Μιλώντας στο συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών των «27» την περασμένη εβδομάδα, ο Ζοζέπ Μπορέλ περιέγραψε με μελανά χρώματα τις σχέσεις ανάμεσα στη Σερβία και το Κόσοβο – δύο χώρες υποψήφιες προς ένταξη στην ΕΕ. «Δυστυχώς, βρισκόμαστε στο χείλος μιας ακόμα κρίσης» τόνισε ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, ενώ ο εκπρόσωπός του χαρακτήρισε την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί τη σοβαρότερη της τελευταίας δεκαετίας.
Σε αυτό το φόντο, την Παρασκευή εστάλη στο Βελιγράδι και την Πρίστινα πρόσκληση προς τους ηγέτες των δύο προκειμένου να μεταβούν επειγόντως στις Βρυξέλλες. Πράγματι, οι συνομιλίες ανάμεσα στον Αλεξάνταρ Βούτσιτς και τον Αλμπιν Κούρτι πραγματοποιήθηκαν χθες. Οι δύο ηγέτες ωστόσο δεν κατέληξαν σε κάποια συμφωνία η οποία θα μπορούσε να θεωρηθεί βιώσιμη – κάτι που συνέβη και κατά το προηγούμενο τετ-α-τετ που είχαν, τον περασμένο Αύγουστο.
«Υστερα από πολύωρες συζητήσεις, από τις 8 το πρωί, οι δύο πλευρές δεν κατέληξαν σε κάποια λύση σήμερα» δήλωσε ο Μπορέλ, για να προσθέσει, «δείχνοντας» προς την κατεύθυνση του Κούρτι: «Εκτιμώ ότι υπάρχει μια σημαντική ευθύνη για την αποτυχία των σημερινών συνομιλιών, όπως και για κάθε κλιμάκωση και βία που ενδεχομένως υπάρξουν τις επόμενες ημέρες». «Η αλβανική πλευρά δεν ήθελε να αποδειχθεί απολύτως τίποτε» είπε με τη σειρά του ο Βούτσιτς.
Υπενθυμίζεται ότι οι σχέσεις Σερβίας και Κοσόβου δεν υπήρξαν ποτέ καλές, καθώς η πρώτη δεν έχει αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του δευτέρου, η οποία ανακηρύχθηκε επισήμως το 2008. Αυτός άλλωστε είναι και ο βασικός λόγος για το γεγονός ότι η πορεία τους προς την ΕΕ έχει πρακτικά κολλήσει, παρά τις προσπάθειες που έχουν καταβληθεί και τις πιέσεις που έχουν ασκηθεί από Ευρωπαίους και Αμερικανούς και προς τις δύο πλευρές.
Η αφορμή και η αιτία
Η αφορμή για την πρόσφατη επιδείνωση δεν ήταν άλλη από την απόφαση της Πρίστινα να μην αναγνωρίζει πλέον τις παλιές ταυτότητες και τις άδειες και πινακίδες κυκλοφορίας των Σέρβων του Κοσόβου που έχουν εκδοθεί από τις σερβικές αρχές. Αρχικά, επιχειρήθηκε η απόφαση να υλοποιηθεί στα τέλη Ιουλίου, κάτι που προκάλεσε έκρυθμη κατάσταση – η οποία εκτονώθηκε προσωρινά από την αναβολή για έναν μήνα, ως την 1η Σεπτεμβρίου.
Το διάστημα που μεσολάβησε όμως αποδείχθηκε ανεπαρκές. Μάλιστα, στις αρχές Νοεμβρίου αστυνομικοί και δημόσιοι υπάλληλοι που προέρχονται από τις τάξεις των Σέρβων άρχισαν να υποβάλλουν κατά εκατοντάδες τις παραιτήσεις τους, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της άλλης πλευράς, η οποία έκανε λόγο για προσπάθεια αποσταθεροποίησης. Η εξέλιξη αυτή είχε ως συνέπεια, εκτός των άλλων, να αναπτυχθούν στην περιοχή αστυνομικές δυνάμεις από την Πολωνία και την Ιταλία, ώστε να καλύψουν το κενό, ενώ σε επιφυλακή έχουν τεθεί και τα περίπου 3.700 μέλη της νατοϊκής δύναμης που παραμένει στο έδαφος του Κοσόβου.
Πλέον, η κυβέρνηση του Κοσόβου έχει διαμηνύσει ότι ο νέος νόμος πρόκειται να τεθεί σε εφαρμογή από σήμερα, 22 Νοεμβρίου. Προβλέπει δε και την επιβολή προστίμων, ύψους 150 ευρώ, σε όσους διαπιστώνεται πως δεν έχουν αλλάξει τις πινακίδες των οχημάτων τους. Αυτός είναι και ο λόγος που ο Μπορέλ αποφάσισε να κάνει μια ύστατη προσπάθεια για την εξεύρεση συμβιβασμού ή, έστω, για να δοθεί μία ακόμα αναβολή, ορισμένων μηνών – κάτι για το οποίο φαίνεται πως πιέζει τον Κούρτι και η Ουάσιγκτον.
Ιστορικές ρίζες
Είναι φανερό πάντως ότι η υπόθεση των ταυτοτήτων και των πινακίδων δεν αποτελεί την αιτία, η οποία είναι πολύ βαθύτερη και έχει ιστορικές ρίζες. Η Πρίστινα εξάλλου δεν κρύβει πως επιδιώκει την αναγνώριση του Κοσόβου από ολόκληρη τη διεθνή κοινότητα, της Σερβίας συμπεριλαμβανομένης.
Το Βελιγράδι, από την πλευρά του, θέλει πρωτίστως να διασφαλίσει ότι οι Σέρβοι του Κοσόβου θα απολαμβάνουν ευρεία αυτονομία και, πρακτικά, θα έχουν τους δικούς τους νόμους, ενώ έχει προειδοποιήσει ότι εάν δεν αναθεωρηθεί η επίμαχη απόφαση υπάρχει σοβαρός κίνδυνος σύγκρουσης.
Οσο για την ΕΕ, πέρα από την προσπάθεια να δώσει λύση και να αποφύγει έναν νέο πόλεμο σε ευρωπαϊκό έδαφος, επιδιώκει να αναγκάσει τον Βούτσιτς και τη Σερβία να κόψουν και τον ομφάλιο λώρο που τους συνδέει με τη Μόσχα – η οποία κατηγόρησε τη Δύση ότι «οδηγεί τα πράγματα προς τη σύγκρουση».
