Αναζήτηση
Η Ουκρανία του πριν δεν έχει καμιά σχέση με την Ουκρανία του σήμερα.
Μια χώρα με ψηλά κτίρια κάποτε, τώρα είναι όλα τους σκόνη και θρύψαλα, γράφει η Ηandelsblatt. Και ο πόλεμος ακόμη δεν έχει τελειώσει.
Ένα χρόνο μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στα ουκρανικά εδάφη, ο λαός της τελευταίας χώρας αρχίζει να αποκαθιστά τις ζημιές, τουλάχιστον σε μικρή κλίμακα. Τα σπίτια ξαναχτίζονται, οι βομβαρδισμένες κρίσιμες υποδομές ανανεώνονται, οι σιδηροδρομικές γραμμές επισκευάζονται.
Πότε όμως μπορεί να ξεκινήσει η πανεθνική ανασυγκρότηση της χώρας; Πόσο δαπανηρή θα είναι; Και πού έχει ήδη αρχίσει;
‘Εργο μακράς διάρκειας
Η ανοικοδόμηση της χώρας θα διαρκέσει πιθανότατα δεκαετίες, σημειώνει η γερμανική οικονομική εφημερίδα.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Οικονομικής Σχολής του Κιέβου και του ουκρανικού υπουργείου Οικονομίας, οι καταστροφές και οι ζημιές ανέρχονται σε περίπου 138 δισεκατομμύρια δολάρια – και αυτό μόνο μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του περασμένου έτους.
Τα κτίρια κατοικιών και οι υποδομές αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μερίδιο.
Το κόστος για την ανοικοδόμηση ωστόσο είναι πολύ υψηλότερο.
Τσουχτερός… λογαριασμός
Τον περασμένο Οκτώβριο ο Ουκρανός πρωθυπουργός Nτένις Σμίχαλ το υπολόγισε σε 750 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ άλλες πηγές το ανεβάζουν ακόμη και σε πάνω από ένα τρισεκατομμύριο.
Στις αρχές Φεβρουαρίου, ο Σμιχάλ υπολόγισε τις βραχυπρόθεσμες οικονομικές ανάγκες μόνο για επείγοντα άμεσα μέτρα ανασυγκρότησης σε 17 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η επείγουσα βοήθεια και οι μακροπρόθεσμες προσπάθειες συχνά δεν διακρίνονται σαφώς. Για παράδειγμα, εμπειρογνώμονες της Επιτροπής Οικονομικών Σχέσεων της Ανατολικής Ευρώπης έγραψαν τον Σεπτέμβριο:
«Η ανοικοδόμηση έχει ήδη αρχίσει». Τα αναγκαία μέτρα επισκευής και συντήρησης εισρέουν στις μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προσπάθειες ανασυγκρότησης και εκσυγχρονισμού στην Ουκρανία.
Η καλοσύνη των ξένων
Η Ουκρανία απλώς δεν έχει τα χρήματα για να αναλάβει μόνη της το κόστος. Το ανατολικοευρωπαϊκό κράτος ήταν ήδη πριν από τον πόλεμο μία από τις φτωχότερες χώρες της Ευρώπης.
Τα μειωμένα φορολογικά έσοδα και οι υψηλότερες κρατικές δαπάνες ανοίγουν τώρα μια τρύπα στον ουκρανικό κρατικό προϋπολογισμό. Η ουκρανική στατιστική υπηρεσία προβλέπει δημοσιονομικό έλλειμμα 22,6% για το 2023 χωρίς εξωτερικές επιδοτήσεις.
Η υποστήριξη προέρχεται από το εξωτερικό. Σύμφωνα με τα στοιχεία του «Ukraine Support Tracker» του Ινστιτούτου για την Παγκόσμια Οικονομία του Κιέλου (IfW), η μεγαλύτερη χώρα χορηγός είναι οι ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι Ηνωμένες Πολιτείες υποσχέθηκαν οικονομική βοήθεια ύψους 25,1 δισεκατομμυρίων ευρώ από τα τέλη Ιανουαρίου του περασμένου έτους έως τα μέσα Ιανουαρίου του τρέχοντος έτους. Ακολουθούν η Μεγάλη Βρετανία με τρία δισεκατομμύρια, ο Καναδάς με 2,4 δισεκατομμύρια και η Γερμανία με 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ.
