Η διεθνής περιδίνηση μετά τη ρωσική στρατιωτική εισβολή και τον πόλεμο στην Ουκρανία εκδηλώνεται σε όλα τα πεδία. Αμφισβητείται η κυρίαρχη δυτική γραμμική αντίληψη περί προόδου και κεκτημένου. Η ανθρωπότητα ζει εμφανώς σε πολλές παράλληλες και όχι διαδοχικές εποχές. Μετανεωτερικά και αρχαϊκά στοιχεία συνυπάρχουν, για την ακρίβεια, μετανεωτερικές τεχνολογικές δυνατότητες τίθενται στην υπηρεσία αρχαϊκών ή μάλλον πρωτόγονων στόχων, όπως η άσκηση ωμής βίας, ο πόλεμος, οι γενοκτονίες.

Έχουν αναιρεθεί όλες οι μετα-ψυχροπολεμικές βεβαιότητες των τελευταίων 32 ετών. Έχουν αναδειχθεί σχεδόν όλες οι υφέρπουσες εκκρεμότητες σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο. Τίθεται άλλωστε με τον πιο απλό και ευθύ τρόπο, ζήτημα πυρηνικής απειλής από μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας και όχι από κράτος-παρία. Η διεθνής έννομη τάξη και πρωτίστως το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών ομολογεί την αναποτελεσματικότητά του. Το Συμβούλιο Ασφαλείας που είναι η καρδιά του συστήματος δεν λειτουργεί όταν παραβάτης της διεθνούς νομιμότητας είναι μόνιμο μέλος του που έχει ταυτόχρονα την ιδιότητα μεγάλης πυρηνικής δύναμης.

Είναι πλέον ανοικτή και ρητή η σύγκρουση της φιλελεύθερης δημοκρατίας με τον αυταρχισμό και τον ολοκληρωτισμό. Η φιλελεύθερη δημοκρατίας είναι όμως εμφανώς φοβική, φοβάται τις εκλογικές συμπεριφορές των κοινωνιών που εκφράζει και τα εκλογικά αποτελέσματα. Η σύγκρουση με τον αυταρχισμό και τον ολοκληρωτισμό δεν θα κριθεί μόνο στην Ουκρανία αλλά και στο εσωτερικό της Δύσης, κυρίως στο εσωτερικό της αμερικανικής κοινωνίας και του αμερικανικού πολιτικού συστήματος. Θα κριθεί εν πολλοίς στις επόμενες αμερικανικές προεδρικές εκλογές.

Ο πληθωρισμός θέτει υπό δοκιμασία μία μακρά περίοδο ποσοτικής χαλάρωσης και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού. Κοινή παραδοχή είναι η προοπτική ύφεσης στη διεθνή οικονομία. Έχει ήδη μεταβληθεί η νομισματική πολιτική όλων των μεγάλων κεντρικών τραπεζών με αύξηση επιτοκίων.

Η ενεργειακή κρίση που έχει στην αφετηρία της τη μυωπική εξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τα ορυκτά καύσιμα της Ρωσίας οδηγεί όχι μόνο σε έκρηξη των τιμών και σε σοβαρές δυσκολίες ενεργειακού εφοδιασμού, αλλά και σε όξυνση της κλιματικής κρίσης, με τις συνέπειες να είναι πλέον ορατές στην αύξηση της συχνότητας και της έντασης των φυσικών καταστροφών.

Οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες μεταξύ περιοχών του πλανήτη, μεταξύ κρατών αλλά και στο εσωτερικό των δυτικών κοινωνιών μεγεθύνονται με προφανείς επιπτώσεις στη λειτουργία και την ανθεκτικότητα της φιλελεύθερης δημοκρατίας.

Η πανδημία συνεχίζεται, ενώ απειλείται η εμφάνιση νέων ή η αναβίωση παλιών και ξεχασμένων ιών. Η εφοδιαστική αλυσίδα έχει διαταραχθεί, επηρεάζοντας έντονα τις τιμές αλλά και την ασφάλεια εφοδιασμού. Η αντίληψη για τις αποστάσεις και την ασφάλεια και το κόστος της μεταφοράς αγαθών, αλλάζει το διεθνές εμπόριο και την κλίμακα της παγκοσμιοποίησης.

Ταυτόχρονα, παραμένουν όλες οι εστίες κρίσης που ήταν ανοικτές όταν ξεκίνησε η ρωσική στρατιωτική εισβολή και ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αναφέρομαι στην ευρύτερη περιφέρειά μας, Συρία, Λιβύη, Υεμένη, Καύκασος. Οι νέοι διεθνείς συσχετισμοί επηρεάζουν καταλυτικά τις περιφερειακές διενέξεις που αποκτούν παρακολουθηματικό χαρακτήρα. Αυτό αφορά ευθέως το κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά.

Στα Βαλκάνια, με μεγάλη δυσκολία, συγκρατούνται όλα σχεδόν τα μέτωπα που είναι έτοιμα να ανοίξουν και πάλι. Στην Ανατολική Μεσόγειο το ταυτοτικό και στρατηγικό πρόβλημα της Τουρκίας και η δυσκολία να διαχειριστεί τις εσωτερικές της αντιφάσεις και τη μεγάλη και δύσκολη συνοριακή της γραμμή, τροφοδοτεί μία ρητορική έντασης και με την Ελλάδα. Αυτό όμως διαρκεί τρία, πια, συναπτά έτη. Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι η πρόσοψη των δύσκολων σχέσεων της Τουρκίας με τη Δύση.

Αυτό ήταν το αντικείμενο και η φιλοδοξία του έκτου συνεδρίου του Κύκλου Ιδεών με τον γενικό τίτλο «Η Ελλάδα Μετά» και θέμα «Εθνική στρατηγική και διεθνής περιδίνηση». Έχουμε πάντα το βλέμμα στραμμένο στην «Ελλάδα Μετά» και για τον λόγο αυτό θυμόμαστε πάντα την «Ελλάδα πριν» και προσπαθούμε να κατανοήσουμε την «Ελλάδα τώρα» μέσα στα ευρωπαϊκά και τα διεθνή συμφραζόμενα. Το «Μετά» μετατίθεται διαρκώς παραμένοντας σταθερά απαιτητικό.

* Απόσπασμα από την εισαγωγική ομιλία στο έκτο συνέδριο του Κύκλου Ιδεών ( «Η Ελλάδα Μετά VI» ) που διεξήχθη στην Αθήνα στις 3 -4 Οκτωβρίου 2022 με θέμα « Εθνική στρατηγική και διεθνής περιδίνηση» . 

Τελευταία Νέα