Είδος… πολυτελείας τείνει να γίνει το ψωμί για εκατομμύρια ευρωπαίους πολίτες, καθώς η τιμή του έχει πάρει την ανιούσα και δεν σταματά να αυξάνεται. Οι συνέπειες είναι δε σαφώς πιο μεγάλες για τα πιο φτωχά νοικοκυριά, καθώς σε πολλά από αυτά το ψωμί αποτελεί βασικό μέσο διατροφής, μιας και σταδιακά έχουν αναγκαστεί να περιορίσουν ή και να κόψουν εντελώς πολλά από τα υπόλοιπα είδη που χαρακτηρίζονται ως πρώτης ανάγκης.

Σημειώνεται πως, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, της στατιστικής υπηρεσίας της ΕΕ, η τιμή του ψωμιού ήταν τον Αύγουστο κατά 18% υψηλότερη σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2021 (όταν η αντίστοιχη αύξηση έναντι του 2020 ήταν της τάξης του 3%). Πρόκειται για ένα ποσοστό το οποίο είναι σχεδόν διπλάσιο σε σύγκριση με τον γενικό δείκτη τιμών καταναλωτή, αποδεικνύοντας ότι το ψωμί είναι από τα προϊόντα που έχουν ακριβύνει περισσότερο στη διάρκεια του τελευταίου 12μήνου.

Οπως τονίζει η ίδια η Eurostat, αυτό αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στον πόλεμο, καθώς τόσο η Ουκρανία όσο και η Ρωσία έχουν χαρακτηριστεί ως οι «σιτοβολώνες» της Ευρώπης και πολλών άλλων χωρών. Αυτός, άλλωστε, είναι και ο λόγος για τον οποίο η – μερική επί της ουσίας – άρση του εμπάργκο στις εξαγωγές ουκρανικών σιτηρών από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας χαιρετίστηκε με ανακούφιση από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, έστω και αν μέχρι στιγμής δεν έχουν αποτυπωθεί στην αγορά και τις τιμές οι ευεργετικές επιπτώσεις.

Σιτάλευρα, ενέργεια, πρώτες ύλες, συσκευασία

Αξίζει να σημειωθεί, βεβαίως, ότι πέραν των σιτάλευρων καθοριστικό ρόλο έχουν παίξει και άλλοι παράγοντες, με βασικό την εκτίναξη του ενεργειακού κόστους, τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για τις μικρές μονάδες ή ακόμη και για τα αρτοποιεία της γειτονιάς. Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθεί και η ακρίβεια σε όλα τα είδη που σχετίζονται με την παραγωγή του ψωμιού: όπως, για παράδειγμα, η τιμή του βουτύρου και των αβγών, που έχει διπλασιαστεί μέσα σε έναν χρόνο, ή ακόμη και οι αυξήσεις στις χάρτινες συσκευασίες.

Παρ’ όλα αυτά, όπως φαίνεται και στο σχετικό γράφημα, η αλήθεια είναι πως οι αυξητικές τάσεις προϋπήρχαν του πολέμου, ο οποίος αναμφίβολα τις ενέτεινε. Για του λόγου το αληθές, την περίοδο της ρωσικής εισβολής, στις 24 Φεβρουαρίου, ο «πληθωρισμός του ψωμιού» κινούνταν στο επίπεδο του 8,5%, δηλαδή σχεδόν στο μισό του σημερινού, όντας επίσης υψηλότερος σε σύγκριση με τον δείκτη τιμών καταναλωτή.

Εντύπωση προκαλεί, επίσης, η «ανισομετρία» που καταγράφεται στις τάξεις των κρατών – μελών της ΕΕ αναφορικά με τις αυξήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ στην Ουγγαρία του Βίκτορ Ορμπαν, η οποία κατέχει το αρνητικό ρεκόρ, η αύξηση στο προαναφερθέν 12μηνο έφτασε στο 66%, η Γαλλία κατάφερε να συγκρατήσει την τιμή της δημοφιλούς μπαγκέτας και των άλλων αρτοσκευασμάτων, η οποία αυξήθηκε μόλις κατά 8%. Οσο για την Ελλάδα, η εικόνα είναι λίγο χειρότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ, καθώς η μέση αύξηση στο συγκεκριμένο διάστημα έφτασε στο 22%.

Πού θα οδηγήσει, άραγε, όλη αυτή η κατάσταση; «Οι καταναλωτές είναι, για την ώρα, σε θέση να πληρώσουν περισσότερα, όμως οι τιμές θα συνεχίσουν να αυξάνονται», δήλωσε στους «New York Times» ο ιδιοκτήτης μιας αλυσίδας 1.000 αρτοποιείων της Γαλλίας, ο Ζουλιέν Μπουρζουά, σχολιάζοντας τη στάση και τις αντιδράσεις των δικών του πελατών.

Πρόσθεσε, ωστόσο, πως η κατάσταση είναι ανησυχητική, ενώ υπενθύμισε ότι «η (Γαλλική) Επανάσταση ξεκίνησε με αφορμή την τιμή του ψωμιού».

Η ακρίβεια ήρθε για να μείνει

Την ίδια στιγμή, σε αρκετές χώρες της Ευρώπης παρατηρείται κύμα «λουκέτων» σε αρτοποιεία, με τις κυβερνήσεις και τις αρμόδιες Αρχές να φοβούνται πως το φαινόμενο θα ενταθεί ως το τέλος του έτους, καθώς ο πόλεμος συνεχίζεται. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στην Ολλανδία, όπου ο αριθμός έχει αυξηθεί σημαντικά μετά το καλοκαίρι, αλλά και στο Βέλγιο, όπου παρά τις αυξήσεις των τιμών το ένα στα δέκα καταστήματα του κλάδου έχει κλείσει.

«Υπήρξε έντονη συζήτηση. Οι ιδιοκτήτες δεν ήθελαν να αυξήσουν τις τιμές, τελικά όμως δεν είχαν άλλη επιλογή», δήλωσε υπάλληλος των αρτοποιείων Fine Bagels στο Βερολίνο. «Τίποτε ανάλογο δεν έχει συμβεί στο παρελθόν. Είναι δύσκολοι οι καιροί όταν τόσο πολλές εταιρείες είναι αναγκασμένες να επιλέξουν κατά πόσο είναι συμφέρον να συνεχίσουν την παραγωγή τους», είπε από την πλευρά του ο ιδιοκτήτης μιας αρτοποιητικής βιοτεχνίας στη Βόρεια Λιθουανία, ο Βάιντας Μπαρανάουσκας.

Οπως δε προβλέπει και ο πρόεδρος της Fedima, της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας προμηθευτών αρτοποιείων, τα χειρότερα ενδεχομένως δεν έχουν έρθει, ενώ η κατάσταση με τις τιμές είναι απίθανο να αποκλιμακωθεί, τουλάχιστον σύντομα. «Είναι η πρώτη φορά εδώ και πολλά χρόνια που διαπιστώνουμε πληθωριστικές επιπτώσεις στα βασικά τρόφιμα. Είναι τρομακτικό, επειδή πρόκειται για μια κατάσταση που ήρθε για να μείνει και θα είναι δύσκολο να ξεφουσκώσουν οι τιμές», τόνισε μιλώντας στους «New York Times» ο Γιόχαν Σάντερς.

Θα πούμε το ψωμί ψωμάκι, που λέει και ο λαός!