Την απόλυτη βεβαιότητά της ότι ο θάνατος του Σήφη Βαλυράκη οφείλεται σε εγκληματική ενέργεια εκφράζει μέσω των «ΝΕΩΝ» η σύζυγός του Μίνα Παπαθεοδώρου – Βαλυράκη, δηλώνοντας αποφασισμένη να ρίξει φως στην υπόθεση. Παράλληλα, περιγράφει καρέ καρέ τις δύσκολες ώρες της 24ης Ιανουαρίου 2021, τότε που ο παλαίμαχος πολιτικός ανοίχτηκε με το φουσκωτό του στον Ευβοϊκό και δεν επέστρεψε ποτέ, ενώ μιλάει για την παρακαταθήκη που άφησε, τους σημαντικότερους σταθμούς του βίου του, την εμπλοκή του ονόματός του στη «17 Νοέμβρη», αλλά και για τη δημιουργία ως αντίδοτο στο πένθος.
Αρχικά, περιγράψτε μας τις κρίσιμες ώρες της 24ης Ιανουαρίου 2021.
Η Κυριακή της 24ης Ιανουαρίου του 2021 στην Ερέτρια ήταν μια ηλιόλουστη μέρα με τη θάλασσα «λάδι», πρόκληση για τον δύτη, θαλασσόλυκο και ψαροντουφεκά Σήφη Βαλυράκη. Το φουσκωτό του ήταν αραγμένο και δεμένο στη σημαδούρα από την Παρασκευή 22/1/21, στη θάλασσα μπροστά από το σπίτι μας. Ολοι ήξεραν ότι ήμασταν εκεί, μια και ο δρόμος μπροστά από το σπίτι είναι παραθαλάσσια διαδρομή πεζοπορίας εκατοντάδων ντόπιων και μπορούσε κανείς να δει ότι το φουσκωτό του ήταν στη θάλασσα.
Οπως κάναμε κάθε Κυριακή, ξεκινήσαμε να διαβάζουμε τις κυριακάτικες εφημερίδες. Στις 10.50, ο Σήφης επικοινωνεί με τον φίλο του Αντώνη Σαμαρά και σχολιάζουν το άρθρο του. Ηταν ο τελευταίος άνθρωπος που μίλησε ο Σήφης, πριν φύγει στις 12.00 με το φουσκωτό του. Την επόμενη 25/1/21 δημοσιεύθηκε το άρθρο του Σήφη για τα ελληνοτουρκικά στα «ΝΕΑ» αλλά ο ίδιος ήταν απών.
Τον περίμενα γύρω στις 14.00 – 14.30 αλλά η ώρα περνούσε κι αυτός δεν φαινόταν. Αρχισα με αγωνία να παρακολουθώ στον ορίζοντα τα νησάκια μπροστά στο σπίτι, με κιάλια. Σε λίγο σουρούπωνε. Η ώρα είναι 15.45, οπότε αποφασίζω να πάω στο Λιμεναρχείο, να δανειστώ βάρκα για να τον ψάξω πίσω από τα νησάκια. Βγαίνοντας από το σπίτι, στη γωνία του σπιτιού μας, ο βοηθός μας μου αναφέρει ότι το μπλε αυτοκίνητο έξω από το σπίτι ήταν των λιμενικών. Σταματάω, εκφράζω την ανησυχία μου και ζητώ μια βάρκα, αναφέρω την αργοπορία του συζύγου μου και την ανησυχία μου. Ο ένας με επιπλήττει, ρωτώντας με αυστηρά γιατί βγήκε στη θάλασσα ο Βαλυράκης και με ενημερώνει ότι το Λιμενικό δεν διαθέτει βάρκα. Εχω την αίσθηση ότι ήδη γνώριζαν για το συμβάν και είχαν στηθεί έξω από το σπίτι. Ο λιμενικός τηλεφωνεί σε κάποιον επαγγελματία ψαρά και του ζητά να ερευνήσει τα κοντινά νησιά με δικό του μέσο. Μέσα σε 10 λεπτά εντοπίζει τη βάρκα μόνη στο πίσω μέρος του νησιού Αγία Τριάδα, προσαραγμένη στα βράχια.
