Φαίνεται πως ο σαιξπηρικός «Οθέλλος» είναι «καταδικασμένος» να πυροδοτεί τα πάθη εντός της καλλιτεχνικής κοινότητας, ειδικά στους χαλεπούς καιρούς όπου τα όρια της πολιτικής ορθότητας έχουν ξεθωριάσει.
Το τελευταίο κρούσμα εντοπίζεται στο Βασιλικό Μπαλέτο της Κοπεγχάγης, ο διευθυντής του οποίου, Νικολάι Χούμπε, «πάγωσε» την 60ετή συνεργασία του οργανισμού με τον 83χρονο αμερικανό χορογράφο Τζον Νουμάγερ εξαιτίας καταγγελιών από χορευτές περί «ρατσιστικών στερεοτύπων» στο ανέβασμα.
Οπου «ρατσιστικών» ο αναγνώστης θα πρέπει να φανταστεί μία επίμαχη σκηνή: μια σεκάνς όπου η Δυσδαιμόνα ονειρεύεται τον – μαύρο – Οθέλλο να χορεύει μαζί με αφρικανούς κυνηγούς. Ο Νουμάγερ φανταζόταν εκεί τον πρωταγωνιστή και τους χορευτές να μιμούνται φωνές μαϊμούδων την ώρα που μετακινούνται στη σκηνή, γεγονός που, όπως αποκαλύπτεται, οδήγησε στην εναντίωση των καλλιτεχνών ήδη από την περασμένη άνοιξη. Για να προλάβει τα χειρότερα, ο Χούμπε αποφάσισε να αφαιρέσει από το πρόγραμμα την παράσταση – η οποία είχε ανεβεί το 2013 στην Κρατική Οπερα – και στη θέση της να εντάξει το «Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας», επίσης σε χορογραφία του Νουμάγερ.
Ο ίδιος ο χορογράφος, σύμφωνα με τη γερμανική «Frankfurter Rundschau», μίλησε με τους χορευτές στη διάρκεια προβών της νεότερης παράστασης και θεώρησε ότι έχουν δοθεί επαρκείς εξηγήσεις: ακριβώς η αναπαράσταση με τον Οθέλλο και τους κυνηγούς αναδείκνυε πόσο μακριά από την πραγματικότητα βρίσκονται οι στερεοτυπικές απεικονίσεις για την Αφρική και πόσο διαφορετικός είναι ο δικός του «Οθέλλος». Η μεταφορά, ωστόσο, χάθηκε στη μετάφραση και ο Νουμάγερ δήλωσε σχετικά: «Ακόμη και αν κατανοώ τις αντιρρήσεις για τη βαφή στο σώμα ενός χορευτή ώστε να αποδώσει τον ρόλο, δεν πιστεύω στη λογοκρισία». Εμεινε μάλιστα με την εντύπωση ότι οι πρόβες για το καινούριο ανέβασμα «συνεχίζονταν σε θετικό κλίμα».
Πριν από λίγες ημέρες, ωστόσο, έφτασε το e-mail της απόλυσης.
Ο Magnus Restofte, επικεφαλής στο Τμήμα Επικοινωνίας του Βασικού Εθνικού Θεάτρου, δίνει μια διαφορετική εικόνα: «Στις πρόσφατες πρόβες για το “Ονειρο καλοκαιρινής νύχτας” υπήρξαν νέες προκλήσεις για τη συνεργασία με τον Τζον Νουμάγερ».
Και η εφημερίδα «Politiken» συμπληρώνει ότι η ένταση ήταν τόσο μεγάλη ώστε να κληθεί εκτάκτως ο Χούμπε. Ο διευθυντής εξήγησε στον χορογράφο ότι δεν μπορεί να προσβάλλει τους χορευτές, αλλά μόνο εκείνον, επειδή η απόφαση να αφαιρεθεί ο «Οθέλλος» ήταν δική του. Κι ύστερα, «του έδειξε την πόρτα της εξόδου». Σε εκπομπή της δανικής τηλεόρασης, πάντως, ο Χούμπε ανέφερε ότι δεν θεώρησε ποτέ ρατσιστική τη σκηνή ή γενικότερα το έργο του βετεράνου χορογράφου. «Δεν μπορώ όμως να στέλνω στη σκηνή χορευτές που δεν νιώθουν άνετα με τον ρόλο τους. Το μέλλον του Μπαλέτου εξαρτάται από τη δική τους δουλειά».
«Προσβλητικός» Ολίβιε
Υπενθυμίζεται ότι πέρυσι στο μάθημα Μουσικής Σύνθεσης στο αμερικανικό πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν ο συνθέτης Μπράιτ Σενγκ ξεκίνησε τη διδασκαλία του με την προβολή ενός βίντεο με αποσπάσματα από τον κινηματογραφικό «Οθέλλο». Στην ταινία αυτή του 1965 ο Λόρενς Ολίβιε ερμηνεύει ο ίδιος τον πρωταγωνιστικό ρόλο με βαρύ μεϊκάπ για να αποδώσει τον μαυριτανό σαιξπηρικό χαρακτήρα. Πολλοί από τους πρωτοετείς φοιτητές ένιωσαν «προσβεβλημένοι», όπως δήλωσαν. Η επιστολή παραπόνων προς τη γραμματεία του τμήματος οδήγησε τότε στη ματαίωση των μαθημάτων του Σενγκ, ο οποίος ανακοίνωσε την εκούσια αποχώρησή του από τη διδασκαλία, προκειμένου να επιτρέψει ένα «θετικό μαθησιακό περιβάλλον».
