Ο «κύβος» λοιπόν φαίνεται ότι ερρίφθη και η Τουρκία οδεύει προς τις κάλπες κατά τι πρόωρα, στις 14 Μαΐου.
Με το αποτέλεσμα αμφίρροπο τόσο στις προεδρικές -για τις οποίες η «συμμαχία των έξι» της αντιπολίτευσης δεν έχει ακόμη ορίσει υποψήφιο απέναντι στον Ταγίπ Ερντογάν– όσο και στις βουλευτικές εκλογές, και η τελευταία ψήφος αποκτά ειδικό βάρος.
Τουρκία: Η Αντιπολίτευση θα ανακοινώσει τον υποψήφιό της για την προεδρία
Κάπως έτσι λοιπόν τα κόμματα από όλο το πολιτικό φάσμα ρίχνουν τα «δίχτυα» τους σε όλες τις πιθανές «δεξαμενές» ψηφοφόρων. Μια από τις μεγαλύτερες είναι αυτή των γυναικών.
Σε μια χώρα όπου ο μισός πληθυσμός των συνολικά 85 εκατομμυρίων κατοίκων να είναι κάτω των 30, δικαίωμα ψήφου έχουν όσοι έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους και η συμμετοχή είναι -θεωρητικά- υποχρεωτική, οι γυναίκες είναι κατά 1,07 εκατομμύρια περισσότερες από τους άνδρες.
Η Τουρκία ήταν από τις πρώτες χώρες που τους έδωσε -από το 1934 μάλιστα- το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι.
Ωστόσο σήμερα τα δικαιώματά τους πλήττονται, μετά και την απόφαση της κυβέρνησης της Άγκυρας να αποχωρήσει από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας.
Καταλαμβάνοντας μόλις την 124η θέση σε σύνολο 146 χωρών στην τελευταία ετήσια Έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ για το Χάσμα των Φύλων, η Τουρκία υπολείπεται κατά πολύ ακόμη και χωρών με ανάλογα επίπεδα οικονομίας και ισλαμικής επιρροής.
Στο φόντο εν τω μεταξύ της υποχώρησης των δημοκρατικών αξιών και της κατάλυσης του κράτους δικαίου, ακόμη και το πολιτικό περιβάλλον εδραιώνεται ως πρωτίστως πατριαρχικό, με τις γυναίκες να υποεκπροσωπούνται.
Το «μαύρο» της έμφυλης βίας
Στη σημερινή Εθνοσυνέλευση αντιστοιχούν στο 17,6% των βουλευτών, γεγονός που κατατάσσει την Τουρκία μόλις στην 129η θέση παγκοσμίως.
Οι αριθμοί είναι ακόμη πιο χαμηλοί, έως και μηδενικοί για άλλα αξιώματα.
Δεν έχει υπάρξει ποτέ γυναίκα πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Πρωθυπουργός διετέλεσε μόνο μια -η Τανσού Τσιλέρ το 1993.
Καμία δεν έχει αναδειχθεί πρόεδρος της Βουλής.
Δύο είναι σήμερα αρχηγοί κοινοβουλευτικών κομμάτων: η Μεράλ Ακσενέρ του εθνικιστικού «Καλού Κόμματος» (İYİ) και η συμπρόεδρος του φιλοκουρδικού αριστερού κόμματος HDP, Περβίν Μπουλντάν.
Τα περισσότερα κόμματα εν τω μεταξύ δεν έχουν καν ποσοστώσεις στις λίστες τους και σε πολλές περιπτώσεις τοποθετούν γυναίκες σε μη εκλόγιμες θέσεις.
Ως εκ τούτου τα γυναικεία θέματα έρχονται στο προεκλογικό προσκήνιο στα λόγια, επί της ουσίας με ψηφοθηρικές διαθέσεις.
Το κόμμα της Ακσενέρ οργάνωσε πρόσφατα «Μεγάλη Γυναικεία Συγκέντρωση» στην Άγκυρα, με προσκεκλημένες και ΜΚΟ που υπερασπίζονται τα δικαιώματα των γυναικών και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, η οποία τελεί υπό απηνή δίωξη από το ισλαμοσυντηρητικό κατεστημένο.
