Οι κάλπες στην Εσθονία την περασμένη Κυριακή ανέδειξαν νικήτρια τη νυν πρωθυπουργό της χώρας, Κάγια Κάλας. Πραγματικός νικητής αυτής της εκλογικής διαδικασίας, ωστόσο, ήταν η ηλεκτρονική ψηφοφορία, καθώς πάνω από το ένα τρίτο των 966.000 εγγεγραμμένων ψηφοφόρων ψήφισε ηλεκτρονικά, καταρρίπτοντας το τελευταίο ρεκόρ που σημειώθηκε στις προηγούμενες εκλογές του 2019.
Η χώρα του 1,3 εκατ. κατοίκων εδώ και χρόνια αποτελεί το ευρωπαϊκό ψηφιακό παράδειγμα. Το… πέρασμα της Δημόσιας Διοίκησης στις νέες τεχνολογίες έγινε ήδη από το 2005: το 99% των δημόσιων υπηρεσιών της Εσθονίας είναι πλέον διαδικτυακές, ενώ το 98% των Εσθονών διαθέτουν την e-ταυτότητα, την οποία χρησιμοποιούν για την παραγωγή περισσότερων από 10 εκατομμυρίων ψηφιακών υπογραφών ετησίως. Πόσο κοντά στο εσθονικό «ψηφιακό θαύμα» όμως βρίσκεται η Ελλάδα; Στα τέλη Φεβρουαρίου ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης, βρέθηκε καλεσμένος στο Harvard Kennedy School.
Ο Κυριάκος Πιερρακάκης
Σύμφωνα με πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», μία από τις ερωτήσεις που δέχθηκε από τους φοιτητές ήταν και για την πιθανότητα εισαγωγής της ηλεκτρονικής ψήφου στην ελληνική εκλογική διαδικασία. «Την ηλεκτρονική ψήφο την κάνεις τελευταία. Πρώτα οικοδομείς το ψηφιακό κράτος και την εμπιστοσύνη των πολιτών», ήταν η απάντηση του υπουργού.
Μπορεί, λοιπόν, να φαντάζει – προς το παρόν – μακρινό σενάριο η ηλεκτρονική ψήφος στη χώρα μας, δεν είναι όμως ξένο. Στο υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχουν πειραματιστεί με το ηλεκτρονικό σύστημα ΖΕΥΣ, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα εξ αποστάσεως ψηφοφορίας και διατίθεται μέσω του Εθνικού Δικτύου Υποδομών Τεχνολογίας και Ερευνας, εποπτευόμενου φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Οπως, άλλωστε, τονίζουν στα «ΝΕΑ» στελέχη του υπουργείου, το ΖΕΥΣ χρησιμοποιείται στην εκλογική διαδικασία συνδικαλιστικών οργάνων. «Χρησιμοποιήθηκε στις εσωκομματικές εκλογές της Νέας Δημοκρατίας για την ανάδειξη της Πολιτικής Επιτροπής, ενώ και ένα ρουμανικό κόμμα το χρησιμοποίησε εσωκομματικά για την εκλογή του προέδρου του», σημειώνουν.
Η ψηφιακή επανάσταση που σημειώθηκε εδώ και χρόνια στη μικρότερη χώρα της Βαλτικής αποτέλεσε case study για πολλές χώρες, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας. Αλλωστε δεν είναι τυχαίο που μία από τις πρώτες κινήσεις που έκανε ο Κυριάκος Πιερρακάκης, αναλαμβάνοντας το υπουργείο, ήταν να εντάξει στην ομάδα των συμβούλων του τον άνθρωπο που ηγήθηκε της ψηφιακής επανάστασης στην Εσθονία, πρώην πρόεδρο της χώρας, Τόμας Χέντρικ Ιλβες.
