Δύο λαμπραντόρ και ένας βελγικός ποιμενικός ήταν ανάμεσα στους ήρωες της άνισης μάχης για την ανεύρεση επιζώντων στα συντρίμμια που άφησαν πίσω τους οι τρομακτικοί σεισμοί στην Τουρκία. Ο λόγος για τον Βίκτωρα και τον Σίζαρ, τα δύο λαμπραντόρ της 1ης ΕΜΑΚ, ηλικίας πέντε και τριάμισι ετών αντίστοιχα, και τον Τάλο, τον βελγικό ποιμενικό της 2ης ΕΜΑΚ, που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Και οι τρεις συμμετείχαν μαζί με τους άνδρες της ΕΜΑΚ στην αποστολή διάσωσης στην Τουρκία. «ΤΑ ΝΕΑ» βρέθηκαν στις εγκαταστάσεις της 1ης ΕΜΑΚ για να δουν πώς οι τετράποδοι διασώστες εκπαιδεύονται και γίνονται αναντικατάστατα… στελέχη των αποστολών διάσωσης.
Εκπαιδεύοντας σκυλιά-σωτήρες
Ηταν ο σεισμός της Καλαμάτας που ανέδειξε την ανάγκη για τη δημιουργία μιας κυνοφιλικής ομάδας έρευνας και διάσωσης. Σήμερα, πανελλαδικά υπάρχουν 24 σκυλιά σε επιχειρησιακή ετοιμότητα. Οπως λέει ο 47χρονος ανθυποπυραγός Αλκιβιάδης Σπαγκούρος που υπηρετεί στην ΕΜΑΚ από το 2003, ο ίδιος έχει ιδιαίτερη σχέση με τον σκύλο του, Ρούντι, ένα κατάμαυρο λαμπραντόρ που επίσης βρίσκεται σε επιχειρησιακή ετοιμότητα.
Πώς όμως επιλέγονται και πώς εκπαιδεύονται οι σκύλοι διασώστες; «Ενας σκύλος μπορεί να έχει τάση για παιχνίδι με το μπαλάκι ή κάποιο άλλο αντικείμενο που θα του κινήσει πολύ το ενδιαφέρον. Στην ουσία εμείς δημιουργούμε μια έντονη επιθυμία του σκύλου να φάει, να κυνηγήσει και να παίξει. Οσο πιο πολύ δεθεί ο σκύλος με τον συνοδό τόσο καλύτερο θα είναι το αποτέλεσμα. Ο σκύλος πρέπει να χρησιμοποιήσει τη μύτη του ώστε να βρει το “θήραμα”» συνεχίζει ο ανθυποπυραγός.
Αυτό δεν γίνεται από τη μια στιγμή στην άλλη, εξηγεί. Το κύριο κομμάτι της εκπαίδευσης που αφορά καθαρά την έρευνα και διάσωση διαρκεί έξι ολόκληρους μήνες: «Η εκπαίδευση δεν τελειώνει ποτέ γιατί ο σκύλος θέλει τριβή, ρουτίνα, επαναλήψεις και να του βάζεις δύσκολες εξισώσεις. Να βλέπεις πού υπερτερεί ή υστερεί και να τον κάνεις όλο και καλύτερο».
Ειδικά πρωτόκολλα
Κάθε σκύλος έχει τον δικό του συνοδό, ενώ πάντοτε στο πεδίο επιχειρούν δύο ζευγάρια (σκύλος-συνοδός). Οταν τα σκυλιά και οι συνοδοί τους βρεθούν στο πεδίο, τότε εφαρμόζονται ειδικά πρωτόκολλα. Πρώτα απ’ όλα, ένας πολιτικός μηχανικός δίνει επιβεβαίωση ότι μπορούν να εισέλθουν στο κτίριο και δεν υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης. Μια ομάδα δύο ή τριών ατόμων κάνει αναγνωριστική έρευνα για επιφανειακά θύματα ή για ίχνος ζωής που γίνεται αντιληπτό χωρίς τη χρήση άλλων μέσων. «Αν επέμβουν τα σκυλιά, θα προσπαθήσουν να μυρίσουν και να κάνουν την έρευνά τους. Με τον τρόπο αυτόν μας δείχνουν ότι υπάρχει κάτι ενδιαφέρον στο σημείο» υπογραμμίζει ο Αλκιβιάδης Σπαγκούρος.