Από το βήμα της συγκέντρωσης, η επίδοξη πρωθυπουργός (αξίωμα που καταργήθηκε από το 2018 μετά τη συνταγματική μεταρρύθμιση, αλλά η αντιπολίτευση ευελπιστεί να επαναφέρει, καταργώντας το προεδρικό σύστημα στη χώρα) κατηγόρησε την κυβέρνηση Ερντογάν για φυλετικέ διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών στη ζωή και στην εργασία, περιορίζοντας τις γυναίκες σε ρόλους συζύγων και μητέρων, επιτρέποντας ή και ενθαρρύνοντας τους πρόωρους γάμους και κάνοντας τα στραβά μάτια στις γυναικοκτονίες.
Βάσει των επίσημων στοιχείων, η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η βία κατά των γυναικών και η κακοποίηση κοριτσιών μειώθηκε πέρυσι, επιχειρώντας έτσι να δικαιολογήσει την αποχώρηση της Τουρκίας από την Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Τα στοιχεία των ΜΚΟ τα διαψεύδουν. Σύμφωνα με την πλατφόρμα We Will Stop Femicide -μια από τις κορυφαίες φεμινιστικές οργανώσεις της Τουρκίας- οι γυναικοκτονίες μέσα στο 2022 αυξήθηκαν σε 334, ενώ καταγράφηκαν 245 ύποπτοι θάνατοι γυναικών.
Μια δυσώδης σέκτα ψηφοφόρων
Μόλις τον περασμένο μήνα εν τω μεταξύ ξέσπασε στη γείτονα μέγα σκάνδαλο με την αποκάλυψη της υπόθεσης μιας σήμερα 24χρονης γυναίκας, η οποία είχε εξαναγκαστεί σε ηλικία μόλις 6 ετών από τον πατέρα της να παντρευτεί έναν 29χρονο, ο οποίος έκτοτε τη βίαζε.
Την υπόθεση έφερε στο φως η αριστερή εφημερίδα BirGün, με στοιχεία από μήνυση που είχε καταθέσει το 2021 το θύμα.
Ο πατέρας και ο βιαστής της, όπως προέκυψε, ανήκουν στην υπερσυντηρητική ισλαμιστική σέκτα Ισμαήλ Αγά, η οποία με τη σειρά της στηρίζει το ισλαμοσυντηρητικό κόμμα AKP του Ερντογάν.
Ο ίδιος ο Τούρκος πρόεδρος και ο υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού είχαν παρευρεθεί τον περασμένο Ιούνιο στην κηδεία του επί μακρόν ηγέτη της αίρεσης, η οποία τροφοδοτεί -όπως και άλλες- το AKP με ψήφους.
Αν και από τις σπάνιες που έρχονται στο φως της δημοσιότητας, η περίπτωση της 24χρονης δεν είναι προφανώς η μοναδική στη χώρα.
Η αποκάλυψη προκάλεσε αμηχανία στην τουρκική κυβέρνηση, σοκ στην κοινή γνώμη, κατακραυγή για το γεγονός ότι η υπόθεση σερνόταν ένα χρόνο στα δικαστήρια χωρίς να ανοίξει ρουθούνι, καθώς και μαζικά αιτήματα να κλείσουν διάφορα ιδρύματα σκληροπυρηνικών θρησκευτικών αιρέσεων, που αριθμούν εκατομμύρια μέλη.
«Αυτές είναι οι ολέθριες συνέπειες της διαχειριστικής προσέγγισης του ΑΚΡ, που άνοιξε το δρόμο σε αιρέσεις και κοινότητες από τότε που ανέλαβε την εξουσία», κατήγγειλε η Ένωση Ατατουρκιστικής Σκέψης.
Η υπόθεση αναμένεται να βρεθεί εκ νέου στο προσκήνιο εντός του μήνα.
Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης διέταξε την κράτηση του συζύγου, ενώ ετοιμάστηκε κατηγορητήριο και κατά του πατέρα.
Αμφότεροι οι αρνούνται τις κατηγορίες. Η δίκη έχει οριστεί στις 30 Ιανουαρίου.
Μισόλογα ένθεν κακείθεν
Μπροστά στο σάλο -και δη ενόψει εκλογών- η σύζυγος του Ερντογάν, Εμινέ, είπε ότι θα την παρακολουθήσει προσωπικά.
