Να δωρίσει στην Ελλάδα τα Γλυπτά του Παρθενώνα, μεταβιβάζοντας την κυριότητά τους στο ελληνικό κράτος, καλεί τη βρετανική κυβέρνηση ο Ντέιβιντ Φροστ, υπουργός Brexit στην κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον και «αρχιτέκτονας» της συμφωνίας για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο», ο λόρδος Φροστ, ο οποίος διετέλεσε αρχιδιαπραγματευτής της Ντάουνινγκ Στριτ για τη συμφωνία του Brexit και τη συνακόλουθη εμπορική συμφωνία με την ΕΕ, χαρακτηρίζει «ανεφάρμοστη» τη «λύση» του δανεισμού των αριστουργημάτων του Φειδία και της εκ περιτροπής έκθεσής τους στην Αθήνα και στο Λονδίνο, η οποία διακινήθηκε πρόσφατα από τον βρετανικό Τύπο. Για να γυρίσουν τα Γλυπτά «θα πρέπει να αλλάξει ο νόμος, κάτι στο οποίο νομίζω ότι θα συναινούσαν οι περισσότεροι βρετανοί βουλευτές», σημειώνει ο Φροστ, από τα ισχυρότερα στελέχη της κυβέρνησης Τζόνσον μέχρι την παραίτησή του τον Δεκέμβριο του 2021. Με άρθρο του στην «Τέλεγκραφ» την περασμένη εβδομάδα, ο κορυφαίος πολιτικός των Τόρις εξέπληξε τασσόμενος υπέρ της επανένωσης των Γλυπτών. «Την υποστηρίζω ιδιωτικά από τότε που σπούδαζα στην Ελλάδα» λέει σήμερα, αποκαλύπτοντας ότι αποφάσισε να πάρει δημοσίως θέση όταν «ΤΑ ΝΕΑ» έφεραν στη δημοσιότητα τις μυστικές διαπραγματεύσεις Οσμπορν – Μητσοτάκη.
Γιατί αποφασίσατε να ταχθείτε υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Ελλάδα; Υποστηρίζατε το αίτημα ακόμη και όταν ήσασταν υπουργός;
Υποστηρίζω, ιδιωτικά, αυτή τη θέση από τότε που σπούδαζα και μάθαινα Ελληνικά στην Ελλάδα, στα τέλη της δεκαετίας του 1980. Τότε αντιλήφθηκα πόσο μεγάλη απώλεια συνιστά το γεγονός ότι τα Γλυπτά δεν βρίσκονται στον τόπο για τον οποίον έχουν δημιουργηθεί. Ως δημόσιος υπάλληλος και, αργότερα, ως υπουργός, ασφαλώς ήμουν πιστός στη θέση της βρετανικής κυβέρνησης. Τώρα, όμως, που είμαι ελεύθερος να μιλήσω, έκρινα ότι η δημοσιοποίηση των συζητήσεων που έχει το Βρετανικό Μουσείο ήταν η κατάλληλη στιγμή για να το πράξω.
Οι όροι ενός δανείου δύσκολα θα ικανοποιούν τόσο την Ελλάδα όσο και τη Βρετανία, εφόσον αμφότερες διεκδικούν την κυριότητα των αρχαιοτήτων. Επιπροσθέτως, η Ελλάδα αξιώνει τη μόνιμη επανένωσή τους, η οποία δεν μπορεί να εκπληρωθεί με δανεισμό – εκτός αν μιλάμε για επ’ αόριστον ή διαρκώς ανανεούμενο δάνειο. Κατ’ εσάς, είναι ο δανεισμός η ενδεδειγμένη λύση;
Ενα δάνειο, εφόσον είναι προσωρινό, θα έμοιαζε ανεφάρμοστο. Δύσκολα φαντάζεται κανείς ότι είναι ρεαλιστικό το σενάριο να μετακινούνται πέρα-δώθε τα Μάρμαρα, ή ένα μέρος τους, μεταξύ Αθήνας και Λονδίνου. Εάν, τώρα, επρόκειτο για μόνιμο δάνειο, θα ήταν πρακτικά σαν να μεταβιβάζεις την ιδιοκτησία, χωρίς όμως να δημιουργείς το κλίμα καλής θέλησης που θα δημιουργούσε η οριστική επίλυση του προβλήματος. Σε κάθε περίπτωση, εικάζω ότι η Ελλάδα δεν θα ικανοποιούνταν με ένα δάνειο, επομένως κάτι τέτοιο δεν θα έδινε λύση στη διαμάχη. Εκτιμώ, λοιπόν, ότι δεν είναι ο τρόπος με τον οποίον πρέπει να προχωρήσουμε.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον πιστεύετε ότι η κυβέρνηση είναι εκείνη που οφείλει να δώσει τη λύση;
Ναι. Μόνο η, υπό προϋποθέσεις, μεταβίβαση της ιδιοκτησίας θα μπορούσε να λύσει το πρόβλημα. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να εμπλακεί η κυβέρνηση.
