Συνηθίζεται να ξεχωρίζουμε τις δορυφορικές αναγνωρίσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, αλλά τα ειδικά αεροσκάφη αναγνώρισης παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο, και ίσως ακόμη πιο σημαντικό, επισημαίνει η ρωσική ιστοσελίδα vz.ru.

Οι συσκευές του ΝΑΤΟ

Τι είδους συσκευές χρησιμοποιεί το ΝΑΤΟ στον αέρα για να βοηθήσει τις Ενοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας, πώς λειτουργούν και τι μπορεί να τους αντιτάξει η Ρωσία;

Τι μελετούν τα δυτικά αναγνωριστικά αεροπλάνα που σκανάρουν το έδαφος της Ουκρανίας; Σχεδόν ολόκληρο το επίγειο περιβάλλον.

Η ανάλυση του ραντάρ πλευρικής σάρωσης καθιστά δυνατό τον εντοπισμό επίγειων στόχων στο μέγεθος μιας μοτοσικλέτας.

Ορισμένα αεροσκάφη είναι ακόμη σε θέση ν’ ακούν ενσύρματες και ασύρματες επικοινωνίες. Αρα, η αεροπορία αναγνώρισης είναι πολύ δυσάρεστη (σ.σ.: για τους Ρώσους). Ωστόσο, αυτά τα αεροσκάφη έχουν και τους περιορισμούς τους.

Είναι γενικά αποδεκτό ότι τα αναγνωριστικά αεροσκάφη παρατηρούν τόσο τον αέρα όσο και το έδαφος. Στην πραγματικότητα, το καθένα απ’ αυτά εκτελεί τις δικές του λειτουργίες.

Αεροσκάφος Boeing E-3A Sentry

Αυτός ο τύπος αεροσκάφους δεν πραγματοποιεί αναγνώριση εδάφους. Το καθήκον του είναι η αναγνώριση του εναέριου χώρου.

Συχνά ονομάζουμε αυτά τα μηχανήματα AWACS (AWACS, Airborne Warning and Control System), αλλά στην πραγματικότητα το E-3A Sentry είναι μόνο μέρος αυτού του συστήματος. Στη ρωσική ορολογία, ονομάζονται DRLO (дальнего радиолокационного обнаружения).

Η καμπυλότητα της επιφάνειας της γης είναι ο σημαντικότερος παράγοντας στην αναγνώριση των ραντάρ.

Ενα επίγειο ραντάρ (συμβατικό, όχι βραχέων κυμάτων πάνω από τον ορίζοντα), εάν βρίσκεται σε μεγάλο ύψος, μπορεί ν’ ανιχνεύσει ένα μαχητικό που πετά σε εξαιρετικά μικρό, έως 200 μέτρα ύψος και σ’ απόσταση 30-40 χλμ, έναν πύραυλο κρουζ σε υψόμετρο 50 μέτρων και σ’ απόσταση 23-30 χλμ. Αυτό είναι το φυσικό όριο. Ονομάζεται «ράδιο ορίζοντας».

Φωτογραφία από nato.int

Οσο ψηλότερα βρίσκεται το ραντάρ, τόσο πιο μακριά μπορεί ν’ ανιχνεύσει, πέρα από τον «ράδιο ορίζοντα».

Το Boeing E-3A Sentry μ’ αυτή την έννοια είναι πολύ πιο ισχυρό. Από το ύψος πτήσης των περίπου εννέα χιλιομέτρων μπορεί να εντοπίσει βομβαρδιστικό σε μεσαίο και μεγάλο υψόμετρο και σε απόσταση 600 χλμ, μαχητικό σε μικρό ύψος και σε απόσταση 360 χλμ, πύραυλο κρουζ σ’ εξαιρετικά χαμηλό ύψος και σε απόσταση 260 χλμ, πλοίο επιφανείας σε απόσταση μεγαλύτερη από 400 χλμ.

Πάνω από την άτρακτο του αεροσκάφους βρίσκεται, όπως λένε οι Αμερικάνοι, το «Rotodom» – ένα τεράστιο περιστρεφόμενο φακοειδές φέρινγκ, στο οποίο είναι εγκατεστημένη μια συστοιχία κεραιών ραντάρ σε φάση.

Το πλήρωμα αποτελείται από 20-22 άτομα, εκ των οποίων οι τέσσερις πιλότοι, οι 14-16 χειριστές, ένας μηχανικός εξοπλισμού ραντάρ και ένας ή δύο τεχνικοί. Διάρκεια πτήσης 11 ώρες.

Η δεύτερη σημαντική λειτουργία αυτού του αεροσκάφους είναι η καθοδήγηση μαχητικών σε εναέριους στόχους.