Η ΕΕ τείνει χείρα βοηθείας
Τα περισσότερα χρήματα, ωστόσο, 30,3 δισεκατομμύρια ευρώ, υποσχέθηκαν στην Ουκρανία θεσμικά όργανα της ΕΕ, όπως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Ο ιδιωτικός τομέας θα πρέπει επίσης να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην ανοικοδόμηση – με αντίστοιχα κίνητρα από την πολιτική. Στο γερμανο-ουκρανικό επιχειρηματικό φόρουμ στο Βερολίνο τον περασμένο Οκτώβριο, ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς (SPD) δήλωσε: «Όταν ανοικοδομούμε την Ουκρανία, το κάνουμε με γνώμονα τον στόχο της Ουκρανίας ως μέλους της ΕΕ».
Αυτή η προοπτική προσχώρησης (σ.σ. στην ΕΕ) θα πρέπει επίσης να αποτελέσει μήνυμα για τους ιδιώτες επενδυτές.
«Όποιος επενδύει σήμερα στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας επενδύει σε ένα μελλοντικό κράτος μέλος της ΕΕ που θα είναι μέρος της κοινότητας δικαίου και της εσωτερικής αγοράς μας».
Η ευθύνη της Ρωσίας
Μια άλλη πηγή χρημάτων θα μπορούσαν να είναι τα κατασχεθέντα ρωσικά κεφάλαια.
«Έχουμε δεσμεύσει 300 δισεκατομμύρια ευρώ σε αποθεματικά από τη ρωσική κεντρική τράπεζα και έχουμε δεσμεύσει 19 δισεκατομμύρια ευρώ από Ρώσους ολιγάρχες», δήλωσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στα τέλη Νοεμβρίου.
Η ανοικοδόμηση υπερβαίνει τις υλικές ζημιές Η ΕΕ και οι εταίροι της θα μπορούσαν να επενδύσουν τα χρήματα και να διαθέσουν τα έσοδα στην Ουκρανία.
Επεξεργάζονται μια διεθνή συμφωνία που θα καθιστούσε δυνατή μια τέτοια προσέγγιση. Προς το παρόν, αυτό είναι δύσκολο από νομικής άποψης, ιδίως όταν τα κεφάλαια έχουν μόνο παγώσει και όχι κατασχεθεί.
Η συμμετοχή της Ουκρανίας
Παράλληλα, πολλοί παρατηρητές τονίζουν ότι η Ουκρανία πρέπει να αναλάβει κεντρικό ρόλο.
Για παράδειγμα, ο Ράινερ Λίντνερ, διευθύνων σύμβουλος του χονδρεμπόρου χάλυβα Heine und Beisswenger και επικεφαλής του γερμανο-ουκρανικού φόρουμ από το 2013 εξήγησε ότι η άποψη από το εξωτερικό είναι πράγματι χρήσιμη.
«Όμως ο κεντρικός ρόλος στην ανοικοδόμηση, συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος του τρόπου με τον οποίο θα πρέπει να γίνει αυτό, θα πρέπει να επιτελεστεί στην Ουκρανία από την ουκρανική κυβέρνηση».
Βάσεις για το αύριο
Εξάλλου, η ανοικοδόμηση δεν αφορά μόνο οικονομικά ζητήματα.
Η Ολεξάντρα Ματβιτσούκ είναι επικεφαλής της οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα «Κέντρο Πολιτικών Ελευθεριών» στην Ουκρανία, η οποία έλαβε πέρυσι το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης μαζί με δύο άλλες οργανώσεις.
Σε ομιλία της στο Όσλο στα μέσα Δεκεμβρίου, είπε: «Ο αγώνας μας σήμερα είναι υψίστης σημασίας: διαμορφώνει το μέλλον της Ουκρανίας».
Πρόκειται, δηλαδή, για την οικοδόμηση ενός κράτους, στο οποίο τα δικαιώματα όλων προστατεύονται, οι αρχές είναι υπόλογες, τα δικαστήρια εγγυώνται την ανεξαρτησία και φυσικά η αστυνομία δεν καταστέλλει τις ειρηνικές διαδηλώσεις των φοιτητών.