Αρχίζει ο εφιάλτης της έρευνας: η ώρα έχει φτάσει 17.00. Ειδοποιώ όλα τα μέλη της οικογένειάς μου, που σε λίγο φτάνουν στην Ερέτρια. Ο ψαράς πλησιάζει τη βάρκα και μέσα της θα βρεθούν άθικτα τα ψαροντούφεκα, τα βαρίδια, τα βατραχοπέδιλα και τα ψαρικά του. Στη συνέχεια γίνονται ρυμουλκήσεις και επεμβάσεις στο φουσκωτό, χωρίς την άδεια ή την ενημέρωσή μας από ψαράδες εντεταλμένους από το Λιμενικό (ενώ ο Σήφης ακόμα αγνοούνταν) και μας αποκρύπτεται η τοποθεσία φύλαξής του. Ελικόπτερα, ακταιωροί του υπουργείου Ναυτιλίας για την εύρεση του αγνοουμένου… Ζω μια κατάσταση βγαλμένη από θρίλερ, ασύλληπτες στιγμές. Τελικά, εθελοντής δύτης σε σοκ από το θέαμα, βρίσκει τη σορό με όλο το πρόσωπο μελανιασμένο από βαριά χτυπήματα και τον λαιμό σφαγιασμένο. Προσπαθεί να του κάνει ανάνηψη. Οπως κατέθεσε, ενώ ειδοποιεί στις 19.30 το Λιμεναρχείο, αυτό ανταποκρίνεται με καθυστέρηση 40 λεπτών να φτάσει στο σημείο. Το Νησί των Ονείρων μας έχει μεταμορφωθεί σε ένα τοπίο θανάτου, περιστοιχισμένο από νεκροθάφτες, προτού βρεθεί ο άνθρωπός μας. Ολα είναι καταγεγραμμένα στη δικογραφία…
Από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η είδηση του θανάτου του υποστηρίξατε ότι ήταν αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας. Πού εδράζεται αυτή η πεποίθησή σας;
Δεν το χωρούσε ανθρώπινος νους πως ένας άνθρωπος σαν τον Σήφη, με τις γνώσεις και τις δεξιότητές του, που κάνει αυτές τις διαδρομές στα νησάκια της Ερέτριας σχεδόν 40 χρόνια, σε μια αντίστοιχη διαδρομή λιγότερο από ένα μίλι και με μία θάλασσα σε απόλυτη «λαδιά», τελικά βρέθηκε νεκρός με αυτόν τον τρόπο και καταξυλοκοπημένος με τα συγκεκριμένα χτυπήματα. Δεν έβγαζε νόημα.
Η επιβεβαίωση ήρθε όταν την επόμενη μέρα κιόλας, νωρίς το πρωί, πήγε στο Λιμεναρχείο αυτόπτης μάρτυρας και κατέθεσε ότι είδε αλιευτικό σκάφος να κινείται απειλητικά δίπλα του με μεγάλες ταχύτητες, να κάνει επικίνδυνους ελιγμούς γύρω από το φουσκωτό του και ότι στη συνέχεια οι επιβαίνοντες διαπληκτίστηκαν μαζί του. Ηταν βέβαιο για μένα πλέον ότι ο θάνατος ήταν αποτέλεσμα εγκληματικής ενέργειας.
Οταν, δε, αμέσως μετά τη διαπίστωση αυτή έφτασε σε εμάς η πληροφορία ότι το Λιμενικό της Ερέτριας πήρε προφορικά την κατάθεση αυτού του μάρτυρα και τον άφησαν να φύγει, έστειλα επιστολή στον υπουργό Ναυτιλίας και ζήτησα τη στήριξή του για την αναζήτηση της αλήθειας.
