Αναζήτηση
Όπως και σε πανγερμανικό επίπεδο, έτσι και στην πόλη-κρατίδιο του Βερολίνου η επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έχει ως σημείο αναφοράς το 2045.
Διακηρυγμένος στόχος είναι η μείωση κατά 95% των καθαρών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.
Ήδη ωστόσο πολλοί επιστήμονες και ακτιβιστές υποστηρίζουν ότι το μέτρο δεν είναι αρκετό, υπολογίζοντας ότι η Γερμανία θα έχει μέχρι τότε υπερβεί κατά πολύ τον προϋπολογισμό άνθρακα.
Ήτοι τη μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα εκπομπών, βάσει των στόχων και δεσμεύσεων κατά τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα.
Η υφιστάμενη κλιματική νομοθεσία δεσμεύει τις εκάστοτε κυβερνήσεις στο κρατίδιο του Βερολίνου σε μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 70% έως το 2030, κατά 90% έως το 2040 και περισσότερο από 95% έως το 2045.
Όμως αυτή την Κυριακή περίπου 2,4 εκατομμύρια Βερολινέζοι -όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω και έχουν δικαίωμα ψήφου- καλούνται να αποφασίσουν μέσω δημοψηφίσματος εάν η γερμανική πρωτεύουσα θα πρέπει να πατήσει «γκάζι» και να γίνει κλιματικά ουδέτερη από το 2030.
Πρακτικά, πρόκειται για επιτάχυνση της επίτευξης του στόχου κατά μια ολόκληρη 15ετία, σε μια πόλη συνολικά τεσσάρων εκατομμυρίων κατοίκων.
Ανεβάζοντας τον πήχη
Για να εγκριθεί η πρόταση, θα πρέπει να υπερψηφιστεί από τουλάχιστον το 25% όσων έχουν δικαίωμα ψήφου, ανεξαρτήτως εάν η συμμετοχή στις κάλπες θα είναι υψηλή ή χαμηλή.
Ως εκ τούτου η πιθανότητα μικρής προσέλευσης στις κάλπες δείχνει να είναι και ο μεγαλύτερος φόβος των εμπνευστών του δημοψηφίσματος: της συμμαχίας Klimaneustart Berlin, που συγκροτήθηκε το 2021 από μέλη της κοινωνίας των πολιτών, επιστήμονες, ακτιβιστές και περιβαλλοντικές ομάδες, με την υποστήριξη και επενδυτών.
Κατάφεραν να συγκεντρώσουν τις απαιτούμενες υπογραφές για τη διεξαγωγή ψηφοφορίας επί του αιτήματός τους για επιτάχυνση της μάχης στη γερμανική πρωτεύουσα κατά της κλιματικής αλλαγής.
Πέρα από τη μείωση των εκπομπών ρύπων κατά 95% εντός της επόμενης 7ετίας, ζητούν επίσης αποφυγή των αντισταθμίσεων άνθρακα: μια συχνή τακτική οιονεί «λογιστικού μαγειρέματος» της πραγματικής παραγωγής ρύπων.
Εφόσον η πρόταση εγκριθεί, θα πρέπει να γίνει τροποποίηση στον ισχύοντα νόμο για την πράσινη μετάβαση στη γερμανική πόλη-κρατίδιο.
Κοντολογίς, θα είναι δεσμευτική για την κυβέρνηση του Βερολίνου. Τυχόν παραβίαση των νέων στόχων θα μπορούσε να έχει νομικές και οικονομικές επιπτώσεις.
«Πολλοί άνθρωποι βλέπουν την πολιτική για το κλίμα ως μαραθώνιο», λέει η Τζούλια Επ, επιστήμονας στο Ινστιτούτο Πότσνταμ για την Έρευνα Κλιματικών Επιπτώσεων και πρόεδρος του βερολινέζικου παραρτήματος της οργάνωσης «Φίλοι της Γης Γερμανίας», που υποστηρίζει την εκστρατεία.
«Πρέπει ωστόσο να κάνουμε σπριντ», εξηγεί, «γιατί ξεκινήσαμε πολύ αργά».
Κάτι που πιστοποιεί και η νέα έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, καθιστώντας σαφές ότι η κατάσταση στον πλανήτη είναι κρίσιμη και οριακά «δραματική».
Είναι ρεαλιστικός ο στόχος;
Στο Βερολίνο -που ως κρατίδιο μπορεί να υιοθετήσει τοπικούς νόμους σε μια σειρά ζητημάτων, όπως εν προκειμένω για την κλιματική αλλαγή- οι κύριοι τομείς παραγωγής ρύπων είναι η μηχανοκίνηση, η θέρμανση και οι κατασκευές.
Μέχρι και σήμερα, το 80% της καταναλούμενης ενέργειας προέρχεται από πηγές ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένου δηλαδή του φυσικού αέριου.
Δημοσκόπηση από την Civey που διεξήχθη τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο έδειξε ότι το 46% των Βερολινέζων ήταν υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα.
Το 42% ήταν κατά. Στο 12% ήταν οι αναποφάσιστοι.
Ωστόσο, λίγοι νομοθέτες στη Γερουσία του Βερολίνου -την τοπική κυβέρνηση του κρατιδίου- πιστεύουν ότι είναι ρεαλιστικά εφικτή η επίσπευση του στόχου κλιματικής ουδετερότητας το 2030.
