Η αρχέγονη ιδιότητα ενός κοσμήματος είναι ο ρόλος του ως φυλαχτού. Ενα κομμάτι από μέταλλο που μία αποτροπαϊκή μορφή χαραγμένη πάνω σε αυτό κρατά αρνητικές ενέργειες σε απόσταση. Και ενώ η τεχνοκρατική πραγματικότητα μας μαθαίνει να λατρεύουμε τα ψυχρά γκάτζετ της ορθής λογικής, υπάρχουν κάποιες ρωγμές μέσα από τις οποίες ρέει μια μεταφυσική έξαρση από κάποιο αντικείμενο που ακουμπά πάνω στο γυμνό δέρμα και συνεχίζει αυτή τη φύλαξη της ύπαρξης σιωπηλά και δυνατά.
Αυτή ήταν εδώ και χρόνια η σχέσης της Λητώς Καρακωστάνογλου με την οργανική ύλη των παράξενων αντικειμένων μέσα από τα οποία άρχισε να σχεδιάζει τα δικά της κοσμήματα και να τα μετασχηματίζει σε ευαίσθητους πομπούς της γυναικείας ψυχοσύνθεσης. Στο πέρασμα των χρόνων οι ανησυχίες της μεγάλωναν, οι δονήσεις των υλικών της έδειχναν άλλους δρόμους τους οποίους ακολούθησε για να βγει από το μικρό πειραματικό κουτί των θησαυρών της που αρχικά δημιουργούσε με φτερά, ανεπαίσθητα ζωύφια, μικροσκοπικούς ημιπολύτιμους και πολύτιμους λίθους. Η Λητώ πέρασε στην άλλη πλευρά του μαγικού καθρέφτη της κοσμηματοποιίας και μέχρι σήμερα παραμένει στη χώρα των οραμάτων.
Μέσα στο εργαστήριό της στο Μοναστηράκι μία μεγάλη μεταλλική επιγραφή περιγράφει τις προθέσεις της δημιουργού: Il Paradiso. Ο παράδεισός της μπορεί να είναι μία σύνθεση από ταριχευμένους ιππόκαμπους, φωτιστικά αντίκες, μπρούτζινα γλυπτά, ένα χάρτινο κουτί με όλα τα μεγέθη σκαραβαίων, σειρές από τα αγαπημένα της κοράλλια, σκαλιστά αντικείμενα από αχάτη, κάποια vintage καρφίτσα, ένα ξύλινο γραφείο με αιγυπτιακές μαρκετερί, ένας καρπός από ένα δέντρο στη χιλιανή έρημο της Ατακάμα που της θυμίζουν να φεύγει, να ταξιδεύει, να επιστρέφει και να κάνει κοσμήματα ό,τι είδε, άκουσε και αισθάνθηκε.
Είσαι μέσα στον σουρεαλισμό;
Δεν το καταλαβαίνω πώς γίνεται. Είναι μέσα μου. Βλέπω κάτι πεταμένο στη φύση, το μαζεύω και μέσα από μία κατάσταση εσωτερική το δουλεύω και αυτό γίνεται δικό μου. Να αυτό εδώ, (σ.σ. δείχνει ένα μικροσκοπικό αβγό του φιδιού) είχε σπασμένο τον λαιμό του και βάζοντας αυτά τα ελάσματα το έκανα tribal necklace. Θα έλεγα ότι με κάποιον τρόπο έχω αναπτύξει την τεχνική επιδιόρθωσης του ψεγαδιού που στην ιαπωνική κεραμική παράδοση είναι το kintsugi. Είμαι αυτοδίδακτη, πολλά από αυτά που κάνω είναι μοναδικά κομμάτια τα οποία δεν τα επαναλαμβάνω. Υπάρχει μία σειρά πάνω στην οποία δουλεύω, η Animalia, με σκαραβαίους, ψάρια, θαλάσσια πλάσματα. Εχω στο μυαλό μου την ιδέα ενός νέου κομματιού, την περιγράφω στον τεχνίτη και για παράδειγμα αν έχω μία πέρλα, του ζητάω να στάξει το κερί πάνω της όπως στάζει το λιωμένο παγωτό. Ετσι φαντάζομαι το κόσμημα, ο τεχνίτης αρχίζει να το δουλεύει στο χέρι και στη συνέχεια το διορθώνω. Ολο αυτό είναι μια συνεχής διαδικασία που γίνεται στο χέρι μέχρι να φτάσει για χύτευση και η τελική διόρθωσή του να γίνει στον υπολογιστή. Είναι μία εργασία με πολλά στάδια και άπειρες λεπτομέρειες. Κάνω κοσμήματα ώστε ακόμη και η πίσω όψη τους να έχει κάτι πολύτιμο το οποίο το γνωρίζει μόνο όποια γυναίκα τα φοράει. Για να έχουν τη λεία επιφάνεια που επιθυμώ, είναι αλήθεια ότι έχω τρελάνει τους τεχνίτες μου. Αλλά μετά από τόσα χρόνια με έχουν μάθει.
