιθίων. Ας δούμε τα δεδομένα…
Τι επιδιώκει ο Πούτιν
Πριν από λίγες μέρες, με τον κόσμο να οδεύει σε ύφεση και με τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου και φυσικού αερίου ήδη να πιέζονται πολύ, ο ΟΠΕΚ+ -που περιλαμβάνει και τη Σαουδική Αραβία και τη Ρωσία- συμφώνησε να μειώσει συλλογικά την παραγωγή του κατά δύο εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα. Και αυτό προκειμένου να διασφαλίσει πως οι τιμές του πετρελαίου δεν θα υποχωρήσουν, αντιθέτως θα αναρριχηθούν και πάλι άνω των 100 δολαρίων το βαρέλι και θα παραμείνουν εκεί.
Αν και η πραγματική μείωση στην παραγωγή πιθανότατα θα διαμορφωθεί κάπου κοντά στο ένα εκατομμύριο βαρέλια την ημέρα – διότι πολλοί από τους μικρότερους παραγωγούς του καρτέλ αντλούν ήδη μικρότερη ποσότητα απ’ όση προβλέπει η ποσόστωσή τους -, και πάλι θα χτυπήσει τη αγορά.
Όπως σημειώνουν οι Financial Times, με το βαρέλι περί τα 90 δολάρια σήμερα, «η τιμή του αργού βρίσκεται πολύ χαμηλότερα των επιπέδων που άγγιξε το διάστημα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, αλλά υψηλότερα σε σχέση με ολόκληρη την περίοδο από το 2015 μέχρι τις αρχές του 2022».
Το γιατί ο Πούτιν επιδιώκει μια τέτοια αύξηση της τιμής δεν είναι μυστήριο. Με τον στρατό του να μετρά σταθερές απώλειες εδαφών και τον ίδιο να έχει προσαρτήσει περιοχές που δεν έχει καν υπό τον έλεγχό του, προσπαθεί να πιέσει την προσφορά και να σπρώξει προς τα πάνω τις τιμές του πετρελαίου και του αερίου αρκετά, ώστε η Ευρωπαϊκή Ένωση να εγκαταλείψει το Κίεβο και την Ουάσιγκτον και να αναγνωρίσει τις προσαρτήσεις του σε αντάλλαγμα μιας κατάπαυσης πυρός και της επανεκκίνησης των εξαγωγών ρωσικής ενέργειας. Απ’ την πλευρά τους οι Σαουδάραβες… έτρεξαν να μην χάσουν το τρένο.
Στην Ευρώπη προσποιούνταν
Η στρατηγική του Πούτιν δεν είναι ούτε τρελή ούτε απέλπιδα και αυτό γιατί η Δύση εδώ και δύο δεκαετίες αποτυγχάνει να χαράξει τη δική της στρατηγική όταν πρόκειται για την ενέργεια. Τον στόχο τον έχουν – έναν κόσμο ανεξάρτητο από τα ορυκτά καύσιμα το συντομότερο δυνατό – αλλά δεν έχουν τον τρόπο να φτάσουν σε αυτόν τον στόχο με σταθερότητα: μεγιστοποιώντας την κλιματική ασφάλεια, την ενεργειακή ασφάλεια και την οικονομική ασφάλεια, σε όλα τα κράτη την ίδια στιγμή.
Αντ’ αυτού, αποφάσισαν να προσποιηθούν.
Στην Ευρώπη προσποιούνταν, με την συγκαλυμμένη στήριξη του Πούτιν, πως ήταν σε θέση να εγκαταλείψουν σε μεγάλο βαθμό ενέργεια με σχεδόν μηδενικές εκπομπές ρύπων, για παράδειγμα η πυρηνική ενέργεια – όπως έκαναν οι Γερμανοί – και να μεταπηδήσουν απευθείας στη διακοπτόμενη αιολική, ηλιακή και άλλου είδους ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Και πίστευαν ότι όλα θα ‘ταν ρόδινα. Κι όμως, ο μόνος λόγος για τον οποίο οι Γερμανοί κατάφεραν να το κάνουν αυτό ήταν ότι ο Πούτιν τους πουλούσε φθηνό πετρέλαιο και έτσι κάλυπταν τη διαφορά. Κάτι που βέβαια δεν αναγνωρίζουν.
