Η αναζήτηση της ευτυχίας είναι για τον άνθρωπο μια υπόθεση τόσο αρχέγονη όσο και η ίδια η ύπαρξή του. Στην πορεία των αιώνων, δεν ήταν λίγοι εκείνοι που επιχείρησαν να δώσουν απάντηση στο ερώτημα «τι κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους», καταλήγοντας κάθε φορά σε διαφορετικά συμπεράσματα.
Η πιο συντονισμένη προσπάθεια, ωστόσο, να λυθεί το «μυστήριο» αυτό έγινε από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ όπου το 1938, στα χρόνια της Μεγάλης Υφεσης, μια ομάδα επιστημόνων ξεκίνησε να μελετά τις συναισθηματικές διακυμάνσεις και την ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του ανθρώπου, στο πλαίσιο της «Μελέτης Ανάπτυξης Ενηλίκων», συνδέοντας τα δεδομένα με την ευτυχία.
Το πρώτο στάδιο
Για τις ανάγκες των πρώτων σταδίων της έρευνας, οι ειδικοί επιστράτευσαν 724 αγόρια, κάποια από προβληματικές και μη προνομιούχες οικογένειες της Βοστώνης κι άλλα αποφοίτους του Χάρβαρντ.
Στην συνέχεια, στο δείγμα προστέθηκαν και οι σύζυγοί τους ενώ πιο πρόσφατα στη μελέτη εντάχθηκαν και 1.300 απόγονοι των αρχικών συμμετεχόντων. Οι ερευνητές ανά διαστήματα επικοινωνούσαν με όλους αυτούς, ζητώντας τους να συμπληρώσουν ερωτηματολόγια και να συγκεντρώσουν πληροφορίες σχετικά με την υγεία τους.
Η διαδικασία αυτή ακολουθήθηκε για 80 χρόνια, οπότε ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της έρευνας, που έμελλε να γίνει μία από τις πιο ολοκληρωμένες στην ιστορία της επιστήμης και η μακροβιότερη που σχετίζεται με την ανθρώπινη ευτυχία.
Οι Ρόμπερτ Ουόλντιντζερ και Μαρκ Σουλτς, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, ήταν δίπλα στους συμμετέχοντες όταν έκαναν ή διέλυαν τις προσωπικές τους σχέσεις, γεύονταν την επιτυχία ή την αποτυχία στα επαγγελματικά τους εγχειρήματα, γίνονταν πατέρες και μητέρες, συγκεντρώνοντας διαρκώς δεδομένα. Οι παρατηρήσεις τους πλέον τους έχουν οδηγήσει σ’ ένα απλό αλλά εξαιρετικά σημαντικό συμπέρασμα: Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις οδηγούν στην υγεία και την ευτυχία. Για να καταφέρει να τις γευτεί κάποιος αμφότερες, πρέπει να φροντίσει πρώτα αυτές τις σχέσεις να τις καλλιεργήσει.
Μοναχικές δραστηριότητες
Η αλήθεια είναι πως στην καθημερινότητά μας, συχνά οι σχέσεις μας δεν γίνονται προτεραιότητά μας. Χαρακτηριστικό αυτής της πραγματικότητας είναι πως το 2018 οπότε ολοκληρώθηκε η έρευνα, ο μέσος Αμερικανός πέρναγε 11 ώρες την ημέρα σε μοναχικές δραστηριότητες όπως το να βλέπει τηλεόραση ή να ακούει ραδιόφωνο.
Η συναναστροφή με φίλους ή τα μέλη της οικογένειας, δεν χρειάζεται να είναι κάθε ώρα, κάθε μέρα αφού ακόμα και σ’ αυτές τις σχέσεις χρειάζονται ορισμένες φορές διαλείμματα. Ολοι μας, έχουμε, ωστόσο, ανθρώπους στη ζωή μας που θα θέλαμε να βλέπουμε περισσότερο. Πολλές από αυτές τις σχέσεις, λειτουργούν σαν αναξιοποίητοι πόροι που περιμένουν πότε θα στρέψουμε την προσοχή μας πάνω τους. Αν τους αξιοποιήσουμε κατάλληλα, έχουν τη δύναμη να εμπλουτίσουν τις σχέσεις μας κι αυτές με τη σειρά τους να θρέψουν το μυαλό και το σώμα μας.
