Για κάποιους το ποδόσφαιρο είναι θρησκεία. Για άλλους είναι τέχνη. Για όλους έχει ένα όνομα: Πελέ.
«Συλλάβισε το όνομα του Πελέ», ζήτησε ο σχολιαστής της βρετανικής τηλεόρασης από τον αμυντικό της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, Πάντι Κρέραντ, κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1970. «Εύκολο. Θ-Ε-Ο-Σ», ήταν η απάντηση.
Λίγα χρόνια αργότερα ο Αντι Γουόρχολ αναγκάστηκε να εισαγάγει μια εξαίρεση στην περίφημη φράση του για τα 15 λεπτά δημοσιότητας που θα έχει κάθε άνθρωπος στο μέλλον. «Παραβιάζω τον κανόνα μου για την περίπτωσή του και λέω ότι ο Πελέ θα έχει 15 αιώνες δημοσιότητας», είπε ο θεμελιωτής του κινήματος της Pop Art γοητευμένος μετά τη συνάντησή τους σε βραζιλιάνικο κλαμπ της Νέας Υόρκης.
Ο Εντσον Αράντες ντο Νασιμέντο, που, σύμφωνα με τον αστικό μύθο, τον βάφτισαν Πελέ οι συμμαθητές του στο σχολείο επειδή δεν μπορούσε να προφέρει σωστά το όνομα του αγαπημένου του ποδοσφαιριστή, του γκολκίπερ της Βάσκο Ντα Γκάμα Μπιλέ, μεγαλούργησε σε μια εποχή πολύ διαφορετική από τη σημερινή. Και την άλλαξε, δείχνοντας τον δρόμο γι’ αυτά που επρόκειτο να ακολουθήσουν.
Σε αντίθεση με τα ποδοσφαιρικά φιντάνια του 21ου αιώνα, που αναφύονται και ανθίζουν μέσα στις ιδανικές συνθήκες πίεσης και θερμοκρασίας των ποδοσφαιρικών ακαδημιών, ο Πελέ ήταν ένα αγριολούλουδο που μεγάλωσε μόνο του. Εμαθε ποδόσφαιρο στους δρόμους της γενέτειράς του, Τρες Κορασόες, κλωτσώντας ξυπόλητος τόπια φτιαγμένα από κάλτσες ή γκρέιπφρουτ, αφού χρήματα για κανονική μπάλα δεν υπήρχαν. Εκανε δουλειές του ποδαριού για να επιβιώσει, μέχρι που το καλοκαίρι του 1956, λίγους μήνες πριν γίνει 16 ετών, πήγε στη Σάντος για να δοκιμαστεί.
Με μοναδικά του όπλα την αγάπη του για το ποδόσφαιρο και το απίστευτο ταλέντο του, χρειάστηκε μόλις δύο χρόνια από τότε για να στεφθεί παγκόσμιος πρωταθλητής. Για να συντρίψει τα στερεότυπα της συντηρητικής βραζιλιάνικης κοινωνίας, που δεν ήθελε μαύρους ποδοσφαιριστές στην εθνική ομάδα, και να οδηγήσει τη Σελεσάο στην κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1958 στη Σουηδία. Πριν καν κλείσει τα 18 του χρόνια, ο νεότερος ποδοσφαιριστής που έχει σηκώσει ποτέ το τρόπαιο Ζιλ Ριμέ. Ακολούθησαν άλλα δύο τέτοια τρόπαια, το 1962 και το 1970. Κανείς άλλος ποδοσφαιριστής στην ιστορία δεν έχει κερδίσει τρεις φορές το Παγκόσμιο Κύπελλο.
