Yστερα από 7 χρόνια δημοσιογραφίας στο περιοδικό γενικού πολιτισμού «L’ éléphant», η Mélody Mourey έγραψε και σκηνοθέτησε τα «Τρελά βατράχια» με περισσότερες από 500 παραστάσεις και 3 υποψηφιότητες για τα βραβεία Molières. Σύμφωνα με την υπόθεση, στη Νέα Υόρκη του 1990 μια φοιτήτρια Ψυχολογίας επισκέπτεται τον Στανισλάβ Ματουλέφσκι, έναν ηλικιωμένο γιατρό, για να της δώσει πληροφορίες σχετικά με τη δράση του παππού της Ευγένιου Λαζόφσκι κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσα από τις αναμνήσεις του φίλου περιγράφεται το – πραγματικό – ιδιοφυές σχέδιο που κατέστρωσαν οι δύο γιατροί καταφέρνοντας να ξεγελάσουν τους ναζί και να σώσουν τις ζωές χιλιάδων εβραίων κατοίκων του χωριού Rozwadów. Η σκηνοθέτρια, το έργο της οποίας ανεβαίνει σε δική της σκηνοθεσία και μετάφραση Γιώργου Βουδικλάρη στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, μιλάει στο «ΝΣυν».
Η ιστορία προέρχεται από μια τραγωδία που έζησε η ανθρωπότητα. Επιλέξατε το κωμικοτραγικό ύφος στο έργο. Αυτό έμοιαζε πιο κοντινό στην πραγματική ζωή;
Ποτέ δεν προσπαθώ να γράψω αστείες σκηνές. Στο έργο διακυβεύονται ζωές και οι χαρακτήρες πρέπει να βρουν λύσεις σε καταστάσεις που μοιάζουν αξεδιάλυτες. Οταν η ένταση είναι πολύ υψηλή, το χιούμορ αναδύεται φυσικά στο κείμενο, όπως ακριβώς συμβαίνει και στη ζωή, όταν το γέλιο εμφανίζεται σε μια κατάσταση όπου κανονικά απαιτείται σοβαρότητα. Και αυτός είναι για μένα ο ρόλος της μυθοπλασίας: να αποκαλύπτει την πραγματικότητα σε ένα πιο υποφερτό, πιο ελαφρύ, πιο χαρούμενο φως, να μας βοηθά να αποκτήσουμε προοπτική.
Πιστεύετε ότι η προσωπική ευθύνη είναι η απάντηση σε όλα τα ερωτήματα όσον αφορά τη στάση μας απέναντι στην εξουσία;
Πιστεύω ακράδαντα στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία και στον νόμο ως εγγυητή του γενικού συμφέροντος. Το γενικό συμφέρον δεν είναι το άθροισμα των ατομικών συμφερόντων και νομίζω ότι στις δημοκρατίες προβλέπονται πολλές απαντήσεις και εγγυήσεις από τα Συντάγματα. Αλλά μερικές φορές αυτό το σύστημα ξεφεύγει από τις ράγες. Η εξουσία δεν είναι πλέον νόμιμη, το φυσικό δίκαιο δεν γίνεται πλέον σεβαστό, ο νόμος δεν είναι πλέον δίκαιος, και τότε είναι που τα «Τρελά βατράχια», χάρη στο ήθος και το θάρρος τους, γίνονται οι εγγυητές του γενικού συμφέροντος. Το πείραμα του Milgram μας έδειξε ότι οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να ακολουθήσουν μια άδικη εντολή όταν αυτή προέρχεται από μια Αρχή που θεωρείται αξιόπιστη. Οι πιο πολλοί από τους συμμετέχοντες στο πείραμα υπάκουσαν στην εντολή να εκτελέσουν με ηλεκτροπληξία έναν άλλο άνθρωπο, χωρίς, ωστόσο, να γνωρίζουν ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για ηθοποιό που προσποιούνταν ότι δεχόταν τα ηλεκτροσόκ. Αυτή η εμπειρία μάς υπενθυμίζει τη σημασία της ελεύθερης βούλησης, της ατομικής ευθύνης.
Ποια είναι τα «τρελά βατράχια» της εποχής μας;
Υπάρχουν πολλά τρελά βατράχια στην εποχή μας, που αρνούνται να ακολουθήσουν τις μάζες και που ξεσηκώνονται ενάντια στην αδικία. Σκέφτομαι τις γυναίκες και τους άνδρες που αγωνίζονται για την ελευθερία στο Ιράν αυτή τη στιγμή. Σκέφτομαι επίσης εκείνους που σε κάθε χώρα του κόσμου ακούν τους επιστήμονες και προσπαθούν να περιορίσουν την οικολογική καταστροφή, αλλάζοντας τις καταναλωτικές τους συνήθειες, αγωνιζόμενοι για την αποανάπτυξη σε έναν καπιταλιστικό κόσμο.
Μπορείτε να ονομάσετε κάποιους από τους προσωπικούς ήρωές σας;
Simone Veil, Albert Camus, Roberto Saviano, Steven Spielberg, Edward Snowden, Laura Poitras, Naomi Klein, Greta Thunberg, Ernest Shackleton, Martin Luther King, Aaron Sorkin, Amy Sherman-Palladino, Lin Manuel-Miranda, Gisèle Halimi… Και τους δημιουργούς θεατρικών έργων και ταινιών, οι ιστορίες των οποίων με κάνουν να νιώθω λίγο πιο κοντά στους άλλους. Με το «Μια υπέροχη ζωή», από τις αγαπημένες μου ταινίες, ο Frank Capra μας λέει ότι ένας άνθρωπος έχει τη δύναμη να αλλάξει τον κόσμο. Νομίζω ότι σε κάνει να θέλεις να σηκωθείς όρθιος.
Μια ιδέα του Κάφκα: πιστεύετε ότι εξουσία υπάρχει όσο τη νομιμοποιούν οι εξουσιαζόμενοι;
Ναι. Μου αρέσει πολύ αυτό το απόσπασμα από το βιβλίο του Etienne de la Boétie «Πραγματεία περί εθελοδουλείας»: «Δεν συντρέχει κανένας λόγος να πολεμήσεις κάποιον που “αυτοσυστήνεται” ως τύραννος, ούτε καν να υπερασπιστείς τον εαυτό σου απέναντι του. Αναιρείται αυτομάτως από την ίδια την εκάστοτε κοινωνία εφόσον αυτή δεν αποδεχτεί να υποταχθεί και να τον υπηρετήσει – αναγνωρίσει ως τύραννο. Δεν χρειάζεται να του αφαιρέσουμε ως κοινωνία αυτόν τον τίτλο. Αρκεί απλώς να μην επιτρέψουμε να του δοθεί».
Info
Θέατρο Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (Εθνικής Αμύνης 2). Πρεμιέρα: 26/10 στις 21.00. Προπώληση: ntng.gr | viva.gr | 11876, 2315-200.200 και στα εκδοτήρια του ΚΘΒΕ.
