Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη είναι μία από τις συχνότερες παθήσεις στους άνδρες. Την εκδηλώνουν οι περισσότεροι μέχρι να φθάσουν στα 80 τους χρόνια, αλλά σε πολλούς εμφανίζεται πολύ νωρίτερα. Ο χειρουργός-ουρολόγος δρ Ηρακλής Πούλιας, τ. πρόεδρος της Ελληνικής Ουρολογικής Εταιρείας και τ. διευθυντής της Ουρολογικής Κλινικής του Κοργιαλένειου – Μπενάκειου Νοσοκομείου ΕΕΣ, εξηγεί ποια είναι τα σημαντικότερα δεδομένα που οι άνδρες πρέπει να γνωρίζουν για την πάθηση.
Στο πλαίσιο αυτό και μεταξύ άλλων ο ειδικός δίνει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως: Πόσους άνδρες προσβάλλει η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη; Ποιο είναι το φυσιολογικό μέγεθος του προστάτη; Ποιοι άνδρες χρειάζεται να υποβληθούν σε επέμβαση; Ποιες είναι οι διαθέσιμες τεχνικές και γιατί δεν είναι όλες εφαρμόσιμες σε όλους;
Ο προστάτης αναπτύσσεται στη διάρκεια της ζωής. Ο προστάτης είναι ένας μικρός αδένας που περιβάλλει την ουρήθρα (είναι το «σωληνάκι» από το οποίο αποβάλλονται τα ούρα). Καθώς διογκώνεται, την πιέζει και μπορεί να διαταράξει την ούρηση. Το μέγεθός του υποτίθεται ότι είναι ίσο με εκείνο ενός καρυδιού. Στην πραγματικότητα όμως, ο προστάτης αναπτύσσεται αδιάκοπα στη διάρκεια της ζωής, με αποτέλεσμα στα 40 έτη να έχει συνήθως μέγεθος βερίκοκου και μέχρι την ηλικία των 60 ετών να θυμίζει περισσότερο λεμόνι. Ο φυσιολογικός όγκος του υπολογίζεται στα 20-25 κυβικά εκατοστά.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη δεν είναι καρκίνος. Ο περίσσιος προστατικός ιστός που αναπτύσσεται (λέγεται αδένωμα) δεν είναι καρκινικός. Ωστόσο είναι πιθανό ένας άνδρας να εκδηλώσει ταυτοχρόνως και καρκίνο του προστάτη, που όμως δεν σχετίζεται με το αδένωμά του. Εχει ποικίλο μέγεθος (μπορεί να ξεπεράσει ακόμα και τα 100 κυβικά εκατοστά).
Η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο. Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη αναπτύσσεται στους μισούς άνδρες στην ηλικία των 50-60 ετών. Σε ένα άλλο 20% αρχίζει πριν από τα 50. Μέχρι την ηλικία των 80 ετών, πάσχει σχεδόν το 80% των ανδρών.
Τα συμπτώματα δεν είναι ίδια για όλους. Μολονότι οι περισσότεροι άνδρες αναπτύσσουν καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, μόνο οι μισοί από αυτούς εκδηλώνουν συμπτώματα που επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής τους. Ωστόσο, το μέγεθος που αποκτά ο προστάτης δεν καθορίζει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων της πάθησης. Υπάρχουν ασθενείς των οποίων ο προστάτης φθάνει στα 60-70 κυβικά εκατοστά χωρίς να παρουσιάσουν ιδιαίτερα προβλήματα, ενώ άλλοι με μέγεθος προστάτη 30 κυβικά έχουν έντονα συμπτώματα. Το καθοριστικό είναι πόσο πιέζει το αδένωμα την ουρήθρα.
Σε κάθε περίπτωση η απόρροια της υπερπλασίας του προστάτη είναι οι διαταραχές ούρησης που τόσο συχνά εκδηλώνουν οι μεγαλύτερης ηλικίας άνδρες. Μολονότι δεν νιώθουν όλοι άνετα όταν μιλούν για αυτές, γεγονός παραμένει πως όσο πιο ειλικρινείς είναι τόσο πιθανότερο είναι να λάβουν εγκαίρως την ενδεδειγμένη θεραπεία.
Δεν είναι απαραίτητο πάντα το χειρουργείο. Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη συνήθως αντιμετωπίζεται συντηρητικά, δηλαδή με βελτιώσεις στον τρόπο ζωής και φαρμακευτική αγωγή. Από τους άνδρες με συμπτώματα, μόνο ο ένας στους τρεις (το σχεδόν 30%) δεν μπορεί να τα ελέγξει με φάρμακα και χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση.
