Αναζήτηση
Ενα χρυσό νόμισμα του 3ου αι. μ.Χ., που για σχεδόν δύο αιώνες θεωρούνταν πλαστό, όχι μόνο αποδεικνύεται αυθεντικό, αλλά αποκαλύπτει την ύπαρξη ενός άγνωστου ρωμαίου «αυτοκράτορα».
Το νόμισμα ανακαλύφθηκε το 1713 στην περιοχή της Τρανσυλβανίας και αποτελούσε μέρος ενός μικρού συνόλου, ενός νομισματικού θησαυρού. Στη μία όψη του το νόμισμα κοσμείται με το πορτρέτο και το όνομα του Σπονσιανού και ακολουθεί το ύφος των νομισμάτων του 3ου μ.Χ. Η άλλη όψη του, ωστόσο, αποτελεί αντίγραφο ασημένιου νομίσματος του 1ου αιώνα π.Χ. Η απόσταση τεσσάρων αιώνων που χωρίζει ως προς το ύφος και το περιεχόμενο τις δύο όψεις του νομίσματος σε συνδυασμό με ορισμένες κατασκευαστικές ατεχνίες έγιναν αιτία ώστε το 1863 ο εμπειρογνώμονας της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας, Χένρι Κοέν, να αποφανθεί ότι επρόκειτο για πλαστό, άποψη που έγινε αποδεκτή από την ευρύτερη ακαδημαϊκή κοινότητα.
Μερικές γρατζουνιές αλλά και ίχνη χώματος που εντοπίστηκαν στην επιφάνειά του αποτέλεσαν τα κλειδιά που οδήγησαν τους επιστήμονες πρόσφατα, όπως παρουσιάζεται εκτενώς στη μελέτη τους η οποία δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση PLoS ΟΝΕ, να διαπιστώσουν πως το νόμισμα είναι αυθεντικό και κατά συνέπεια ο απεικονιζόμενος αυτοκράτορας υπαρκτό πρόσωπο.
Ο μίτος άρχισε να ξετυλίγεται όταν ο καθηγητής στο University College του Λονδίνου Πολ Πίρσον, στο πλαίσιο έρευνάς του για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, εξέτασε το νόμισμα και παρατήρησε τις γρατζουνιές στην επιφάνειά του, οι οποίες και τον προβλημάτισαν.
Για να ξεκαθαρίσει το τοπίο χρησιμοποιήθηκαν μικροσκόπια υψηλής ευκρίνειας και σάρωση με υπεριώδεις ακτίνες, μεταξύ άλλων, και τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι χαρακιές αποτελούν χαρακτηριστικά μοτίβα βαθιάς μικρο-τριβής που συνήθως φέρουν νομίσματα τα οποία κυκλοφορούσαν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Εν τω μεταξύ εντοπίστηκαν και χωμάτινες αποθέσεις, οι οποίες και έδειξαν πως τα νομίσματα θάφτηκαν για παρατεταμένη περίοδο μέχρι να εντοπιστούν τον 18ο αι.
Τα εργαστηριακά αποτελέσματα δεν συντείνουν μόνο υπέρ της αυθεντικότητας του νομίσματος, αλλά και υπέρ της ύπαρξης ενός άγνωστου «αυτοκράτορα». «Ανακαλύψαμε έναν αυτοκράτορα. Οι ειδικοί πίστευαν ότι ήταν ένα φανταστικό πρόσωπο και για αυτό τον είχαν απορρίψει. Πιστεύουμε όμως ότι όντως υπήρξε και ότι έπαιξε ρόλο στην ιστορία», υποστηρίζει ο καθηγητής Πίρσον μιλώντας στο BBC.
Ο Σπονσιανός
Το νόμισμα (ένα δεύτερο βρίσκεται σε μουσειακή συλλογή στην Τρανσυλβανία) αποτελεί τη μοναδική απόδειξη της ιστορικότητας του κατά τα άλλα μη καταγεγραμμένου σε άλλη πηγή ρωμαίου «αυτοκράτορα» Σπονσιανού. Οι ερευνητές εκτιμούν ότι ήταν διοικητής του στρατού στη ρωμαϊκή επαρχία της Δακίας κατά τη δεκαετία του 260 μ.Χ. όταν αποκόπηκε από την υπόλοιπη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, και επομένως δεν ήταν ρωμαίος αυτοκράτορας με την τυπική έννοια του όρου. «Η ερμηνεία μας είναι ότι ήταν υπεύθυνος για τη διατήρηση του ελέγχου σε μια αποκομμένη περιοχή εν μέσω εμφυλίου. Προκειμένου να δημιουργήσει μια λειτουργική οικονομία αποφάσισε να κόψει δικά του νομίσματα», λέει ο Πίρσον, δικαιολογώντας έτσι και την απόκλιση του εν λόγω νομίσματος από τον κανόνα της εποχής. «Μπορεί οι κάτοικοι της περιοχής να μην ήξεραν ποιος ήταν ο πραγματικός αυτοκράτορας επειδή βρισκόταν σε εξέλιξη εμφύλιος πόλεμος», καταλήγει.