«Η κακοποίηση παιδιών είναι ένα απάνθρωπο έγκλημα, μια διαστροφή!», έγραψε στο Twitter.
«Όλοι όσοι διαπράττουν αυτό το έγκλημα, το ανέχονται και σιωπούν, πρέπει να λογοδοτήσουν».
«Σας συγχαίρω γι’ αυτό», απάντησε στην Εμινέ Ερντογάν ένα στέλεχος του «Κόμματος του Μέλλοντος» του πρώην πρωθυπουργού του AKP, Αχμέτ Νταβούτογλου, που σήμερα ανήκει στην αντιπολιτευόμενη «συμμαχία των έξι».
«Ωστόσο, τα μέλη του AKP δεν είχαν να πουν τόσα, όσα εσείς», συμπλήρωσε. «Έκαναν τα στραβά μάτια, παρέμειναν σιωπηλοί.
Υψώσανε τη φωνή τους κατά του δημοσιογράφου που αποκάλυψε αυτή την είδηση, είπαν ότι ο εχθρός της θρησκείας πρέπει να συλληφθεί και ότι το αντιπολιτευόμενο κανάλι Halk TV πρέπει να κλείσει».
Όμως ακόμη και στους κόλπους της ετερογενούς αντιπολιτευόμενης «συμμαχίας των έξι» -της οποίας ηγούνται οι κεμαλιστές του CHP και το İYİ της Ακσενέρ- υπάρχουν χαώδεις διαφορές ως προς τη θέση της σύγχρονης γυναίκας, καθώς εποφθαλμιούν και αυτοί τη δική της ψήφο.
Παρά τις επιμέρους διακηρύξεις των περισσότερων κομμάτων που την απαρτίζουν, στο μανιφέστο της δεν συμπεριέλαβε τελικά την επιστροφή της Τουρκίας στη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης.
Κάτι που αποδίδεται στην αντίθεση του πιο συντηρητικού της μέλους, του ισλαμιστικού «Κόμματος Ευτυχίας» (Saadet).
Κάλπη με… «φερετζέ»
Η αιφνιδιαστική πρόταση εν τω μεταξύ που κατέθεσε από τον Οκτώβριο ο ηγέτης του CHP -και επίδοξος αντίπαλος του Ερντογάν για την προεδρία- Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου για την παροχή νομικών εγγυήσεων για τις γυναίκες που φορούν ισλαμική μαντίλα θόλωσε κι άλλο τα νερά.
Προκάλεσε προεκλογική σύγχυση στο εκλογικό σώμα του κόμματος του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας, Κεμάλ Ατατούρκ. Και δη την ώρα που ο κοσμικός χαρακτήρας του κράτους βρίσκεται πλέον υπό ευθεία απειλή.
Ο Κιλιτσντάρογλου -που μάλιστα κατήγγειλε τον Ερντογάν ότι «επιδιώκει να κρατήσει ομήρους τις γυναίκες που φορούν μαντίλα»- κατηγορήθηκε από πολλούς στο κόμμα του για ανοιχτό προεκλογικό «φλερτ» στους ισλαμιστές ψηφοφόρους.
Τελικά το εγχείρημα εξελίχθηκε σε «πάσα» για τον Τούρκο πρόεδρο, που ζήτησε τη διενέργεια δημοψηφίσματος για τη συνταγματική κατοχύρωση της χρήσης της μαντίλας, μαζί με τις εκλογές.
Το AKP έχει ήδη καταθέσει σχετική πρόταση συνταγματικής τροποποίησης στη Βουλή.
«Βλέπω ότι τα κόμματα έχουν συμφωνήσει σε μια τέτοια λύση», είπε ο πρόεδρος της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, Μουσταφά Σεντόπ, τη Δευτέρα.
Επεσήμανε ωστόσο ότι θα χρειαζόταν δημοψήφισμα, εάν οι απαραίτητες βουλευτικές ψήφοι παραμείνουν κάπου μεταξύ 360 και 400 και ότι θα ήταν καλύτερο να γίνει δημοψήφισμα παράλληλα με τις εκλογές, καθώς το χρονοδιάγραμμα είναι… «σφιχτό».
