Είναι ένα σκληρό παράδοξο. Ουδέποτε ήταν τόσο κατεπείγουσα η ανάγκη κλιματικής δράσης. Από το Πακιστάν, που καταστράφηκε από πλημμύρες, μέχρι το Κέρας της Αφρικής, που απειλείται με λιμό λόγω της ξηρασίας, και από την Κίνα, που αντιμετώπισε τον χειρότερο καύσωνα της ιστορίας της, μέχρι την Ευρώπη, που κατέγραψε το πιο ζεστό και ξηρό καλοκαίρι της, η κλιματική κρίση έπληξε το περασμένο καλοκαίρι όλες τις περιοχές του κόσμου. Ταυτόχρονα, όμως, ουδέποτε ήταν τόσο τεταμένο το γεωπολιτικό πλαίσιο. Ενώ η ενεργειακή, η επισιτιστική και η πληθωριστική κρίση εντείνουν την πίεση σε χώρες ήδη πιεσμένες από την πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία τορπιλίζει την πολυμερή προσέγγιση και ευνοεί την καταφυγή στα ορυκτά καύσιμα. Σε αυτό το πλαίσιο πολλαπλών αναταράξεων άρχισε χθες στο Σαρμ ελ-Σέιχ της Αιγύπτου η 27η διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα (COP27).
Οι προσδοκίες
Συνολικά 45.000 συμμετέχοντες (ανάμεσά τους και 120 ηγέτες) από 196 χώρες θα προσπαθήσουν έως τις 18 Νοεμβρίου να καταγράψουν πρόοδο στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής – ή τουλάχιστον να αποτρέψουν τα πισωγυρίσματα. Οσο για τις προσδοκίες, «είναι και υψηλές και χαμηλές», συνόψισε την ατμόσφαιρα ο Αβινάς Περσό, ειδικός απεσταλμένος της πρωθυπουργού των Μπαρμπάντος: «Υπάρχει ένα κράμα φιλοδοξίας και μοιρολατρίας».
Η COP27 ξεκίνησε χθες με αρκετή καθυστέρηση λόγω των σκληρών διαπραγματεύσεων που λάμβαναν χώρα ήδη από το μεσημέρι του Σαββάτου για τον καθορισμό της ατζέντας: τελικά, συμφωνήθηκε να συμπεριληφθούν επισήμως στα υπό συζήτηση θέματα «ζητήματα που συνδέονται με τον διακανονισμό της χρηματοδότησης αναφορικά με τις απώλειες και τις ζημιές οι οποίες απορρέουν από τις αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής». Που σημαίνει, με απλά λόγια, ότι οι πλούσιες χώρες δέχθηκαν με τα πολλά, και για πρώτη φορά στα χρονικά, να συζητηθεί το κατά πόσο πρέπει να αποζημιώσουν τις φτωχότερες και πλέον ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή χώρες – οι οποίες λιγοστή ευθύνη φέρουν για τις εκπομπές που προκαλούν άνοδο της θερμοκρασίας στον πλανήτη. «Θα είναι μια δύσκολη COP», διαβεβαίωσε ένας διαπραγματευτής την «Guardian».
Οι δεσμεύσεις
Στην COP26 που πραγματοποιήθηκε πέρυσι στη Γλασκώβη, οι χώρες συμφώνησαν να προσπαθήσουν να αποτρέψουν την αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά περισσότερο από 1,5 °C σε σύγκριση με την προβιομηχανική περίοδο. Οι δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν εκεί, ωστόσο, όσον αφορά τις μειώσεις των εκπομπών δεν αρκούν για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι κυβερνήσεις συμφώνησαν λοιπόν να επιστρέψουν φέτος στο τραπέζι με βελτιωμένα σχέδια. Μέχρι στιγμής, όμως, μόνο 29 χώρες, ανάμεσά τους η Ινδία, η Αυστραλία, η Νότια Κορέα, η Βραζιλία και η Ινδονησία, έχουν καταθέσει νέους στόχους για το 2030 – δεν είναι τυχαίο που το Πρόγραμμα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον μιλάει για μία «χαμένη χρονιά». Ακόμα και αν τηρούνταν μέχρι κεραίας (κάτι που δεν συμβαίνει) όλες οι δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει μέχρι στιγμής οι χώρες – προειδοποιεί ο ΟΗΕ – ο πλανήτης θα όδευε προς μία καταστροφική αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2,5 °C μέχρι το τέλος του αιώνα. Σύμφωνα με την προσωρινή, ετήσια έκθεση για την κατάσταση του κλίματος που δημοσιοποίησε χθες ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, οι οκτώ τελευταίες χρονιές θα είναι πιθανότατα οι θερμότερες που έχουν καταγραφεί ποτέ.
Αχτίδες ελπίδας
Οχι ότι δεν υπήρξαν, στη διάρκεια της τελευταίας χρονιάς, κάποιες αχτίδες ελπίδας. Οι ΗΠΑ υιοθέτησαν το μεγαλύτερο στην ιστορία τους σχέδιο επενδύσεων στο κλίμα και την ενέργεια – το οποίο εντούτοις δεν θα τους αρκέσει προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους τους. Από την πλευρά της, η ΕΕ θα μπορούσε, χάρη στο ευρύ νομοθετικό της οπλοστάσιο «Fit for 55» (απαγόρευση πώλησης νέων αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης από το 2035, επιτάχυνση επενδύσεων στις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μεταρρύθμιση της αγοράς άνθρακα…) να ξεπεράσει ελαφρά τους στόχους της. Ομως ο πόλεμος στην Ουκρανία, που επέφερε αυξημένη στροφή προς τον άνθρακα και το υγροποιημένο φυσικό αέριο, μπορεί να οδηγήσει τους ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους σε εκτροχιασμό. Το παράδοξο που λέγαμε. Τον τόνο, σε κάθε περίπτωση, για το 15ήμερο των διαπραγματεύσεων στο Σαρμ-ελ-Σέιχ θα τον δώσει μία σύνοδος των ηγετών που έχει προγραμματιστεί για σήμερα και αύριο – αναμένονται, ωστόσο, αρκετές ηχηρές απουσίες.
