Του Γεώργιου Σαββαΐδη
Καθώς το έτος 2022 οδεύει προς τη δύση του, σκόπιμη θα ήταν μια αναδρομική ματιά στο σημαντικότερο ζήτημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής – τα ελληνοτουρκικά – και τις επιμέρους συνιστώσες τους. Μια τέτοια κριτική ματιά επιβάλλεται όχι μόνον για λόγους ουσίας, αλλά και γιατί το επόμενο έτος θα είναι έτος εκλογών στην Ελλάδα, στην Τουρκία, αλλά και στην Κύπρο.
Τι συναισθήματα γεννά μια τέτοια αναδρομική ενατένιση; Αναμφίβολα συναισθήματα απογοήτευσης και προβληματισμού. Ερώτημα: σε όλα τα ζητήματα; Ναι, σε όλα που παραδοσιακά συνθέτουν τον καμβά των σχέσεών μας με τη γείτονα με αιχμή πάντοτε τις θαλάσσιες ζώνες, τα μειονοτικά, την εργαλειοποίηση του Μεταναστευτικού, τα εξοπλιστικά, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και της εθνικής κυριαρχίας αμφοτέρων.
Η κατάσταση χαρακτηρίζεται επίσης από απουσία διαλόγου σε όλα τα επίπεδα και από μια δηλητηριώδη ρητορική και ευθείες απειλές που ανήκουν σε άλλες εποχές, η οποία και επιφέρει βαθιά βλάβη στο γενικότερο αντικείμενο, δηλαδή στην επιδίωξη της ειρήνης, της σταθερότητας, της ευημερίας και των καλών γειτονικών σχέσεων.
Και μετά από τις συνοπτικές αυτές διαπιστώσεις αδήριτο γεννάται το ερώτημα: Υπάρχει δραστικό φάρμακο ή οι διμερείς μας σχέσεις θα οδηγηθούν (με σημερινούς όρους) στην εντατική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται;
Σύνθετο ερώτημα που καθίσταται ακόμη δυσκολότερο στη γενικότερη σύλληψή του από την επικρατούσα δυσμενέστατη διεθνή συγκυρία, με αιχμές τον πόλεμο στην Ουκρανία, τον αναθεωρητισμό και τους ποικίλους υποστηρικτές του, τα ενεργειακά (όχι μόνο τιμολογιακά, αλλά και περιβαλλοντικά) κ.λπ.
Επομένως η απάντηση στο ερώτημα, για να είμαστε σήμερα στοιχειωδώς προσγειωμένοι, είναι αρνητική. Οχι, δεν διαφαίνεται σήμερα ελπίδα άλλης διεξόδου στο ζήτημα που μας απασχολεί (ελληνοτουρκικά) και δη πριν διεξαχθούν (στο πρώτο εξάμηνο του 2023) εκλογές και στις τρεις χώρες και σχηματιστούν και στις τρεις υπεύθυνες κυβερνήσεις.
Και μετά τι; Ας περιοριστούμε στα παρ’ ημίν:
1. Κατάστρωση μιας εθνικής στρατηγικής, μεσοπρόθεσμου ορίζοντα για τα ελληνοτουρκικά και καταβολή μεγάλης προσπάθειας σε όλο το εγχώριο πολιτικό φάσμα για την υιοθέτησή της από τα τρία μεγαλύτερα κόμματα της χώρας.
2. Επιδίωξη, με έντονη δραστηριοποίηση της ελληνικής διπλωματίας, της διασάφησης των υποστηρικτικών προς την Ελλάδα θέσεων των μεγαλύτερων συμμάχων μας και ειδικότερα των ΗΠΑ. Εννοώ ότι η εκφραζόμενη τα τελευταία χρόνια αμερικανική υποστήριξη να μετακινηθεί (και για το δικό τους συμφέρον) και προς το επιχειρησιακό πεδίο.
3. Επιδίωξη συνολικής προσέγγισης της παθολογίας των ελληνοτουρκικών σχέσεων στη βάση αρχών, όπως έχει γίνει ή επιχειρηθεί και στο παρελθόν. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί εν προκειμένω η διεθνής υποστήριξη (περιλαμβανομένης της λεγόμενης third party prosedure – διαδικασίας τρίτου μέρους), στο όνομα της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών και με χρήση όλων των διαθέσιμων μηχανισμών (πολιτικών, δικαστικών και διαιτητικών).
4. Τα τρέχοντα εξοπλιστικά προγράμματα δεν πρόκειται βεβαίως να ανακοπούν, οποιαδήποτε διαδικασία και αν ακολουθηθεί.
5. Οι δυνατότητες, όμως, προσφυγής της Ελλάδας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, εφόσον οι σημερινές καταστάσεις συνεχιστούν από τουρκικής πλευράς, με επίκληση τις απειλές της γείτονος κατά της ειρήνης, της σταθερότητας και της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών, οφείλουν να τύχουν προσεκτικής αξιοποίησης από μέρους μας.
Τα προαναφερόμενα δεν συνιστούν ούτε οδό μιας κατευθύνσεως ούτε διεκδικούν το αλάθητο. Αντιλαμβάνομαι την προτεραιοποίηση των ζητημάτων, ειδικά στην προεκλογική περίοδο και τη σχετική πολιτική θεματολογία της, όμως ας έχουμε υπόψη μας ότι οι καιροί ου μενετοί.