Πώς βάζεις όριο για να δημιουργήσεις κάτι απλό;
Πάντα ξεκινάς με περισσότερα στοιχεία και μετά αφαιρείς. Δεν είμαι η κατεξοχήν αφαιρετική δημιουργός. Η βασική μου αφετηρία σκέψης είναι ο αισθησιασμός. Με εμπνέει το πώς λειτουργεί ένα κόσμημα πάνω σε μία γυναίκα, καθώς όταν εκείνη το αγγίζει την προκαλεί να εκφράσει τον δικό της αισθησιασμό. Το κόσμημα είναι μέσο γυναικείας έκφρασης. Γι’ αυτό όταν τα φτιάχνουμε μου αρέσει σε όλα τα στάδια της διαδικασίας να τα φοράω και να τα δοκιμάζω πάνω μου. Πώς κάθεται ένα τσόκερ πάνω στα κόκκαλα του λαιμού, αν μια αλυσίδα γλιστράει σαν νερό πάνω στο δέρμα, ένα βραχιόλι πώς σταματά ή κυλά γύρω από τον καρπό. Στο εργαστήριο είμαστε πέντε γυναίκες, όλες μας διαφορετικές σε στυλ και ψυχοσύνθεση και δοκιμάζουμε τα κοσμήματα. Με βοηθά να δω πώς μπορεί ένα κόσμημα να αγκαλιάσει περισσότερες γυναίκες.
Από το πρώτο σου ξεκίνημα επεδίωκες αυτή την αγκαλιά;
Εφτιαχνα και εξακολουθώ να κάνω πράγματα πέρα από τα τυπικά που βάζουμε στα άκρα μας και τον λαιμό μας. Εμπαιναν στα μαλλιά, γύρω από τη μέση. Τους δίνω περιθώριο ώστε όταν τα φορέσει μία γυναίκα να γίνουν δικά της. Πρέπει να γίνεται αυτό όταν φεύγει το κόσμημα από τον δημιουργό του. Θα έλεγα ότι οι τρόποι που οι γυναίκες οικειοποιούνται και φοράνε τα κοσμήματά τους με εμπνέουν για να περάσω σε άλλο σχέδιο.
Είναι εύκολο να φοράς κοσμήματα;
Είναι θέμα εκπαίδευσης. Οπως μαθαίνεις να βρίσκεις τον τρόπο να διαλέγεις και να φοράς τα ρούχα σου. Είναι η συνέχεια αυτής της πρακτικής. Αν δούμε παραδείγματα και από την ιστορία του κοσμήματος θα παρατηρήσουμε ότι οι γυναίκες πρώτα άρχισαν να στολίζονται και μετά φόρεσαν ρούχα. Πρώτα έβαλαν ένα λουλούδι και αργότερα έφτιαξαν τα φυλαχτά τους. Ολα ήταν ενέργειες που συνδέονταν μεταξύ τους. Ενέργειες από πέτρες, χρώματα, σύμβολα. Συνδεόμαστε με αυτά τα κομμάτια γιατί πάντα η σχέση μας είναι βαθιά συναισθηματική. Και από τη στιγμή που θυμίζει κάτι, αποκτά ιδιαίτερους συμβολισμούς που αναφέρονται στην ταυτότητα, σε σχέσεις εμπιστοσύνης, αμοιβαιότητας, ακόμη και εξουσίας. Αρχής, όσο και τέλους. Αυτό που βλέπουμε άλλοτε πάνω στο σώμα ή μέσα σε ένα κουτί είναι ένας κύκλος ζωής. Συχνά αγοράζουμε από τα ταξίδια μας ένα κόσμημα για να θυμόμαστε πολλές στιγμές του καθώς το κοιτάζουμε. Κάποιο έχει την ανάμνηση της ενηλικίωσης των 18 ετών, άλλο ήταν το δώρο του πατέρα, του φίλου, του συζύγου. Ισως κάποιο δεν φοριέται πια επειδή ήταν δώρο ενός πρώην.