Οι συνήγοροι της οικογένειάς σας έκαναν λόγο για απόπειρες αποπροσανατολισμού και συγκάλυψης του εγκλήματος. Αναφέρθηκαν, ακόμα, σε ευθεία παρέμβαση του υπουργού Δικαιοσύνης, σε τάχιστη αρχειοθέτηση της υπόθεσης και αποφυλάκιση – εξπρές των κατηγορουμένων. Η ερώτηση που αυτονόητα γεννάται είναι: Γιατί; Ποιοι είναι οι λόγοι πίσω από τις καταγγελλόμενες μεθοδεύσεις;
Ο Σήφης ήταν βαθιά δημοκρατικός, πάντα με αντιστασιακό φρόνημα απέναντι σε ανελευθερίες και οτιδήποτε περιορίζει τα δικαιώματα των ανθρώπων και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η στάση και οι ιδέες του ήταν πάντα από την άλλη όχθη της διαφθοράς, της διαπλοκής και του ενδοτισμού. Ενοχλούσε με αυτή του τη στάση. Δεν έκρυψε πότε την αγωνία για την πατρίδα του, για το κράτος δικαίου και τη διαχείριση του δημοσίου χρήματος. Ηταν πρόεδρος της Εξεταστικής Επιτροπής της Βουλής για το σκάνδαλο Siemens και έδωσε μεγάλη μάχη για τη διαλεύκανσή του. Τελικά, το πολιτικό σύστημα και το Κοινοβούλιο τον πρόδωσε και δεν ψήφισε ώστε να αξιοποιηθεί από τη Δικαιοσύνη το πόρισμα της Επιτροπής, που παρέπεμπε 12 πρώην υπουργούς και υφυπουργούς.
Η τελευταία πολιτική παρέμβασή του, με άρθρο του στα «ΝΕΑ» στις 25/1/21, επικέντρωνε στα ελληνοτουρκικά, στην εδαφική μας ακεραιότητα και στους κινδύνους που ελλοχεύουν από τις τουρκικές παραβιάσεις.
Μην ξεχνάμε και την κράτησή μας το 2009 στο αεροδρόμιο της Νέας Υόρκης, όπου ανακάλεσαν στον αέρα την αμερικανική βίζα του, ενώ είχαμε πρόσκληση από γερουσιαστές του Ομπάμα, για το Prayer Breakfast στην Ουάσιγκτον. Κατόπιν το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ζήτησε συγγνώμη με τον υφυπουργό τους στο ξενοδοχείο μας.
Δεδομένου ότι εδώ και σχεδόν δύο χρόνια βρίσκεστε σε διαρκή αναζήτηση της αλήθειας, είχατε τον χρόνο να θρηνήσετε; Πως είναι η καθημερινότητα – προσωπική και οικογενειακή – χωρίς τον Σήφη;
Δεν υπάρχει χρόνος στο μυαλό μου να θρηνήσω έτσι απλά. Εγώ πορεύομαι θρηνώντας αγωνιστικά, για να βγάλω άκρη μέσα από το παράλογο. Ετσι με έχει διδάξει ο ίδιος. Η καθημερινότητά μου είναι Σήφης, χωρίς «μαζί». Διττής υπόστασης προσπάθεια για επιβίωση.
Ο πόνος πυροδοτεί τη δημιουργία μου, μέσα από δύο συνιστώσες: η μία είναι ο νέος σκοπός της ζωής μου – να βρω την αλήθεια για το «τυχαίο ατύχημα», για τη δολοφονία ενός αγωνιστή. Η άλλη είναι η έντονη ανάγκη και διάθεση για τη δουλειά μου, μέσα απ’ την οποία εκφράζω όλα τα συναισθήματα που με σπρώχνουν να ενεργώ με πάθος μέσα από τις αντιξοότητες. Κάθε μέρα που περνάει ισχυροποιείται μέσα μου η πεποίθηση ότι το μόνο καταφύγιο απέναντι στον θάνατο είναι η δημιουργικότητα και η κάθαρση. Είμαι αποφασισμένη να λύσω το «παζλ» αυτής της δολοφονίας. Θα φτάσω μέχρι το τέλος.
Ο Σήφης Βαλυράκης έζησε μια κινηματογραφική ζωή με διώξεις, βασανισμούς, αλλά και επιτυχίες, πολιτικές νίκες, αναγνώριση. Ποια είναι η κληρονομία του;
Ο Βαλυράκης κληροδοτεί τη στάση ζωής του μέσα απ’ τους αγώνες του για δημοκρατία και ελευθερία. Κληροδοτεί τα χαρακτηριστικά της ποιότητας, της ακεραιότητας, του πατριωτισμού, της αυτοκυριαρχίας, της εντιμότητας, του βαθιά αγωνιστικού, δημοκρατικού και ελεύθερου πνεύματος. Αυτά του τα χαρακτηριστικά αφήνει στα νιάτα για να εμπνέονται.
