Μύκονος: καρέ καρέ η αυθαιρεσία στην παραλία Πάνορμος

Η Μύκονος δεν είναι δυστυχώς μόνο το νησί των ανέμων. Είναι και το νησί των αυθαιρεσιών. Πρόβλημα που μαστίζει όλες τις τουριστικές περιοχές, όμως στη Μύκονο είναι ακόμη πιο έντονο εξαιτίας και του μεγέθους των συμφερόντων που αντιμετωπίζουν το κυκλαδονήσι απλώς και μόνο ως πεδίο κερδοσκοπίας πάνω σε ένα «νεοπλουτίστικο» μοντέλο τουρισμού και διασκέδασης. Χρόνια τώρα υπάρχουν καταγγελίες και αντιπαραθέσεις για τις αυθαιρεσίες και τις παρανομίες σε σχέση με ξενοδοχειακές μονάδες και «καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος». Αυτό διαμόρφωνε και μορφές ενδημικής διαφθοράς, με αποκορύφωμα την κατάσταση που είχε δημιουργηθεί στην Πολεοδομία Μυκόνου.

Τις τελευταίες εβδομάδες το πρόβλημα ήρθε ξανά στο προσκήνιο ύστερα από την επίθεση, με χαρακτηριστικά μαφιόζικου χτυπήματος, στον Μανώλη Ψαρρό, αρχαιολόγο της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλώδων, που χειριζόταν υποθέσεις αυθαιρεσιών στη Μύκονο, αλλά και το απειλητικό μήνυμα που δέχτηκε άλλη αρχαιολόγος της ίδιας υπηρεσίας. Και αυτό γιατί η Αρχαιολογική Υπηρεσία επιμένει να εφαρμόζει τη νομοθεσία που υπάρχει ακριβώς για την προστασία περιοχών με αρχαιολογικά μνημεία αλλά και ξεχωριστό φυσικό κάλλος.

Όλα αυτά επανέφεραν το πρόβλημα των αυθαιρεσιών στη Μύκονο στο προσκήνιο, κινητοποιώντας και την κυβέρνηση όπως φάνηκε από τη σύσκεψη που έγινε στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό τον ίδιο τον  πρωθυπουργό, τις αποφάσεις για ένταση των ελέγχων, επιβολή της νομιμότητας, γκρέμισμα αυθαιρέτων, αλλά και την αναστολή έκδοση οικοδομικών αδειών για εκτός σχεδίου δόμηση στη Μύκονο.

Το in έφερε στο φως την περασμένη εβδομάδα μία χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιων αυθαιρεσιών, ακριβώς δίπλα στους γραφικούς Κάτω Μύλους της Χώρας της Μυκόνου. Σήμερα συνεχίζουμε παρουσιάζοντας πώς σταδιακά αλλοιώθηκε μια πανέμορφη μυκονιάτικη παραλία, ακριβώς ως αποτέλεσμα της αυθαίρετης επέκτασης ενός «καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος.

Πώς αλλάζει μια παραλία

Ο Πάνορμος ήταν για πολλά χρόνια μία σχετικά ερημική παραλία της Μυκόνου. Φωτογραφίες της δεκαετίας του 1980 αποτυπώνουν ένα κλασικό κυκλαδίτικο τοπίο της εποχής, χωρίς δόμηση, ένα εστιατόριο και μια μεγάλη παραλία. Παρότι με τα χρόνια στην ευρύτερη περιοχή υπήρξε αρκετή οικοδόμηση, εντούτοις ο χαρακτήρας μιας ανοιχτής και προσβάσιμης παραλίας διατηρήθηκε.

Ωστόσο από ένα σημείο και μετά ο χαρακτήρας της παραλίας άρχισε να αλλάζει, με επίκεντρο ένα «κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος» που σταδιακά άρχισε να «επεκτείνεται και προς την παραλία και προς την πλαγιά προς τα πίσω, με παρκινγκ, «πέργκολες» και διάφορες άλλες κατασκευές. Το κατάστημα αυτό είναι το Principote de Mykonos.

Όμως, πρόκειται για μια περιοχή προστατευόμενη πολλαπλά, τόσο από το ΠΔ (ΦΕΚ 243 Δ/8-03-2005) που καθορίζει ζώνη οικιστικού ελέγχου στη Μύκονο και προσδιορίζει την τα σημεία εκβολής ρεμάτων όπως του Πανόρμου ως βιοτόπους, όσο και από την αρχαιολογική νομοθεσία αφού κοντά βρίσκονται οι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι του Μαραθιού και της Μαυροσπηλιάς. Μάλιστα, η συγκεκριμένη επιχείρηση απέχει  περίπου 245 μέτρα από τη ζώνη προστασία του Μαραθιού και περίπου 30-35 μ. από τη ζώνη προστασίας της Μαυροσπηλιάς.