Δηλαδή, μπορεί να χρησιμεύσει ως κέντρο διοίκησης αεροπορίας. Ως εκ τούτου, διαθέτει ένα μεγάλο σετ εξοπλισμού για όλους τους τύπους επικοινωνίας.

Μπορεί να μεταδώσει σε πραγματικό χρόνο και προς διάφορες περιοχές πληροφορίες για την κατάσταση στον αέρα, για αντικείμενα επιφανείας, θέσεις διοίκησης, χρησιμοποιώντας διάφορα ψηφιακά πρωτόκολλα ανταλλαγής.

Η πιο ευέλικτη γραμμή επικοινωνίας είναι η Link 16. Ο εξοπλισμός του είναι εγκατεστημένος σε πολλές θέσεις διοίκησης της Ουκρανίας, το αντιπλοϊκό σύστημα RK-360 Neptune.

Ετσι, η αεράμυνα της Ουκρανίας λαμβάνει πληροφορίες για την κατάσταση στον αέρα, επαρκείς ώστε να μην ενεργοποιεί τα ραντάρ της κατά τη διάρκεια επιδρομών μέχρι τη στιγμή που είναι απαραίτητο ν’ ανοίξει πυρ.

Είναι αλήθεια ότι υπάρχει μια σημαντική λεπτομέρεια. Το «Sentry», κατά κανόνα, κινείται συνεχώς σε μια διαδρομή περίπου 1,5 χιλιομέτρων κατά μήκος των δυτικών συνόρων της Ουκρανίας και πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα.

Επομένως, δεν μπορεί να βρίσκεται πάντα στο «σωστό μέρος, τη σωστή στιγμή». Λαμβάνοντας υπόψη όλους τους περιορισμούς, βλέπει τελικά την περιοχή σε βάθος μόλις 200 – 250 χλμ και μόνο στα δυτικά της χώρας.

Μ’ άλλα λόγια, η αεράμυνα της Ουκρανίας δεν μπορεί να βασίζεται πλήρως σε τέτοια βοήθεια. Ισως το E-3A Sentry να δίνει πληροφορίες σχετικά με την προσέγγιση ρωσικών αεροσκαφών ή πυραύλων κρουζ – ή ίσως όχι.

Το Boeing E-3A Sentry δεν είναι το μόνο αεροσκάφος AWACS του ΝΑΤΟ που επιχειρεί κοντά στην Ουκρανία.

S-100B Argus με FSR-890 AWACS

Πολύ πιο απλό και χαμηλής ισχύος ιπτάμενο ραντάρ κατασκευασμένο στη Σουηδία. Περιπολεί σε υψόμετρα από δύο έως έξι χιλιόμετρα, διαθέτει ραντάρ χαμηλής ισχύος και δεν μπορεί να καυχηθεί για τη σημαντική εμβέλεια ανίχνευσης στόχου.

Για ύψος πτήσης έξι χιλιομέτρων, η εμβέλεια για μεγάλα αεροσκάφη δεν υπερβαίνει τα 400 χλμ, για μικρά αεροσκάφη, σε μικρά ύψη, τα 150 – 200 χλμ.

Φωτογραφία από Gnolam/Wikipedia

Ενα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι η κεραία σταθερής συστοιχίας φάσης. Ο καμβάς του, διαστάσεων 9×0,8 m είναι τοποθετημένος κάθετα (στη μικρότερη πλευρά) πάνω από την άτρακτο σ’ ένα επίπεδο φέρινγκ.

Λόγω αυτού του σχεδιασμού, το αεροσκάφος δεν παρέχει σφαιρική άποψη του εναέριου χώρου, τον σαρώνει μόνο σε δύο τομείς 120 μοιρών προς την πλευρά της διαδρομής.

Για να δεί τις «νεκρές ζώνες» απαιτείται ελιγμός. Πλήρωμα: δύο πιλότοι και τέσσερις χειριστές. Αυτά τα αεροσκάφη AWACS μπορούν να θεωρηθούν αναγνωριστικά μάλλον υπό όρους.

RC-135V ή RC-135W Rivet Joint

Πρόκειται για το πρώτο σημαντικό αναγνωριστικό αεροσκάφος του ΝΑΤΟ που επιχειρεί εναντίον των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων. Το κύριο ηλεκτρονικό αεροσκάφος αναγνώρισης (RER).

Πόσο αίμα και ιδρώτας σοβιετικών και ρώσων αξιωματικών αεράμυνας ήπιαν αυτές οι συσκευές!