Τέσσερις καινοτομίες
Η ηλεκτρονική ταυτότητα, η on-line ψηφοφορία, το Κέντρο Διαλειτουργικότητας και η φιλοσοφία του once only – δηλαδή κάθε πολίτης να βάζει τα δεδομένα σε ένα σύστημα μόνο μία φορά και μετά τα συστήματα να ενημερώνουν το ένα το άλλο, χωρίς ο πολίτης να έχει τον ρόλο διακομιστή εγγράφων – είναι οι τέσσερις ψηφιακές καινοτομίες που οι χώρες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν βάλει σκοπό να υιοθετήσουν.
Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές του υπουργείου, κάθε μία τις εντάσσει με τον δικό της ρυθμό στο εθνικό πρόγραμμα ψηφιακής μεταρρύθμισης. Η Ελλάδα προχωρά ήδη στη σταδιακή υλοποίηση – κάποια, όπως τη διαλειτουργικότητα, τα έχει θέσει σε εφαρμογή – των τεσσάρων ψηφιακών καινοτομιών. «Η Εσθονία είναι υπόδειγμα δημιουργίας ψηφιακού κράτους από το μηδέν. Είναι η πυξίδα όμως και όχι ο χάρτης», συνηθίζει να λέει ο υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Κυριάκος Πιερρακάκης.
Ο «πρωτεργάτης» Ιβάρ Τάλο
Εδώ και δύο δεκαετίες η Εσθονία δικαιωματικά καταλαμβάνει τον τίτλο της πρώτης ψηφιακής χώρας. Κι όχι άδικα, αφού όλες οι υπηρεσίες και οι συναλλαγές με το Δημόσιο γίνονται ηλεκτρονικά και οι μόνες που παρέχονται πλέον με τον… παραδοσιακό χάρτινο τρόπο είναι τα πιστοποιητικά γέννησης αλλά και οι ληξιαρχικές πράξεις γάμου.
Ενας από τους «πρωτεργάτες» αυτής της ψηφιακής μεταρρύθμισης, ο καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο Tartu της Εσθονίας και αργότερα βουλευτής της χώρας, Ιβάρ Τάλο, είχε μιλήσει αποκλειστικά στα «ΝΕΑ» στις 18 Φεβρουαρίου, περιγράφοντας την ψηφιακή πορεία της χώρας του. «Ξεκινήσαμε με τη σύνδεση όλων των σχολείων με το Διαδίκτυο και τη μεταξύ τους διασύνδεση. Ακολούθησαν οι πληρωμές για θέσεις στάθμευσης μέσω κινητών τηλεφώνων, ενώ από το 2003 οι Εσθονοί κυκλοφορούν με μία κάρτα, η οποία στην πραγματικότητα είναι το “κλειδί″ για όλες τις υπηρεσίες, ένα ηλεκτρονικό πιστοποιητικό με μικροτσίπ, με τον μοναδικό προσωπικό αριθμό του καθενός».
Μάλιστα, όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε, η πανδημία του κορωνοϊού δικαίωσε την εσθονική επιμονή για τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. «Οι νέες τεχνολογίες είναι σχεδόν παντού, έχουν γίνει ένα φυσικό μέρος της ζωής μας. Η πανδημία του Covid ήταν κάπως δικαίωση του δρόμου που είχαμε επιλέξει, δεν χρειαζόταν, για παράδειγμα, να κλείσουμε τα δικαστήρια. Πιστεύω ότι δεν είναι μόνο η Εσθονία, μπορώ να δω αυτού του είδους την προσέγγιση να λαμβάνεται παντού και η ΕΕ έχει δώσει πραγματικά αυτή τη φορά προτεραιότητα στην ψηφιακή διακυβέρνηση, όχι μόνο με συνθήματα αλλά με ουσιαστικές δράσεις, ρυθμίζοντας τις νέες τεχνολογίες με τον τρόπο που οι ίδιες οι μικρές χώρες δεν θα μπορούσαν να κάνουν μόνες τους».