Είχε περάσει από το ένοπλο ΠΑΚ, τα κρατητήρια της ΕΣΑ, τις φυλακές Κέρκυρας, στρατόπεδο αιχμαλώτων στην Αλβανία του Χότζα και το όνομά του είχε μετέπειτα εμπλακεί στην υπόθεση της «17 Νοέμβρη»… Πώς περιέγραφε ο ίδιος όλες αυτές τις περιπέτειες;
Ενας τέτοιας χαρακτήρας δεν περιγράφει τα συμβάντα της ζωής του ως κατορθώματα και πολύ σπάνια μιλούσε γι’ αυτά. Για τον Σήφη Βαλυράκη ήταν τρόπος και στάση ζωής. Φυσιολογικά γι’ αυτόν όσα συνέβησαν και συνέβαιναν. Οι δυνατότητες και οι δύναμή του ήταν ασύλληπτες. Τις δυσκολίες τις θεωρούσε καθημερινότητα. Η αυτοπειθαρχία και αυτοκυριαρχία του – σε υπερθετικό βαθμό – σε συνδυασμό με έναν ευαίσθητο και ευγενή ψυχισμό, με αλτρουισμό και ετοιμότητα να δώσει τη ζωή του για τον «άλλον» και την Ελλάδα.
Είναι γνωστές οι 15 απόπειρες απόδρασής του την περίοδο της δικτατορίας, εκ των οποίων οι δύο είναι όντως κινηματογραφικές και ιστορικές, γιατί ποτέ κανείς δεν είχε επιχειρήσει και κατορθώσει να αποδράσει από αυτές τις φυλακές: η απόδραση από την Κέρκυρα και το κολύμπι τη νύχτα της 21ης Μαΐου 1972 από την Κασσιόπη στην Αλβανία, όπου συνελήφθη και καταδικάστηκε σε τρία χρόνια σε στρατόπεδο συγκέντρωσης καταναγκαστικής εργασίας του Χότζα, με εικόνες Σολζενίτσιν από το έργο του «Ιβάν Ντενίσοβιτς».
Ηταν γεννημένος αγωνιστής, όπως ο πατέρας του, η ηρωική μορφή του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και διοικητής της ιστορικής μεραρχίας, ονομαστή ως «Σιδηρά Πυροβολαρχία». Για να θυμηθούμε και την περίοδο της Αποστασίας, τότε που ο Γιάννης Βαλυράκης, αδιάφθορος βουλευτής της Ενωσης Κέντρου στα Χανιά, εξευτέλισε τους αποστάτες που του πρόσφεραν γην και ύδωρ.
Οσον αφορά στην εμπλοκή του ονόματος του Σήφη στη «17 Νοέμβρη», σας ενημερώνω ότι ως υπουργός Δημόσιας Τάξης παρέλαβε από την ΕΥΠ τον φάκελό του και βρήκε όλα τα χαλκευμένα στοιχεία που προσπάθησαν να χαρακτηρίσουν αυτόν και τον Ανδρέα Παπανδρέου ως «μυαλά» της τρομοκρατικής οργάνωσης. Το παρακράτος παντού…
Και το επεισοδιακό βράδυ της 17 Νοέμβρη του 1995, τότε που ως υπουργός Δημόσιας Τάξης κλήθηκε να διαχειριστεί τη μαζικότερη μεταπολιτευτικά κατάληψη στο Πολυτεχνείο…
Οι ικανότητες στρατηγικής και οργανωτικότητας του Βαλυράκη ήταν μοναδικές. Διαχειρίστηκε το 1995 τη μαζικότερη κατάληψη στο Πολυτεχνείο, χωρίς να ανοίξει ρουθούνι. Σε συνεννόηση με τον τότε πρύτανη, κατόρθωσε να εκκενώσει το Πολυτεχνείο, αναίμακτα, από 500 «γνωστούς – άγνωστους» και σε συνεννόηση με το υπουργείο Δικαιοσύνης και την παρουσία εισαγγελέα, έγινε η πρώτη στα χρονικά προσαγωγή των διαδηλωτών, χωρίς να αφήσει περιθώρια να παραμείνουν άγνωστοι αυτοί που λεηλάτησαν το Πολυτεχνείο.