Οσοι από αυτούς υπηρετούσαν σε μια λωρίδα πολλών εκατοντάδων χιλιομέτρων από τα σύνορα έπρεπε να τρέχουν πολλές φορές την ημέρα στη θέση ετοιμότητας Νο. 1 και να παρακολουθούν αυτά τα αεροσκάφη για ώρες.

Στη σοβιετική εποχή, τέτοιες ενέργειες ήταν ιδιαίτερα χαρακτηριστικές στην Απω Ανατολή. Εχοντας απόθεμα κηροζίνης για 15 ώρες πτήσης, το RC-135V πετούσε κατά μήκος των συνόρων μας και έχοντας εξαντλήσει τα καύσιμα, απομακρυνόταν αργά για 50 – 100 χλμ. προς το αερο-δεξαμενόπλοιο KC-135, ανεφοδιαζόταν και ξανά στα σύνορα.

Στα σοβιετικά χρόνια, πολλά άλλα τέτοια αεροσκάφη επιχείρησαν πάνω από τη Θάλασσα του Οχότσκ (η οποία δεν θεωρούνταν ακόμη ενδοχώρα μας) και τον Ειρηνικό Ωκεανό, αμερικανικά πλοία αναγνώρισης βρίσκονταν στη θάλασσα και αμερικανικοί δορυφόροι πέρασαν πάνω από αυτήν την περιοχή.

Εχοντας επί του σκάφους ασύρματους σταθμούς πληροφοριών, λειτουργώνας σε απόσταση 800 χλμ από την πηγή, το RC-135 εντόπιζε τις εγκαταστάσεις αεράμυνας της ΕΣΣΔ και πολλές άλλες μονάδες και αντικείμενα σ’ αυτά τα μέρη.

Σήμερα, το συγκεκριμένο αεροσκάφος είναι το πιο επιβλαβές απ’ ολόκληρη τη μοίρα αναγνώρισης του ΝΑΤΟ που πετά γύρω από την Ουκρανία.

Συγκεκριμένα, είναι αυτό που αναφέρει στις Ενοπλες Δυνάμεις της Ουκρανίας τη δραστηριότητα στοιχείων μεγάλου βεληνεκούς της ρωσικής αεροπορίας.

Φωτογραφία από CC BY 2.0 / Jerry Gunner / 64-14846 / OF RC-135V 55 SRW 45 RS

Ο εξοπλισμός ραδιοαναχαίτισης παρακολουθεί τη λειτουργία όλων των μέσων επικοινωνίας στα αεροδρόμια – από τον φορητό ασύρματο που ανήκει στον οδηγό του οχήματος μεταφοράς καυσίμων μέχρι τον ασύρματο του υπεύθυνου πτήσης όταν ενεργοποιεί για δοκιμή το ραντάρ και τα ραδιόμετρα επί του σκάφους.

Και, σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, καθορίζει με ακρίβεια: πότε, πόσοι και ποιοι τύποι βομβαρδιστικών ετοιμάζονται γι’ απογείωση. Μετά την απογείωση συνεχίζεται η παρακολούθηση των βομβαρδιστικών κατά τη διαδρομή.

Επομένως, για την αεράμυνα της Ουκρανίας, τις περισσότερες φορές δεν είναι μυστικό πότε και με τι ακριβώς θα χτυπήσει η αεροπορία μεγάλης εμβέλειας των Ρωσικών Αεροδιαστημικών Δυνάμεων.

Οταν τα ουκρανικά UAV επιτέθηκαν στ’ αεροδρόμια Engels και Dyagilevo, το RC-135 είχε την πιο σημαντική λειτουργία – να καθορίσει πότε θα εμφανίζονταν κενά στο πεδίο του ραντάρ μας λόγω βλάβης ή απόσυρσής τους για συντήρηση κ.λπ. Σύμφωνα με αυτά τα δεδομένα, διευθύνονταν η διαδρομή του εχθρού.

Αεροσκάφος RER S102B Korpen (Raven)

Σκοπός αυτής της μηχανής είναι ν’ αποκαλύπτει θέσεις και ν’ αναλύει τις παραμέτρους λειτουργίας των ραντάρ αεράμυνας. Συμβατό με RC-135W Rivet Joint. Εχουν κατασκευαστεί δύο τέτοια αεροσκάφη και ανήκουν στη Σουηδία.

Πετά από τη Βαλτική προς το ανατολικό τμήμα της Μαύρης Θάλασσας. Ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός ελέγχεται από σύστημα τεχνητής νοημοσύνης. Πλήρωμα: δύο πιλότοι και δύο έως τέσσερις χειριστές.

