Τι συμβαίνει με την αστυνομία ηθών στο Ιράν; Καταργήθηκε όπως περιέγραφε η είδηση που κυκλοφόρησε το απόγευμα της Κυριακής σε όλο τον κόσμο ή δεν ισχύει κάτι τέτοιο; «Δεν είναι ακόμη σαφές», απαντά η Αζάρ Ναφίζι, η ιρανή συγγραφέας του βιβλίου «Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη» (στα ελληνικά από τις εκδ. Λιβάνη, μτφ. Ρένα Λέκκου – Δάντου), η οποία ζει στις ΗΠΑ τα τελευταία 25 χρόνια και παρακολουθεί συνεχώς τις ειδήσεις που έρχονται από την Τεχεράνη.
«Δεν υπάρχει καμία δύναμη στο Ιράν που να μπορεί να πει κάποιος ότι είναι υπεύθυνη για την αστυνομία ηθών. Ρωτούν έναν υψηλόβαθμο αξιωματούχο για το δικαστικό σώμα και εκείνος λέει ότι δεν ήταν το δικαστικό σώμα που τη δημιούργησε και ότι πρέπει να αναρωτηθεί κανείς ποιος τη δημιούργησε. Αυτό δείχνει πόσο πολύ έχει χάσει τον έλεγχο το καθεστώς: δεν μπορεί να λάβει απόφαση για τη δική του αστυνομία ηθών. Κάθε αξιωματούχος είναι υπεύθυνος για ό,τι συμβαίνει σε αυτή την κυβέρνηση, δεν μπορεί απλά να λέει “δεν είμαστε υπεύθυνοι”».
Ο εν λόγω αξιωματούχος, ο γενικός εισαγγελέας Μοχαμάντ Τζαφάρ Μονταζερί, δήλωσε ότι η αστυνομία ηθών έκλεισε από τις ίδιες Αρχές που τη δημιούργησαν, αρνούμενος ότι πρόκειται για το δικαστικό σώμα. Την ίδια ημέρα, η Ενσιέ Καζαλί, αντιπρόεδρος αρμόδια για τις γυναίκες και την οικογένεια, ανέφερε σε ραδιοφωνική εκπομπή: «Δεν έχουμε καθόλου αστυνομία ηθών. Πρόκειται για μια αστυνομία κοινωνικής ασφάλειας που ασχολείται με όλα τα θέματα που αντιβαίνουν στον νόμο και μπορεί να ασχοληθεί με το γυμνό, το οποίο επίσης αποτελεί έγκλημα».
Η Ναφίζι, μιλώντας στην ιταλική εφημερίδα «Corriere della Sera», διαβάζει πίσω από τις γραμμές: «Δεν αποτελεί μέρος της δικαστικής εξουσίας, δεν αποτελεί μέρος της αστυνομίας… Κανείς δεν θέλει να αναλάβει την ευθύνη: και αυτό δείχνει πόσο αδύναμο είναι το καθεστώς. Δεν μπορεί να αποφασίσει για ένα από τα όργανά του. Πρόκειται για ένα από τα πιο τρελά πράγματα που έχω ακούσει ποτέ».
Γιατί όμως να είναι αδύναμο το καθεστώς; Δεν έχει τον τελικό λόγο ο ανώτατος θρησκευτικός ηγέτης Αλί Χαμενεΐ; «Ο Χαμενεΐ υποτίθεται ότι έχει τον τελευταίο λόγο και, σε πολλές περιπτώσεις, φτάνει στα άκρα χρησιμοποιώντας κάθε δυνατό μέσο για να εδραιώσει το καθεστώς, αλλά υπάρχει μια εσωτερική διαφωνία που αποτελεί πηγή αδυναμίας. Στο καθεστώς βλέπω δύο ακραίες τάσεις στον τρόπο με τον οποίο αντέδρασε στις διαδηλώσεις των τελευταίων δύο μηνών: η μία είναι να αρνείται την ευθύνη ή ακόμη και να παριστάνει την αντιπολίτευση, η άλλη να υιοθετεί τη γραμμή τής πιο σκληρής καταστολής, λες και οι διαδηλωτές είναι ξένοι προς το Ιράν. Αυτές οι αντιφάσεις αποδυναμώνουν το καθεστώς. Στη θεωρία ο Χαμενεΐ έχει την εξουσία, αλλά στην πράξη δεν ξέρουμε ποιος την έχει και σε διαφορετικούς κλάδους οι άνθρωποι ενεργούν διαφορετικά».
Ο γενικός εισαγγελέας Μονταζερί πρόσθεσε ότι θα πρέπει να βρεθούν άλλοι τρόποι για την επιβολή των περιορισμών στην κοινωνική συμπεριφορά, χωρίς έτσι να υποδηλώνει ότι υπάρχουν αλλαγές στην απαίτηση για μαντίλα προς το παρόν.
Ωστόσο, την Παρασκευή ανακοινώθηκε ότι το κοινοβούλιο και το Ανώτατο Συμβούλιο της Ισλαμικής Επανάστασης θα μελετήσουν το θέμα του χιτζάμπ τις επόμενες δύο εβδομάδες. Τι μπορεί να περιμένει κάποιος; «Είναι πολύ αργά για να προσποιούμαστε ότι θα υπάρξει οποιαδήποτε μεταρρύθμιση στο σύστημα», υποστηρίζει η Ναφίζι. «Η κυβέρνηση έχει καταστήσει το χιτζάμπ κεντρικό της θέμα. Είναι εκείνοι που ισχυρίστηκαν ότι αν οι γυναίκες κυκλοφορούν στους δρόμους ντυμένες όπως θέλουν, σημαίνει ότι το καθεστώς έχει τελειώσει. Και τώρα αυτό είναι που φοβούνται. Δεν μπορούν να κάνουν μεταρρυθμίσεις. Πώς θα τις κάνουν; Αν αύριο έλεγαν “όχι πια χιτζάμπ” και “όχι πια αστυνομία ηθών”, αυτό θα σήμαινε όχι πια Ισλαμική Δημοκρατία».
Στην πραγματικότητα, μετά τις διαμαρτυρίες, η αστυνομία ηθών δεν θεωρείται πλέον όπως πριν και πολλές γυναίκες παραβιάζουν την υποχρέωση. Δεν είναι νίκη αν καταργηθεί η αστυνομία ηθών «Είναι αλήθεια ότι αν καταργηθεί θα αποτελεί ένα είδος νίκης, αλλά δεν είναι αυτό που ζητούν οι διαδηλωτές. Δεν λένε να την καταργήσουμε ή να είμαστε πιο ελαστικοί όσον αφορά το χιτζάμπ. Λένε “δεν σας θέλουμε”. Η σύγκρουση με το καθεστώς σχετίζεται με το γεγονός ότι οι διαδηλωτές δεν βλέπουν κανένα μέλλον για τους ίδιους στο σύστημα. Χρειάζονται ένα νέο σύστημα στο οποίο θα μπορούν να δημιουργήσουν το δικό τους μέλλον. Ο κόσμος ζητά το τέλος των αγιατολάχ. Και γι’ αυτόν τον λόγο το σύνθημα είναι “Γυναίκες, ζωή, ελευθερία”. Είναι πια πολύ αργά».