Σε μια εποχή έντονων φυλετικών διακρίσεων, όπου οι λευκοί είχαν κυρίαρχη παρουσία σε όλα τα σπορ, ακόμα και στο αμερικανικό επαγγελματικό πρωτάθλημα μπάσκετ, το ΝΒΑ, ο Πελέ έγινε ο πρώτος μαύρος σούπερ σταρ του αθλητισμού με παγκόσμια απήχηση. Εγινε ο πιο ακριβοπληρωμένος ποδοσφαιριστής του κόσμου. Και το 1970, αμέσως μετά τον θρίαμβό του στο Μουντιάλ του Μεξικού, ψηφίστηκε ως ο πιο δημοφιλής αθλητής σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Τα επιτεύγματά του είναι ασύλληπτα. Επαιξε για μια 20ετία επαγγελματικό ποδόσφαιρο συμμετέχοντας σε 1.363 αγώνες και σκόραρε συνολικά 1.279 γκολ. Επίδοση ικανή να του χαρίσει μία θέση στο βιβλίο των ρεκόρ Γκίνες. Ακόμα και ο μέσος όρος σκοραρίσματος προκαλεί δέος. Σχεδόν ένα γκολ ανά αγώνα!
Στην Ευρώπη ήρθε πολλές φορές να παίξει σε διάφορα φιλικά, που έκλεινε η Σάντος για να τον κάνει γνωστό σε όλο τον κόσμο. Ομως ποτέ του δεν αποδέχθηκε πρόταση ευρωπαϊκής ομάδας για να αγωνιστεί σε κάποιο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Εμεινε αφοσιωμένος στη Σάντος, με την οποία κέρδισε 20 τίτλους, ώσπου στη δύση της καριέρας του, σε ηλικία 35 ετών, αποφάσισε να πάει να παίξει για μία τριετία στον Κόσμο της Νέας Υόρκης και να διαδώσει, ως ιεραπόστολος του ποδοσφαίρου, το άθλημα στις ΗΠΑ.
Οσοι τον έχουν δει να αγωνίζεται, έχουν να λένε για τον απαράμιλλο τρόπο με τον οποίο συνδύαζε την υψηλή τεχνική με την ποδοσφαιρική ευφυΐα και τα πλούσια αθλητικά προσόντα του. Είναι ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής του 20ού αιώνα, όπως έχουν αποφανθεί και επισήμως η Διεθνής Ομοσπονδία Ποδοσφαιρικής Ιστορίας και Στατιστικής και η FIFA. Στις συνειδήσεις των φιλάθλων όλου του κόσμου μόνο ο Ντιέγκο Μαραντόνα μπορεί να τον συναγωνιστεί.
Είναι κορυφαίος αθλητής του 20ού αιώνα σε όλα τα σπορ σύμφωνα με την ετυμηγορία της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, που του απένειμε αυτόν τον τίτλο το 1999. Την ίδια χρονιά το αμερικανικό περιοδικό «Time» τον περιέλαβε στη λίστα με τις 100 πιο σημαντικές προσωπικότητες του 20ού αιώνα, τους ανθρώπους δηλαδή που με τις δράσεις και την προσωπικότητά τους σημάδεψαν την παγκόσμια ιστορία μέσα σε αυτή την εκατονταετία. Ο Πελέ δεν είναι ένας απλός ποδοσφαιριστής. Είναι κάτι που υπερβαίνει το ίδιο το άθλημα.
Το έχει πει και ο θρυλικός «καλπάζων συνταγματάρχης» του ουγγρικού και παγκόσμιου ποδοσφαίρου, Φέρεντς Πούσκας, όταν κάποτε τον ρώτησαν ποιος κατά την άποψή του ήταν ο κορυφαίος ποδοσφαιριστής όλων των εποχών. «Ο σπουδαιότερος ποδοσφαιριστής στην ιστορία ήταν ο Ντι Στέφανο», απάντησε. «Δεν βάζω τον Πελέ σε αυτή την κατηγορία. Αυτός είναι μεγαλύτερος από το ποδόσφαιρο»!
Ο ίδιος ο Πελέ, όταν ρωτήθηκε τι θα έκανε αν δεν ήταν ποδοσφαιριστής, απάντησε πως μάλλον θα έπαιζε πιάνο ή βιολί και θα έγραφε τραγούδια.
Θρησκεία, τέχνη, ποδόσφαιρο. Πελέ…