Αεροσκάφος στρατηγικής ηλεκτρονικής νοημοσύνης RC-12 Huron – Guardrail

Ασχολείται με την παρακολούθηση των ασυρμάτων. Περιπολεί πάνω από τη Λιθουανία. Περιοχή ενδιαφέροντος είναι οι χώρες της Βαλτικής, η περιοχή του Καλίνινγκραντ και η Λευκορωσία.

Το πλήρωμα αποτελείται από δύο πιλότους και δεν υπάρχουν χειριστές εξοπλισμού αναγνώρισης. Ολος αυτός ο εξοπλισμός είναι πλήρως αυτοματοποιημένος και μεταδίδει τις ληφθείσες πληροφορίες στο επίγειο κέντρο σε πραγματικό χρόνο.

Αεροσκάφος RER μεγάλης εμβέλειας EP-3E Aries II

Ανήκει στο Ναυτικό των ΗΠΑ. Μετατράπηκε από περιπολικό ανθυποβρυχιακό αεροσκάφος και συνδυάζει μ’ επιτυχία τη λειτουργία ενός αεροσκάφους ηλεκτρονικού πολέμου και ενός ανθυποβρυχιακού αεροσκάφους.

Περιπολεί κυρίως κοντά στις ακτές της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, αλλά μερικές φορές πραγματοποιεί πτήσεις προς τη Γεωργία.

Περιπολικό ανθυποβρυχιακό αεροσκάφος ATR-72 ASW (Anti-Submarine Warfare)

Διαθέτει ανεπτυγμένο σύστημα αισθητήρων, συμπεριλαμβανομένου ενός ραντάρ με συστοιχία φάσεων, το οποίο, αν και μπορεί να ανιχνεύσει εναέριους στόχους, εξακολουθεί να εξειδικεύεται σε στόχους επιφανείας.

Και θα εκπλαγείτε, αλλά μπορεί να ψάξει για υποβρύχια. Ενα υποβρύχιο που κινείται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, σε βάθη έως και 300 m, δημιουργεί ένα κύμα προς την επιφάνεια, ανεπαίσθητο στ’ ανθρώπινα μάτια, αλλά τέλεια παρατηρούμενο από εξοπλισμό ραντάρ. Αυτό το κύμα έχει ονομάζεται «καμπύλη του Μπερνούλι».

Λειτουργεί πάνω από τη Μαύρη Θάλασσα. Ειδικότερα, παρακολουθούνται προσεκτικά οι περιοχές κοντά στην είσοδο σ’ αυτήν από το στενό του Βοσπόρου.

Διαθέτει επίσης όπλα – πυραύλους Harpoon, μικρού μεγέθους ανθυποβρυχιακές τορπίλες Mk45, Mk54, σημαδούρες βυθομετρητών γι’ αναζήτηση υποβρυχίων.

UAV Northrop Grumman RQ-4 Global Hawk

Στρατηγικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος αναγνώρισης μεγάλου ύψους. Το μεγαλύτερο μαχητικό drone στον κόσμο. Ανοιγμα φτερών 35 m, βάρος περίπου 15 τόνοι. Σκοπός: αναγνώριση εδάφους.

Παράμετροι περιπολίας: ύψος περίπου 20 χλμ., χρόνος 38 ώρες, ταχύτητα 840 χλμ./ώρα (μοντέλο «Α») ή 640 χλμ./ώρα (μοντέλο «Β»).

Το μόνο σημαντικό αμερικανικό UAV, το οποίο διακινδυνεύουν περιστασιακά να πετάξει πάνω από το έδαφος της Ουκρανίας.

Εφοδιασμένο με μια απλοποιημένη έκδοση αναγνωριστικού εξοπλισμού, εγκατεστημένο στο επανδρωμένο αναγνωριστικό αεροσκάφος U-2 (TR-1), σε μεγάλο ύψος.

Το πιο σημαντικό στοιχείο είναι το RLSBO (ραντάρ πλευρικής προβολής). Λειτουργεί με τη λεγόμενη κεραία συνδυαστικού διαφράγματος.

Ενα ραντάρ με τόσο μικρή κεραία δημιουργεί πολλές εικόνες διαδοχικά κατά μήκος της κίνησης της συσκευής, οι οποίες αναλύονται αμέσως από τον επεξεργαστή πάνω στο σκάφος.

Το αποτέλεσμα είναι μια ενιαία εικόνα υψηλής ευκρίνειας σε μέγεθος αρκετών δεκάδων μέτρων. Αυτό εξασφαλίζει την ανάλυση των γραμμικών διαστάσεων των αντικειμένων – ένα μέτρο.

Οι πληροφορίες μεταδίδονται μέσω ενός δορυφορικού καναλιού επικοινωνίας 50 Mbit/s στο κέντρο ελέγχου.

