«Ετσι κάναμε πιο καθαρό τον αέρα του Λονδίνου»

Η Αθήνα «θα μπορούσε να πάρει ιδέες» από τα μέτρα που εφαρμόζουμε για τη δραστική μείωση των ρύπων με στόχο «να αναπνέουμε όλοι καθαρότερο αέρα», δηλώνει, μιλώντας στα «ΝΕΑ», ο δήμαρχος του Λονδίνου. Ο Σαντίκ Καν κήρυξε «ανεπιθύμητα» τα ρυπογόνα οχήματα στη βρετανική πρωτεύουσα, υλοποιώντας ένα πρόγραμμα που έχει δεχθεί πολλές επικρίσεις – καθώς επιβάλλει τσουχτερό χαράτσι σε όσους δεν συμμορφώνονται -, το οποίο, όμως, χαιρετίστηκε ως «σωτήριο» από περιβαλλοντικές οργανώσεις, επιστήμονες, ακόμη και διασημότητες, όπως ο Λεονάρντο ΝτιΚάπριο.

«Ασφαλώς κάθε πόλη είναι διαφορετική. Ωστόσο, πόλεις όπως η Αθήνα θα μπορούσαν να επωφεληθούν από αντίστοιχα προγράμματα», τονίζει ο Καν, ο οποίος, στην πρώτη θητεία του, έλαβε τις περισσότερες ψήφους (1,3 εκατ.) που έχει αποσπάσει ποτέ πολιτικός στη Βρετανία. «Συνεργάζομαι με σπουδαίους δημάρχους όπως ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης. Πρόσφατα, το δίκτυο πόλεων C40 Cities, του οποίου η Αθήνα είναι μέλος, εξέτασε την πρόοδο που έχουμε σημειώσει. Ξέρετε τι καταφέραμε; Μέσα σε έναν μόλις χρόνο, μειώσαμε κατά περισσότερο από 5% τους τοξικούς ρύπους στις πόλεις μας. Κι αυτό το πετύχαμε μαθαίνοντας ο ένας από τον άλλον», μου λέει ο 52χρονος πρώτος πολίτης του Λονδίνου. Το C40 Cities είναι μια πρωτοβουλία εκατό δήμων σε όλο τον κόσμο οι οποίοι έχουν δεσμευθεί να οικοδομήσουν πιο βιώσιμες πόλεις. «Ανταλλάσσουμε εμπειρίες και βέλτιστες πρακτικές, βλέπουμε τι φέρνει αποτελέσματα και τι όχι. Νομίζω ότι στο προσεχές μέλλον θα δείτε ακόμη περισσότερες πόλεις να αγκαλιάζουν τη δουλειά που κάνουμε. Ενα παράδειγμα είναι το Breathe London, το πιο προηγμένο δίκτυο παρακολούθησης της ποιότητας του αέρα στον κόσμο. Ακολουθώντας το δικό μας μοντέλο, πολλές πόλεις θα αποκτήσουν σύντομα παρόμοια συστήματα. Είμαι σίγουρος ότι και αρκετές πόλεις στην Ελλάδα κάνουν σπουδαία πράγματα».