Ολοκληρωμένες σχέσεις
Υπό αυτό το πρίσμα, οι υγιείς και ολοκληρωμένες σχέσεις, προσφέρουν ένα είδος ευεξίας, το κοινωνικό fitness όπως το ονομάζουν οι Ουόλντιντζερ και Σουλτς, γράφοντας στο αμερικανικό περιοδικό «The Atlantic», ενώ τα συμπεράσματά τους θα κυκλοφορήσουν και στην ελληνική έκδοση με τίτλο «Μαθήματα καλής ζωής» από τον «Ψυχογιό» (μετάφραση Γιώργος Ικαρος Μπαμπασάκης) στις 9 Φεβρουαρίου.
Και όπως με τη φυσική κατάσταση, χρειάζεται δουλειά για να διατηρηθεί σε καλά επίπεδα. Απαιτεί έναν στοχασμό πάνω στον εαυτό μας και μακριά από τα προβλήματα της σύγχρονης ζωής έναν απολογισμό των σχέσεών μας. Σε όλη αυτή τη διαδικασία, πρέπει να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας σχετικά με τον χρόνο που αφιερώνουμε στους γύρω μας και αν οι επαφές που κάνουμε μαζί τους μας βοηθούν να «ανθίσουμε».
Τα ερωτηματολόγια
Πολλοί από τους συμμετέχοντες στην έρευνα, είπαν στους δύο επιστήμονες ότι συμπληρώνοντας κάθε δύο χρόνια τα ερωτηματολόγιά τους και μιλώντας μαζί τους, αποκόμιζαν την αίσθηση ότι γνώριζαν καλύτερα τι συμβαίνει στη ζωή και τις σχέσεις τους. Και πραγματικά βοηθήθηκαν αφού χρειαζόταν να σκεφτούν τόσο τους εαυτούς τους όσο και τα άτομα που αγαπούσαν, αντιδρώντας σε μια διαδικασία αναστοχασμού.
Αυτή η πρακτική, θα μπορούσε να φανεί χρήσιμη σε όλους. Το να κοιτάζεσαι στον καθρέφτη και να σκέφτεσαι πού βρίσκεσαι στη ζωή σου είναι το πρώτο βήμα σε μια διαδρομή βελτίωσης της ίδιας της ζωής. Ακόμα και οι επιφυλάξεις που τυχόν συνοδεύουν τις σκέψεις, μπορούν να γίνουν εποικοδομητικές αφού συμβάλλουν στην ανάπτυξη των ενηλίκων ως ανθρώπων. Βοηθούν στο χτίσιμο γερών βάσεων, ικανών να ανταπεξέλθουν στα χτυπήματα διαφόρων κυμάτων όπως η μοναξιά που στις μέρες μας έχει πάρει διαστάσεις επιδημίας.
Η μοναξιά έχει επίδραση μέχρι και στη λειτουργία του σώματος των ανθρώπων αφού τους καθιστά πιο ευαίσθητους στον πόνο, καταστέλλει το ανοσοποιητικό τους σύστημα, μειώνει τη λειτουργία του εγκεφάλου, διαταράσσει τον ύπνο φτιάχνοντας ένα πρόσωπο ακόμα πιο μοναχικό, κουρασμένο κι ευερέθιστο. Και φαίνεται τελικά πως είναι μια καθαρά υποκειμενική εμπειρία, η οποία καθορίζεται από τη διαφορά ανάμεσα στις κοινωνικές επαφές που διατηρεί κάποιος κι εκείνες που επιθυμεί στην πραγματικότητα να έχει.