Η χαμηλή ισχύς ενός τέτοιου ραντάρ δεν επιτρέπει την επίτευξη μεγάλης εμβέλειας αναγνώρισης, αλλά παρέχεται η δυνατότητα των 110 χλμ. Είναι αλήθεια ότι ούτε εμείς ούτε οι Αμερικανοί αναφέραμε τίποτα για το πόσο αποτελεσματικό είναι ένα τέτοιο ραντάρ σε συνθήκες ενεργού εμπλοκής.

Bombardier Challenger 650 Artemis

Αναγνώριση αεροσκάφους και προσδιορισμός στόχου. Το πιο μυστικό αναγνωριστικό αεροσκάφος των ΗΠΑ μέχρι σήμερα.

Πρόκειται για μια μηχανή που ανήκει στις ιδιωτικές εταιρείες LASAI AVIATION LLC και TENAX AEROSPACE LLC, οι οποίες συνεργάζονται επί συμβάσει με το Πεντάγωνο.

Κρίνοντας απ’ ό,τι φαίνεται εξωτερικά, καθώς και από την ανάλυση της ακτινοβολίας των ραδιοηλεκτρονικών του μέσων, είναι εξοπλισμένο με ραντάρ πλευρικής όψης υψηλής ανάλυσης, καθώς κι’ ένα μεγάλο σετ κεραιών γι’ αναγνώριση θέσης και σημάτων από επίγεια ραντάρ και σταθμούς επικοινωνίας.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα είναι σε θέση να δώσει σε πραγματικό χρόνο τους ακριβείς τύπους και τις συντεταγμένες των επίγειων τεχνικών αντικειμένων, από το αεροσκάφος μέχρι τα κέντρα επικοινωνιών, SAM, OTRK

Northrop Grumman E8C Joint Stars

Ο επικεφαλής ανιχνευτής της κατάστασης εδάφους. Χρησιμοποιήθηκε το ίδιο πλαίσιο του επιβατικού Boeing-707 όπως και στα E3 Sentry, RC-135, KS-135.

Το σύστημα αναγνώρισης Joint STARS είναι εγκατεστημένο στο E8C και το αεροσκάφος αποκαλείται συχνά μ’ αυτό τ’ όνομα. Βασίζεται σε ραντάρ πλευρικής όψης με SAR (κεραία με συνδυαστικό διάφραγμα). Εχει μήκος 26 m και τοποθετείται κάτω από την άτρακτο σε ειδικό φέρινγκ τύπου «κανό».

Φωτογραφία από af.mil

Ενα τόσο μεγάλο μέγεθος SAR καθιστά δυνατή τη λήψη εικόνων ραντάρ φωτογραφικής (!) ποιότητας σ’ αναγνωριστική εμβέλεια έως και 200 km. Ενα άλλο πλεονέκτημα του αεροσκάφους είναι ότι μπορεί να παρέχει όχι μόνο αναγνώριση επίγειων στόχων, αλλά και να ελέγχει τη χρήση στρατηγικών και επιχειρησιακών-στρατηγικών όπλων σ’ αυτούς και να αξιολογεί τα αποτελέσματα.

Στην πραγματικότητα, ένα ολόκληρο ιπτάμενο αρχηγείο. Πλήρωμα: τέσσερις πιλότοι, 17 χειριστές JSTARS. Υπάρχουν όμως εφεδρικοί αυτοματοποιημένοι χώροι εργασίας – και εάν είναι απαραίτητο, μπορούν ν’ αυξηθούν.

* * *

Συνοπτικά, αξίζει να σημειωθεί ότι όλες αυτές οι συσκευές μπορούν να είναι αποτελεσματικές μόνο εάν δεν υπάρχουν αντίμετρα. Αυτά μπορεί να είναι καμουφλάζ, εξοπλισμός ηλεκτρονικού πολέμου και άλλες, πιο απλές μέθοδοι.

Συγκεκριμένα, υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι η «τυχαία» εκτόξευση ενός πυραύλου κοντά στο βρετανικό RC-135W το φθινόπωρο μείωσε την ένταση της δραστηριότητας των νατοϊκών εναέριων ανιχνευτών.

Γρήγορα όμως το ξεπέρασαν και συνέχισαν να κατασκοπεύουν. Η αντιμετώπιση της δυτικής εναέριας αναγνώρισης παραμένει ένα από τα κύρια καθήκοντα που πρέπει να επιλύουν οι ρωσικές Ενοπλες Δυνάμεις αυτήν τη στιγμή στην Ουκρανία.

Πηγή: vz.ru