Τι γίνονται τα μονόπετρα όταν συμβαίνουν χωρισμοί;
Ερχονται εδώ και τα ξαναφτιάχνουμε. Φέτος ξεκίνησα να κάνω μονόπετρα δαχτυλίδια και βάφτισα τη σειρά «Ι Do». Χρόνια τώρα είχα ένα θέμα με τη δέσμευση και τους συμβολισμούς της. Βρήκα όμως μία πέτρα που μου άρεσε, την έδεσα για εμένα ως ένα διαφορετικό μονόπετρο που θα μπορούσα να το φορέσω. Αυτή η σειρά δεν ακολουθεί τη λογική του κλασικού δαχτυλιδιού που δηλώνει δέσμευση. Γιατί κάποια στιγμή, όπως συμβαίνει στη ζωή, μετακινείσαι, αλλάζεις. Νομίζω ότι το κόσμημα σου το δείχνει.
Εκφράζεις μόνο με πολύτιμα υλικά αυτόν τον γυναικείο αισθησιασμό;
Μετά από ένα σημείο δεν θα μπορούσα να δουλεύω παράλληλα με ευτελή, λιγότερο πολύτιμα υλικά. Κι αυτό επειδή δεν συμβαδίζουν οι διαδικασίες. Το υλικό από μόνο του σε πάει σε συγκεκριμένη κατεύθυνση. Νιώθω ότι τα κοσμήματά μου ωριμάζουν και μεγαλώνουν όπως εμείς. Οχι με τη βαριά έννοια. Πλαθόμαστε διαφορετικά και καθώς μεγαλώνουμε και εξελισσόμαστε συναισθηματικά νιώθω ότι μας χρειάζονται πράγματα που αντιπροσωπεύουν αυτή τη μετάβαση, αυτό το πέρασμα σε ένα σύγχρονο παρόν. Κάποια κοσμήματα τα κρατάς για συναισθηματικούς λόγους, όμως δεν τα φοράς πια. Με ενδιαφέρει λοιπόν να κρατάω μία παιχνιδιάρικη διάθεση για το επόμενο νέο κόσμημα. Οσο για τη δημιουργική ελευθερία του ξεκινήματός μου, το χιούμορ και την ανατρεπτική ματιά με την οποία αντιμετώπιζα και χειριζόμουν τα υλικά μου προσπαθώ να τα διοχετεύω στα τωρινά. Οσο πιο πολύτιμα γίνονται τόσο να κρατάνε τη φρεσκάδα τους. Ωστόσο σε μένα έρχονται όχι τόσο επειδή επιδιώκουν να φανεί πόσα χρήματα έχουν δώσει. Γι’ αυτό οι περισσότερες γυναίκες που φοράνε δικά μου κομμάτια τα έχουν ψωνίσει οι ίδιες. Είναι εκείνες που εργάζονται, είναι οικονομικά ανεξάρτητες, ξέρουν τι θέλουν. Εχουμε δημιουργήσει μία φυλή, ένα tribe θα έλεγα, και στη διαδρομή έρχονται και άλλες, καθώς το κομμάτι το βλέπει η μία στην άλλη. Είμαστε σαν μία μυστική κοινότητα.