Όμως, πέραν αυτού στη Μύκονο συχνά εντοπίζονται αρχαιότητες σε διάφορα σημεία, άρα οποιαδήποτε εκσκαφή ή άλλο ανάλογο έργο απειλεί να καταστρέψει και αρχαιότητες. Πέραν αυτών, η Μύκονος έχει ένα συνολικό χαρακτήρα προστασίας, που έχει να κάνει με τους προστατευόμενους οικισμούς, τις αρχαιότητες αλλά και το ίδιο το φυσικό κάλλος. Αυτό σημαίνει πως οτιδήποτε χτίζεται πάνω στη Μύκονο οφείλει να έχει έγκριση όχι μόνο της πολεοδομίας αλλά και της Αρχαιολογικής Yπηρεσίας.

Καταγγελίες των κατοίκων, διαπίστωση παρανομιών και δικογραφίες

Το 2016 ξεκινά μια νέα φάση στην επιχείρηση που περνά ουσιαστικά στη Lari Kappa IKE. Τότε υπάρχουν πολλές καταγγελίες των κατοίκων, ενώ στις διαμαρτυρίες πρωτοστατεί και η Κίνηση Ενεργών Πολιτών Μυκόνου. Συγκεντρώθηκαν μάλιστα και πάνω από 1000 υπογραφές διαμαρτυρίας. Μια ματιά στις καταγγελίες για τα όσα συμβαίνουν το 2016, στα έγγραφα της αρμόδια Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του Αστυνομικού Τμήματος Μυκόνου δείχνει ένα πλήθος παράνομων ενεργειών, από παράνομες οικοδομικές εργασίες (εκσκαφές, τσιμεντοστρώσεις, νέες κατασκευές, πλατφόρμες κ.λπ) έως παράνομη χρήση αιγιαλού  που οδηγούν στη σταδιακή «τσιμεντοποίηση» σημαντικού τμήματος της περιοχής.

Ήδη τον Μάιο του 2016 είχαν σχηματιστεί δύο δικογραφίες στο πλαίσιο του αυτόφωρου για παράνομες οικοδομικές εργασίες, είχαν υποβληθεί οκτώ τακτικές μηνύσεις για παράνομες οικοδομικές εργασίες, είχαν αποσταλεί δέκα παραγγελίες στην Υπηρεσία Δόμησης του Δήμου Μυκόνου για διενέργεια αυτοψίας και δύο παραγγελίες για διενέργεια αυτοψίας στην Κτηματική Υπηρεσία Σύρου.

Τον Μάιο του 2016 η Επιτροπή Ποιότητας Ζωής του Δήμου Μυκόνου, παρά την πίεση που δέχτηκε από την επιχείρηση που έφτασε μέχρι του σημείου να φέρει τους εργαζομένους να ζητήσουν να μη χάσουν τη δουλειά τους, αποφάσισε να σφραγίσει την επιχείρηση για τις παραβάσεις της. Ωστόσο, η επιχείρηση παρότι σφραγίστηκε δεν έκλεισε εκείνο το καλοκαίρι.

Τον Ιανούριο του 2017, όμως εμφανίζεται ως διάδοχη εκμισθώτρια εταιρεία η Πάνορμος Τουριστική Μονοπρόσωπη ΙΚΕ και παρότι ουσιαστικά είναι η ίδια επιχείρηση, δεν «κουβαλάει» τις κυρώσεις σε βάρος της προκατόχου της. Η νέα εταιρεία θα πάρει προέγκριση σε δημοτικό επίπεδο, όχι όμως σε επίπεδο Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.

Το 2017 διενεργήθη στην επιχείρηση περιβαλλοντικός έλεγχος από τους Επιθεωρητές του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, που προχώρησαν σε Πράξη Βεβαίωσης Παράβασης και Επιβολή Περιβαλλοντικού Προστίμου για επεμβάσεις και επίχωση τμήματος ρέματος, λόγω παρεμπόδισης της ελεύθερης ροής των υδάτων και αλλοίωσης του φυσικού τοπίου και του περιβάλλοντος.

Νέο κύμα παράνομων εργασιών

Και ενώ οι υποθέσεις της περιόδου 2016-2017 είχαν πάρει τον δρόμο των δικαστηρίων, τον Σεπτέμβριο του 2021 είχαν ήδη ξεκινήσει νέες εργασίες που συνεχίζονταν έως τουλάχιστον τον Αύγουστο του 2022.

Αυτή τη φορά οι εργασίες, όπως φαίνεται και από το φωτογραφικό υλικό, αφορούν και τη διαμόρφωση ενός πλήρως τσιμεντοστρωμένου και εν μέρει στεγασμένου πάρκινγκ και των στεγασμένων εγκαταστάσεων ενώ  επεκτάθηκαν και γεωγραφικά πλησιάζοντας και τον παρακείμενο προστατευμένο μικρό παράκτιο υγρότοπο (νότιος ρύακας Πανόρμου). Και αυτές οι εργασίες ήταν χωρίς την έγκριση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων, ενώ σε μια από τις αυτοψίες οι υπεύθυνοι της επιχείρησης δεν επέτρεψαν την είσοδο των εκπροσώπων της Εφορείας στις εγκαταστάσεις.

