Η πορεία του πληθωρισμού, οι αυξήσεις των επιτοκίων, τα κόστη της ενέργειας, ο κίνδυνος ύφεσης και οι γεωπολιτικές συγκρούσεις είναι οι πέντε μεγάλες προκλήσεις της οικονομίας για το 2023.
Σε αυτές έρχεται να προστεθεί και ο φόβος για νέο γύρο κρουσμάτων της πανδημίας, την ώρα που η Κίνα αντιμετωπίζει ξανά σημαντικό πρόβλημα με τον covid19 και οι ευρωπαϊκές –και όχι μόνο- χώρες επαναφέρουν ελέγχους στα σύνορά τους.
Οι πληθωριστικές πιέσεις
Τα μάτια νοικοκυριών, επιχειρήσεων, κυβερνήσεων, κεντρικών τραπεζών και αγορών βρίσκονται αυτό το διάστημα στραμμένα στην πορεία των τιμών. Το ξέφρενο ράλι των προηγούμενων μηνών έχει δημιουργήσει μεγάλες επιβαρύνσεις στις τσέπες των καταναλωτών και μένει τώρα να φανεί εάν η τάση αυτή θα ανακοπεί ή εάν θα συνεχιστεί.
Ειδικά όσον αφορά την ευρωζώνη, ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί πιο αργά από ό,τι στις ΗΠΑ. Ο δομικός πληθωρισμός, που δεν υπολογίζει τις ασταθείς τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, θα μπορούσε να παραμείνει υψηλός ως αποτέλεσμα της στήριξης που προσφέρουν κυβερνήσεις σε νοικοκυριά ώστε αντιμετωπίσουν το υψηλότερο κόστος διαβίωσης, ειδικά σε χώρες που πλησιάζουν εκλογές.
Οι κεντρικές τράπεζες -και στην περίπτωση της ευρωζώνης η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα- παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις έχοντας ήδη προχωρήσει σε μπαράζ αυξήσεων επιτοκίων για να ανακόψουν την άνοδο των τιμών.
Είναι μεγάλο το στοίχημα του πόσο ψηλά θα φτάσει το κόστος δανεισμού πριν να υπάρξουν έντονα αρνητικές επιδράσεις στην οικονομία και τόσο η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ όσο και ο ομόλογός της στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ Τζερόμ Πάουελ έχουν βάλει στο μικροσκόπιο τα σχετικά στοιχεία.
Ο φόβος της ύφεσης
Μια ύφεση θα μπορούσε να επιδεινώσει σημαντικά την τρέχουσα κατάσταση με το καθεστώς υψηλών τιμών που ροκανίζουν τα εισοδήματα. Το 2023 αναμένεται ότι θα είναι το τρίτο χειρότερο έτος του αιώνα για την παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2009 και τους περιορισμούς που εφαρμόστηκαν μετά το ξέσπασμα της πανδημίας το 2020.
Ήδη αναλυτές και οικονομολόγοι προσδοκούν ότι η ευρωζώνη, οι ΗΠΑ και άλλες μεγάλες χώρες όπως η Βρετανία θα πέσουν φέτος σε ύφεση, καθώς οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να αυξάνουν τα επιτόκια για να μετριάσουν τη ζήτηση για καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες σε μια προσπάθεια να φρενάρουν τον πληθωρισμό.
Όμως η ύφεση αυτή δεν αναμένεται να έχει μεγάλη διάρκεια. Προκλήσεις αντιμετωπίζει επίσης η Κίνα λόγω του νέου κύματος πανδημίας, που αναμένεται να μειώσουν το ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ.
Πολλά θα κριθούν σε κάθε περίπτωση από το κόστος της ενέργειας, ειδικά για την Ευρώπη. Μέχρι τώρα ο ήπιος χειμώνας στην Ευρώπη έχει κρατήσει σε αρκετά χαμηλά επίπεδα τις τιμές φυσικού αερίου και κατ’ επέκταση του ηλεκτρικού, με εξαίρεση κάποιες χώρες.
Επίσης σταθεροποιητικά κινούνται οι τιμές του πετρελαίου αν και καταγράφονται αρκετές διακυμάνσεις. Πολλά θα κριθούν από τις εξελίξεις στον πόλεμο της Ουκρανίας που έχει κάνει τη Δύση να επιβάλλει σημαντικές κυρώσεις στη Ρωσία –μεταξύ των οποίων και κυρώσεις στην ενέργεια. Μια ύφεση θα μπορούσε να ρίξει πολύ τις τιμές λόγω μείωσης της ζήτησης, αλλά ρόλο παίζει και η προσφορά.
Το σκληρό γεωπολιτικό πόκερ που παίζεται αποτελεί βασικό παράγοντα στις οικονομικές εξελίξεις, ιδιαίτερα στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