Από τις 29 Αυγούστου, η λεγόμενη Ζώνη Εξαιρετικά Χαμηλών Εκπομπών Ρύπων (ULEZ) θα διευρυνθεί σε όλο το Λονδίνο και έτσι οι οδηγοί ρυπογόνων οχημάτων θα πρέπει να πληρώνουν 12,5 στερλίνες (14,5 ευρώ) την ημέρα για να κινηθούν σε οποιοδήποτε σημείο της πόλης. «Για μένα ήταν κυριολεκτικά ζήτημα ζωής και θανάτου. Κάθε χρόνο θρηνούμε στο Λονδίνο περισσότερους από 4.000 νεκρούς από την ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα παιδιά παθαίνουν μόνιμες βλάβες στους πνεύμονες, οι μεγάλοι προσβάλλονται από άσθμα, καρκίνο, καρδιοπάθειες και άνοια», σημειώνει ο Καν, υποσχόμενος «πιο καθαρό αέρα για εννέα εκατομμύρια Λονδρέζους» χάρη στην ULEZ, τη «μεγαλύτερη ζώνη χαμηλών εκπομπών στην Ευρώπη». Οπως υποστηρίζει, η επέκταση της ζώνης «θα οδηγήσει στην αντιμετώπιση της τριπλής απειλής της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της κλιματικής αλλαγής και της κυκλοφοριακής συμφόρησης». Η ULEZ θεσπίστηκε το 2019 στο Κεντρικό Λονδίνο. Πέρυσι επεκτάθηκε σε περισσότερα δημοτικά διαμερίσματα και σε περίπου οκτώ μήνες θα καλύψει τα όρια του αποκαλούμενου Μείζονος Λονδίνου, μια έκταση 1.579 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Του ημερήσιου τέλους εξαιρούνται τα βενζινοκίνητα που διαθέτουν κινητήρα τύπου Euro 4 ή νεότερο, τα ντιζελοκίνητα με κινητήρα Euro 6 ή νεότερο και οι μοτοσικλέτες με κινητήρα Euro 3 ή νεότερο. Για τα υπόλοιπα οχήματα – περίπου 200.000 – ισχύει η αρχή ο «ρυπαίνων πληρώνει». Βέβαια, η δημόσια διαβούλευση που ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι κατέδειξε ότι το 60% των κατοίκων ήταν αντίθετοι στην επέκταση της ζώνης. Τι λέει γι’ αυτό ο δήμαρχος; «Τους τρόμαξαν οι πολιτικοί αντίπαλοί μου» υποστηρίζει. Και προσθέτει: «Οι πολιτικοί οφείλουν να παίρνουν αποφάσεις οι οποίες μπορεί να είναι αντιδημοφιλείς, αλλά είναι απαραίτητες. Η δημόσια υγεία είναι υπεράνω της πολιτικής σκοπιμότητας. Το κόστος της αδράνειας είναι πολύ μεγαλύτερο από το κόστος της δράσης. Οταν οδηγείς ένα όχημα που ρυπαίνει, εισπνέεις δηλητήριο και σκορπάς δηλητήριο». Πόσο σίγουρος είστε ότι η ULEZ αποδίδει; επιμένω. «Χάρη στην εφαρμογή της», απαντά, «τα επίπεδα ρύπανσης στο Κεντρικό Λονδίνο έχουν ήδη πέσει σχεδόν στο μισό».

Ο δήμος ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα προϋπολογισμού 110 εκατ. στερλινών (128 εκατ. ευρώ) για την απόσυρση των ρυπογόνων αυτοκινήτων, με επιδοτήσεις που φτάνουν τις 5.000 στερλίνες (5.800 ευρώ) για άτομα με χαμηλά εισοδήματα και ΑμεΑ, με σκοπό την αγορά πιο φιλικών προς το περιβάλλον οχημάτων ή την αναβάθμιση των υπαρχόντων με νέους κινητήρες. Ο πακιστανικής καταγωγής Καν ξεκαθαρίζει ότι «το μεγάλο του στοίχημα είναι να αυξήσει κατακόρυφα τη χρήση του ποδηλάτου και των μέσων μαζικής μεταφοράς, αλλά και το περπάτημα». Πώς θα το πετύχει; «Φτιάξαμε πιο φαρδιά πεζοδρόμια και βελτιώσαμε τον φωτισμό. Πενταπλασιάσαμε τα σημεία ασφαλούς ποδηλασίας, εγκαινιάσαμε νέα γραμμή μετρό, επεκτείναμε μια άλλη γραμμή στα ανατολικά του Λονδίνου και δρομολογούμε νέες λεωφορειακές γραμμές μήκους ενός εκατ. χιλιομέτρων. Φιλοδοξούμε ότι μέχρι το 2041 το 80% των διαδρομών θα γίνονται με τις συγκοινωνίες, με τα πόδια ή με ποδήλατο». Παράλληλα, είναι πεπεισμένος ότι οι Λονδρέζοι θα προμηθευτούν πιο «πράσινα» οχήματα. «Οταν εξαγγείλαμε το πρόγραμμα το 2017, μόνο το 39% των οχημάτων πληρούσαν τις προδιαγραφές. Ξέρετε ποιο είναι σήμερα το ποσοστό; Περίπου 94%».

«Εχω σταματήσει να μετράω πρωθυπουργούς»

Ζητάω από τον Καν να σχολιάσει την πολιτική κατάσταση στη Βρετανία. «Εχω σταματήσει να μετράω πρωθυπουργούς», μου λέει. «Κάμερον, Μέι, Τζόνσον, Τρας, Σούνακ. Οι Συντηρητικοί είναι κουρασμένοι. Εχουν ξεμείνει από ιδέες και είναι διχασμένοι. Αυτό είναι κακό για τη χώρα μας. Νομίζω ότι το καλύτερο θα ήταν να γίνουν εκλογές ώστε να κάνουμε μια νέα αρχή με μια κυβέρνηση των Εργατικών». Θα φύγετε από τον δήμο για να πάρετε υπουργείο; τον ρωτάω. «Ναι, αν ο μελλοντικός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ θελήσει να φέρει δημάρχους στην κυβέρνηση, θα ήμουν ευτυχής να μετάσχω ως δήμαρχος του Λονδίνου», απαντά γελώντας.