Καλείτε τη βρετανική κυβέρνηση να επιστρέψει τα Γλυπτά ως «εφάπαξ δώρο» στην Ελλάδα. Πώς θα γίνει αυτό; Με τη μορφή δωρεάς;
Μια δωρεά με μεταβίβαση ιδιοκτησίας φαίνεται ότι είναι ένας λογικός τρόπος. Ωστόσο, είμαι βέβαιος ότι υπάρχουν και άλλοι νομικά ορθοί τρόποι για να επιτευχθεί κάτι τέτοιο.
Αν μιλάμε για μόνιμη επιστροφή, θα απαιτηθεί αλλαγή της νομοθεσίας;
Ο νόμος στη Βρετανία θα πρέπει να αλλάξει προκειμένου να μεταβιβαστεί η ιδιοκτησία των Γλυπτών στην Ελλάδα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τον οποίον θα πρέπει να έχει ρόλο η κυβέρνηση.
Εάν το θέμα ερχόταν στη Βουλή, εκτιμάτε ότι η πλειοψηφία των βρετανών βουλευτών θα υποστήριζε την επανένωση;
Εάν η επανένωση των Γλυπτών αποτελέσει μέρος μιας ευρύτερης συμφωνίας, όπως αυτή που εξέθεσα (σ.σ. μιας «νέας αγγλοελληνικής πολιτιστικής συνεργασίας»), και εφόσον καθίσταται σαφές ότι δεν δημιουργεί προηγούμενο για επιστροφές άλλων αντικειμένων, νομίζω ότι θα εξασφάλιζε πολιτική υποστήριξη.
Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων για το Brexit, ορισμένοι υποστήριξαν ότι η ΕΕ έπρεπε να διαμηνύσει στη Βρετανία ότι μόνο αν έδινε πίσω τα Γλυπτά θα εξασφάλιζε μια εμπορική συμφωνία. Συζητήθηκε ποτέ κάτι τέτοιο;
Εξ όσων γνωρίζω, το θέμα δεν συζητήθηκε σε καμία φάση των διαπραγματεύσεων για το Brexit.
Θεωρείτε ότι η κυβέρνηση του Ρίσι Σούνακ θα κάνει τη «μεγαλειώδη χειρονομία» που περιγράψατε; Είστε αισιόδοξος ότι τα Γλυπτά θα γυρίσουν σύντομα στην Ελλάδα;
Πολιτικά, οποιαδήποτε έκβαση θα είναι δύσκολη για τη Βρετανία. Θα πρέπει πρώτα να έχει προετοιμαστεί το έδαφος για να γίνει μια μεγαλειώδης χειρονομία. Οπως σας είπα, το δάνειο δεν αποτελεί ικανοποιητική λύση. Το status quo είναι επίσης δύσκολο πολιτικά. Εκτιμώ ότι δεν θα καταστεί δυνατό να συμφωνηθεί ένα δάνειο και η βρετανική κυβέρνηση θα εμείνει στη θέση της εναντίον της μεταβίβασης ιδιοκτησίας. Συνεπώς, δεν είμαι αισιόδοξος ότι θα υπάρξει κάποια εξέλιξη σύντομα. Ελπίζω να κάνω λάθος.
Τι θυμάστε από τα χρόνια σας στην Ελλάδα;
Εμαθα Ελληνικά στην Ελλάδα – κυρίως στην Πάτρα – στα τέλη της δεκαετίας του 1980, με χρηματοδότηση του Φόρεϊν Οφις ενόψει της τοποθέτησής μου στην Κύπρο στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Από πιο παλιά, όμως, με ενδιέφερε η γλώσσα και ο πολιτισμός της Αρχαίας Ελλάδας και η Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
