Η επίκαιρη ενεργειακή κρίση επανέφερε στη Γερμανία τη συζήτηση για τους πυρηνικούς αντιδραστήρες. Γειτονικές χώρες, όπως Γαλλία, Ολλανδία και οι σκανδιναβικές χώρες επενδύουν στην ατομική ενέργεια για να αντιμετωπίσουν τις ενεργειακές ανάγκες μετά το σοκ που προκάλεσε το κλείσιμο της στρόφιγγας στους αγωγούς ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Γερμανία και τη δυτική Ευρώπη. Ωστόσο και αυτή τη φορά η Γερμανία στο ερώτημα «Ατομική ενέργεια;» απάντησε: «Οχι, ευχαριστώ!».
Το «όχι» στην ατομική ενέργεια δεν οφείλεται μόνον στη συμμετοχή στη σημερινή κυβέρνηση των Πρασίνων, που γεννήθηκαν ως κόμμα με το συγκεκριμένο σύνθημα. Το οριστικό τέλος της ατομικής ενέργειας στη Γερμανία αποφασίστηκε με συμφωνία όλων των κομμάτων το 2011 μετά το δυστύχημα στη Φουκοσίμα της Ιαπωνίας. Εκτοτε έκλεισαν ο ένας μετά τον άλλον οι αντιδραστήρες. Οι τρεις τελευταίοι ήταν προγραμματισμένο να κλείσουν στο τέλος του χρόνου, οι ενεργειακές ανάγκες επέβαλαν μικρή παράταση της λειτουργίας τους μέχρι τις 15 Απριλίου του επόμενου χρόνου.
Και μετά; Τι θα απογίνουν τα κλειστά πλέον πυρηνικά εργοστάσια; Μπορούν και σε ποιον βαθμό, με ποιον τρόπο και ποιον σκοπό να αξιοποιηθούν οι τεχνικές εγκαταστάσεις των αντιδραστήρων; Παραδείγματα αξιοποίησης μεγάλων βιομηχανικών εγκαταστάσεων υπάρχουν σε πολλές χώρες, η Γερμανία έχει εμπειρία κυρίως στην περιοχή του Ρουρ μετά το κλείσιμο των ανθρακωρυχείων. Ωστόσο η περίπτωση των πυρηνικών εργοστασίων δεν είναι απλή, ειδικοί υπολογίζουν ότι η διαδικασία αποσυναρμολόγησης των τεχνικών εγκαταστάσεων, κατεδάφισης κτισμάτων, καθαρισμού του χώρου από τα ραδιενεργά στοιχεία θα απαιτήσει δύο σχεδόν δεκαετίες.
Οι δυνατότητες αξιοποίησης των πυρηνικών αντιδραστήρων για άλλες χρήσεις είναι αντικείμενο έκθεσης στο «Ομοσπονδιακό Ιδρυμα για την Ασφάλεια των Ατομικών Αποβλήτων» (BASE) στο Βερολίνο. Η έκθεση βασίζεται στις προτάσεις ομάδας φοιτητών του πανεπιστημίου του Κάσελ, με ευθύνη του καθηγητή Πολεοδομίας Στέφαν Ρέτιχ. Κάποιες εγκαταστάσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποθήκευση υδρογόνου, στη χρήση του οποίου στρέφεται μελλοντικά η Γερμανία. Αλλες μπορούν να μετατραπούν σε πολυχώρους πολιτισμού και άλλες να αξιοποιηθούν ως ερευνητικά ή συνεδριακά κέντρα.
Ωστόσο, ένας από αυτούς τους «ατομικούς δεινόσαυρους», πρέπει οπωσδήποτε να διατηρηθεί και να μετατραπεί σε μουσείο, λέει ο καθηγητής Ρέτιχ. Οι αντιδραστήρες ατομικής ενέργειας σφραγίζουν μία ολόκληρη εποχή και όχι μόνον για την αρχιτεκτονική μοναδικότητά τους ως βιομηχανικά συγκροτήματα. «Μπορούν να διηγηθούν πολλά» και για τις πολιτικές και κοινωνικές διεργασίες που συνόδευσαν τη λειτουργία τους, εξηγούσε ο Ρέτιχ σε συνέντευξή του στη Γερμανική Ραδιοφωνία.
Για «Μουσείο Ατομικής Ενέργειας» ενδείκνυται ειδικά το ατομικό εργοστάσιο «Μπίμπλις» στις όχθες του Ρήνου στο κρατίδιο της Εσσης. Στα 36 χρόνια της λειτουργίας του ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο ατομικό εργοστάσιο της Γερμανίας, έκλεισε τον Μάρτιο του 2011 στη σκιά της καταστροφής στη Φουκοσίμα. Η μικρή πόλη Μπίμπλις 75 χλμ. νότια της Φρανκφούρτης έγινε συνώνυμο των κινητοποιήσεων κατά της ατομικής ενέργειας.
Εκεί πραγματοποιήθηκε το 1982 η μεγαλύτερη διαδήλωση στη μεταπολεμική ιστορία της Γερμανίας, παρά την αρχική της απαγόρευση από τις Αρχές. Η δυναμική αντιπαράθεση και οι βίαιες συγκρούσεις εκείνης της εποχής μεταξύ κράτους και διαδηλωτών έφτασαν στο Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Γερμανίας, που καταδίκασε τη βία στην προσπάθεια καταστολής των διαδηλώσεων. Με την ιστορική «απόφαση Μπρόκντορφ» (άλλος ατομικός αντιδραστήρας νότια της Βρέμης), το Συνταγματικό Δικαστήριο επέβαλε την προσαρμογή του συντάγματος και της νομοθεσίας περί συναθροίσεων στα νέα κοινωνικά δεδομένα της χώρας.
Η μετατροπή ενός ατομικού αντιδραστήρα σε μουσείο είναι σημαντική και ως κληρονομιά για τις γενιές που θα ακολουθήσουν και θα βρίσκουν μπροστά τους τα πυρηνικά απόβλητα. Μέχρι το 2050 θα πρέπει να βρεθεί λύση μόνιμης και ασφαλούς αποθήκευσής τους, διότι θα παραμείνουν ραδιενεργά για ένα εκατομμύριο χρόνια. «Αν εξαφανιστούν οι ατομικοί αντιδραστήρες, οι μελλοντικές γενιές δεν θα ξέρουν καν πώς βρέθηκαν τα ατομικά απόβλητα», λέει ο Ρέτιχ.