Τα αίτια παραμένουν άγνωστα. Η ακριβής αιτία της καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη δεν είναι γνωστή. Οι ειδικοί όμως πιστεύουν ότι σχετίζεται με τις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν καθώς μεγαλώνουν οι άνδρες. Ρόλο φαίνεται να παίζουν και η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή και το οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη δεν είναι ασήμαντη κατάσταση. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως και σωστά, μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα, όπως λιθίαση της ουροδόχου κύστης (πέτρες στην κύστη), επαναλαμβανόμενες αιματουρίες (αίμα στα ούρα), σοβαρές ουρολοιμώξεις και νεφρική ανεπάρκεια. Μπορεί επίσης να προκαλέσει πάχυνση στο τοίχωμα της κύστης, με συνέπεια να γίνεται δύσκαμπτη και να αδυνατεί να συγκρατήσει φυσιολογική ποσότητα ούρων.
Δεν υπάρχει μια χειρουργική θεραπεία που είναι κατάλληλη για όλους τους πάσχοντες. Δεν υπάρχει μια χειρουργική θεραπεία που να ταιριάζει σε όλους τους πάσχοντες από καλοήθη υπερπλασία του προστάτη. Η επιλογή της ενδεδειγμένης χειρουργικής μεθόδου γίνεται κατά περίπτωση, με βάση ορισμένους παράγοντες στους οποίους συμπεριλαμβάνονται: το μέγεθος του προστάτη, η γενική κατάσταση της υγείας του ασθενούς, προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις που έχει κάνει, η τυχόν λήψη αντιπηκτικών φαρμάκων, η εμπειρία του χειρουργού και οι προσωπικές προτιμήσεις του ασθενούς.
Οι χειρουργικές τεχνικές διαφέρουν κατά περίπτωση. Υπάρχουν πολλές χειρουργικές τεχνικές με τις οποίες μπορεί να αφαιρεθεί το διογκωμένο τμήμα του προστάτη (το αδένωμα). Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται η ανοιχτή, η λαπαροσκοπική και η ρομποτική απλή προστατεκτομή, ο εμβολισμός της προστατικής αρτηρίας (μέθοδος PAE), η διουρηθρική προστατεκτομή (μέθοδοι TURIS και TURP), η εκπυρήνιση του προστάτη με λέιζερ (τεχνικές HoLEP και ThuLEP), η εκτομή με τη χρήση υψηλής πίεσης νερού (aquablation), η θεραπεία με έγχυση καυτού ατμού εντός του προστάτη (τεχνική Rezum), η αγκύρωση του αδενώματος προς την περιφέρεια (τεχνική Urolift), η διουρηθρική εξάχνωση με λέιζερ (μέθοδος TULVP), η φωτοεκλεκτική εξάχνωση με λέιζερ (μέθοδος PVP) και διάφορες ανακουφιστικές τεχνικές χωρίς αφαίρεση ιστού με πρόσκαιρα αποτελέσματα.
Οι περισσότερες από αυτές τις τεχνικές δεν είναι κατάλληλες για την αφαίρεση ενός καρκίνου στον προστάτη. Ο καρκίνος αντιμετωπίζεται συνήθως με ριζική προστατεκτομή που μπορεί να γίνει με ανοιχτή επέμβαση, λαπαροσκοπικά ή με ρομποτική χειρουργική. Σε σπάνιες περιπτώσεις, όταν ο ασθενής δεν μπορεί να υποβληθεί σε ριζική προστατεκτομή, μπορεί να γίνει διουρηθρική εκτομή με τη μέθοδο TURP.
Ολες οι εγχειρήσεις για τον προστάτη μπορεί να έχουν επιπλοκές. Η πιο συχνή είναι η παλίνδρομη εκσπερμάτιση κατά την οποία το σπέρμα διοχετεύεται προς την ουροδόχο κύστη, αντί προς την έξοδο του πέους. Επιπλέον, τον πρώτο καιρό μετά την επέμβαση και αναλόγως με τη μέθοδο που έχει εφαρμοστεί μπορεί να παρατηρηθούν προβλήματα, όπως ακράτεια ούρων, στυτική δυσλειτουργία, αιμορραγία ή ακόμα και λοιμώξεις.