Τον Απρίλιο του 2022 το Αστυνομικό Τμήμα Μυκόνου υπέβαλε εκ νέου δικογραφία προς την Εισαγγελία Μυκόνου για τις παραβάσεις που αφορούν το 2021

Το φωτογραφικό υλικό που παραθέτουμε καταδεικνύει και την κλίμακα των αλλεπάλληλων κυμάτων οικοδομικών εργασιών και την επέκταση των εγκαταστάσεων της συγκεκριμένης επιχείρησης μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2023. Είναι το χρονικό της αλλοίωσης μιας περιοχής και μιας διαρκούς περιφρόνησης για τη νομοθεσία για την αρχαιολογική προστασία. Και όπως έχουν καταγγέλλει οι εκπρόσωποι του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, είναι προφανές ότι υπάρχουν επιχειρήσεις στη Μύκονο που θεωρούν ότι είναι υπεράνω του νόμου ή που προτιμούν να πληρώνουν πρόστιμα που να τα καλύπτουν στη συνέχεια από τα μεγάλα κέρδη που έχουν στην τουριστική περίοδο.

Όμως, φαίνεται ότι κάτι αλλάζει σε σχέση με την κατάσταση στη Μύκονο. Τα δύο πρόσφατα περιστατικά με τον ξυλοδαρμό «μαφιόζικου τύπου» του αρχαιολόγου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Μανώλη Ψαρρού, και το απειλητικό μήνυμα σε άλλη αρχαιολόγο της ίδιας υπηρεσίες έφεραν το ζήτημα της χωροταξικής παραβατικότητας στη Μύκονο και των συμφερόντων γύρω από αυτή στο προσκήνιο και συναντήθηκαν και με την διογκούμενη αγανάκτηση που υπήρχε ούτως ή άλλως στο νησί.

Αυτό αποτυπώθηκε και στην απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστα Σκρέκα να καταθέσει τροπολογία για αναστολή έκδοσης του συνόλου των οικοδομικών αδειών στις εκτός σχεδίου περιοχής της Μυκόνου μέχρι την έγκριση του σχετικού ειδικού πολεοδομικού σχεδίου, αλλά και στη δέσμευση του πρωθυπουργού ότι θα υπάρξουν άμεσες παρεμβάσεις, ξεκινώντας από τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων με έμφαση και στους αιγιαλούς. Ας ελπίσουμε ότι αυτή τη φορά στον Πάνορμο δεν θα πάνε μόνο οι μπουλντόζες των επιχειρηματιών, αλλά και αυτές για τις κατεδαφίσεις αυθαιρέτων.

Πάνορμος:  η σταδιακή αλλαγή μιας παραλίας

Παρουσιάζουμε εδώ τη μεταμόρφωση του Πανόρμου με επίκεντρο την ανάπτυξη του συγκεκριμένου «καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος». Όπως βλέπουμε το 1985 – εποχή που η Μύκονος είναι ήδη ένας γνωστός τουριστικός προορισμός – η παραλία είναι ουσιαστικά ελεύθερη και έχουμε ένα τυπικό κυκλαδίτικο τοπίο.

Όμως, ακόμη και το 2007 , παρότι η περιοχή έχει οικοδομηθεί περισσότερο έχουμε μια ελεύθερη παραλία και ένα εστιατόριο που όμως δεν «κυριαρχεί» στην παραλία.

Το 2012 παρότι η εγκατάσταση του συγκεκριμένου εστιατορίου είναι μεγαλύτερη η παραλία εξακολουθεί να διατηρεί τον αρχικό της χαρακτήρα, το ρέμα δεν απειλείται, ούτε και η οπτική επαφή με τους παρακείμενους αρχαιολογικούς χώρους.

Στη φωτογραφία που ακολουθεί είναι σαφές ότι οι οικοδομικές παρεμβάσεις που έγιναν (χωρίς την άδεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας) ήδη έχουν αλλοιώσει σημαντικά την εικόνα της παραλίας.

Εδώ βλέπουμε πώς είναι η κατάσταση στην αρχή του 2020

Και εδώ μετά το καλοκαίρι του 2022 βλέπουμε πόσο έχουν επεκταθεί οι κατασκευές, πώς επί της ουσίας είναι πολύ δύσκολη η πρόσβαση στην παραλία (στο ελεύθερο τμήμα γιατί στο μεγαλύτερο μέρος το καλοκαίρι έχει ομπρέλες / ξαπλώστρες) και πως έχει διαμορφωθεί ένα πάρκινγκ με στεγασμένους χώρους πίσω από την επιχείρηση. Ο Πάνορμος πια δεν έχει καμία σχέση με την ελεύθερη παραλία του 1985.