Μόλις ο πρώτος σκύλος επιχειρήσει και έχουν κάποια ένδειξη, σημειώνουν το σημείο και ο συνοδός φωνάζει, μήπως και υπάρξει κάποια ανταπόκριση από τα συντρίμμια. Αν δεν υπάρξει απάντηση, επεμβαίνει και ο δεύτερος σκύλος για επιβεβαίωση και αν δώσει και αυτός ένδειξη τότε προχωρούν σε διείσδυση στα χαλάσματα, σε αναζήτηση επιζώντων. «Από τη στιγμή που τα σκυλιά έχουν δώσει ένδειξη, είναι 100% σίγουρο ότι υπάρχει ίχνος ζωής, οπότε πρέπει να εντοπίσουμε από πού έρχεται» τονίζει ο έμπειρος ανθυποπυραγός.
Ο λόγος άλλωστε που όλες οι ομάδες διάσωσης παγκοσμίως χρησιμοποιούν σκυλιά είναι ότι κανένα μηχάνημα, όσο εξελιγμένο και εάν είναι, δεν μπορεί να συγκριθεί με την εκπληκτική οσφρητική ικανότητά τους.
Η εμπειρία της Τουρκίας
Για την αποστολή στην Τουρκία ο 35χρονος υπαρχιπυροσβέστης Χριστόφορος Κοσμίδης αναφέρει ότι «είναι κάτι που αν δεν το ζήσεις, δεν μπορείς να το αντιληφθείς. Ο κόσμος δεν ήξερε πού πάταγε και πού βρισκόταν» λέει και θυμάται τις 15 ώρες που αυτός και η ομάδα του πάλευαν στο ίδιο σημείο προκειμένου να απεγκλωβίσουν μια 24χρονη στην Αντιόχεια.
Για πρωτόγνωρη εμπειρία μιλάει και ο πυραγός Θωμάς Κρικέλης: «Η πόλη ήταν διαλυμένη. Δεν μπορούσα να καταλάβω αν βρισκόμουν σε ταινία επιστημονικής φαντασίας».
Μέσα στον ανείπωτο πόνο τους, άνθρωποι που γνώριζαν ότι οι δικοί τους είχαν χαθεί έλεγαν ψευδώς στους διασώστες πως τους άκουσαν να καλούν σε βοήθεια: «Μας έδιναν πολλές φορές πληροφορίες ότι υπάρχουν ζωντανοί γιατί ήθελαν πάρουν τις σορούς συγγενών τους και να τις θάψουν» περιγράφει ο Χριστόφορος Κοσμίδης. Στον Θωμά Κρίκελη θα μείνει αξέχαστη η έκκληση ενός άνδρα που του ζήτησε να κόψει έστω ένα μέρος του σώματος συγγενούς του που είχε χάσει τη ζωή του εγκλωβισμένος, «για να έχει κάτι να κηδέψει». Σάστισε αλλά αρνήθηκε.
Πώς όμως χειρίζονται την αναμέτρηση με τη δυστυχία οι διασώστες; «Είναι έντονη η ικανοποίηση για το αποτέλεσμα που φέραμε, μπροστά σε αυτό που αντικρίσαμε. Είναι κάτι που θες να μοιραστείς γιατί είναι και μηχανισμός για να ανακουφιστείς ψυχικά» υπογραμμίζει ο πυραγός. Βοηθά και η αναγνώριση της προσφοράς της ΕΜΑΚ από τους ντόπιους, παραδέχεται και καταλήγει: «Ακόμα και μέσα στη συμφορά που βίωναν, μας ζητούσαν να βγάλουμε σέλφι, ως έκφραση ευγνωμοσύνης».
Το δέσιμο με τους συνοδούς
Το δέσιμο σκύλου-συνοδού είναι μοναδικό. «Είναι λίγο οξύμωρο ότι ουσιαστικά ο διασώστης αφήνει τον σκύλο και τον στέλνει στον θάνατο. Είναι η χειρότερη στιγμή όταν δίνεις την εντολή να ψάξει, γιατί μόλις χαθεί από τα μάτια σου η καρδιά σου πάει να σπάσει. Είναι απίστευτο το δέσιμο και δεν θα ήθελα να βρεθώ στη θέση του μεξικανού διασώστη που έχασε τον σκύλο του στα ερείπια στην Τουρκία. Είναι πολύ άσχημο να πηγαίνουν δύο και να επιστρέφει ο ένας» σημειώνει χαρακτηριστικά ο Αλκιβιάδης Σπαγκούρος.