Όταν ο Πούτιν έδωσε τέλος στην όλη κοροϊδία, συνέβησαν τα εξής: στις 28 Σεπτεμβρίου το Reuters μετέδωσε από τη Φρανκφούρτη ότι το γερμανικό συμβούλιο πέρασε δύο διατάγματα προκειμένου να παραταθεί μέχρι τις 31 Μαρτίου του 2024 η λειτουργία των μεγάλων εργοστασίων ενέργειας που τροφοδοτούνται από κάρβουνο και να επανέλθει η παραγωγή λιγνίτη μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2023 προκειμένου να ενισχυθεί η προσφορά.
Σύμφωνα με τον Φρίντμαν, η Αμερική είχε τη δική της εκδοχή της όλης διαδικασίας. Αρχικά οι προοδευτικοί Πράσινοι δαιμονοποίησαν τη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου -δικαιολογημένα σε ορισμένες περιπτώσεις, εξαιτίας του πόσο πολύ προσπάθησε η βιομηχανία να αρνηθεί την κλιματική αλλαγή και την αναγκαιότητα να καθαρίσει το ίδιο της το σπίτι- και ουσιαστικά της είπαν να πάει σε μια γωνιά να πεθάνει αθόρυβα όσο η χώρα μετατοπιζόταν στην αιολική και την ηλιακή ενέργεια. Επενδυτές και τραπεζίτες το πήραν το μήνυμα και άρχισαν να καθυστερούν ή και να σταματούν εντελώς τις επενδύσεις σε νέα εγχώρια παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Αντιθέτως εστίασαν στο να αρμέξουν όσο περισσότερο γινόταν τις υπάρχουσες πηγές.
Σήμερα, η Ευρώπη δεν μπορεί να καλύψει τις ίδιες τις ανάγκες της σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Και στην Αμερική, αν και θεωρητικά μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους, δεν έχουν να εξάγουν αρκετά προκειμένου να αντισταθμίσουν τις περικοπές του Πούτιν και του ΟΠΕΚ και να διευκολύνουν τη μετάβαση της Ευρώπης σε ένα μέλλον χωρίς ορυκτά καύσιμα. Όπως φαίνεται, ο Πούτιν είχε έναν άσχημο μήνα στην Ουκρανία αλλά έναν καλό μήνα στο αμερικανικό Κογκρέσο.
Θέλει η Δύση να κουνήσει το δάχτυλο ή να κάνει τη διαφορά;
Ποια συνταγή προτείνει ο Φρίντμαν; Να αναρωτηθεί η Δύση αν θέλει να κουνήσει το δάχτυλο ή να κάνει πραγματικά τη διαφορά. Αν επιθυμεί το δεύτερο, θα πρέπει να μεγιστοποιήσει την ενεργειακή ασφάλεια, τη φυσική ασφάλεια και την οικονομική ασφάλεια ταυτόχρονα. Ο μόνος τρόπος για να γίνει αυτό είναι να δώσει κίνητρα στην αγορά για να τονώσει τη δημιουργία ενός σταθερού και ασφαλούς εφοδιασμού ενέργειας, με όσο χαμηλές εκπομπές ρύπων γίνεται, στο χαμηλότερο δυνατό κόστος και όσο πιο σύντομα είναι εφικτό.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να δοθούν κίνητρα έχει να κάνει με τις τιμές, δηλαδή είτε με παραπάνω φορολόγηση της βρώμικης ενέργειας είτε με κίνητρα για την καθαρή, σε συνδυασμό με τη σταδιακή βελτίωση των προδιαγραφών στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Έως ότου είμαστε έτοιμοι να τα κάνουμε αυτά, απλά θα προσποιούμαστε και θα αναλωνόμαστε στην πολιτική αρένα ενόσω ο Πούτιν και ο μπιν Σαλμάν θα τρίβουν τα χέρια τους στον δρόμο για την τράπεζα.