Σχετική μελέτη που ανατέθηκε στο Ινστιτούτο Οικολογικών Οικονομικών Ερευνών (IÖW) προς διερεύνηση σεναρίων επίτευξης των κλιματικών στόχων κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πόλη-κρατίδιο θα μπορούσε να πετύχει ουδετερότητα άνθρακα το νωρίτερο τη δεκαετία του 2040.
«Είναι απίθανο να γίνει πολύ νωρίτερα», αναφέρουν οι συντάκτες της. Εκτιμούν ότι μέχρι το 2030 μπορεί να μειωθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου μόνο κατά τα δύο τρίτα. Και δη, υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνουν «μεγάλες προσπάθειες αμέσως».
Το κόστος αναμένεται να ανέλθει σε δισεκατομμύρια.
Οι επικριτές του σχεδίου -μεταξύ αυτών οι Χριστιανοδημοκράτες και οι Σοσιαλδημοκράτες, που πιθανολογείται ότι θα συγκροτήσουν τη νέα τοπική κυβέρνηση, μετά τις ανατροπές που έφεραν οι εκλογές του Φεβρουαρίου- προειδοποιούν ότι θα απαιτηθούν αιματηρές περικοπές δαπανών σε άλλους κρίσιμους τομείς και υπηρεσίες.
Η συμμαχία Klimaneustart Berlin επιμένει ότι ο στόχος του 2030 είναι εφικτός, υπογραμμίζοντας ότι παραμένουν ουσιαστικά αναξιοποίητες οι δυνατότητες των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Παρ’ όλα αυτά, δεν παρουσίασε συγκεκριμένο σχέδιο χρηματοδότησης της επιταχυμένης μετάβασης σε αυτές.
Η… τέχνη του εφικτού
Όπως ήταν αναμενόμενο, το βιομηχανικό λόμπι του Βερολίνου διαφωνεί… οριζοντίως και καθέτως με το δημοψήφισμα.
«Ανέντιμο» το χαρακτήρισε ο επικεφαλής του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Βερολίνου-Βρανδεμβούργου (UVB), Κρίστιαν Άμσινκ.
«Όποιος δημιουργεί τέτοιες προσδοκίες στους ψηφοφόρους διακινδυνεύει να χαθεί κι άλλο η εμπιστοσύνη στο δημοκρατικό μας σύστημα», υποστήριξε, προδιαγράφοντας ως απατηλό τον στόχο του 2030.
Παρ’ όλα αυτά, περισσότερες από 100 εταιρείες του Βερολίνου, συμπεριλαμβανομένης της ηλεκτρονικής τράπεζας N26, υπέγραψαν ανοιχτή επιστολή υπέρ του δημοψηφίσματος.
Τη σχετική λίστα δημοσίευσε η εφημερίδα Tagesspiegel.
Για ακόμη μια φορά, το κόμμα των Πράσινων -εταίροι στην κυβέρνηση συνασπισμού της Γερμανίας, αλλά και στην απερχόμενη τοπική κυβέρνηση του Βερολίνου- δείχνουν να άγονται και να φέρονται.
Όπως και τα περισσότερα κόμματα, απέρριψαν την πρόταση του δημοψηφίσματος.
Εν μέσω ωστόσο εσωτερικών διαφωνιών άλλαξαν τη στάση τους προσφάτως, τονίζοντας ότι η επικράτηση του «ναι» θα αποτελούσε «ορόσημο στο δρόμο προς μια πράσινη και βιώσιμη πρωτεύουσα» της Γερμανίας.
«Μπορεί να δώσει στους πολιτικούς περισσότερα εργαλεία για δεσμευτικούς οδικούς χάρτες ως προς την προστασία του κλίματος», ανέφερε η Μπεντίνα Γιάρας, επικεφαλής των Πρασίνων στο Βερολίνο και απερχόμενη αντιδήμαρχος της πόλης-κρατιδίου, αρμόδια για την περιβαλλοντική πολιτική.
Μιλώντας στην Tageszeitung, είπε ότι η ίδια θα ψηφίσει «ναι», αν και παραδέχτηκε ότι θεωρεί δύσκολο τον στόχο του 2030…
Υψηλά «στοιχήματα»
Περισσότερες από 100 ευρωπαϊκές πόλεις -συμπεριλαμβανομένων πρωτευουσών όπως το Παρίσι, η Βαρσοβία, η Στοκχόλμη, το Ελσίνκι και η Ρώμη- έχουν ενταχθεί σε πρωτοβουλία της ΕΕ για την επίτευξη απτών αποτελεσμάτων ως προς την κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2030.
Με το δημοψήφισμα το Βερολίνο μπορεί να υιοθετήσει τον ίδιο στόχο, χωρίς να συμμετέχει στο πρόγραμμα, στο οποίο έχουν ήδη ενταχθεί άλλες πόλεις της Γερμανίας.
Στη σχετική αναγραφόμενη λίστα αναφέρονται από πλευράς Ελλάδας ως συμμετέχουσες η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, τα Ιωάννινα, η Καλαμάτα, η Κοζάνη και τα Τρίκαλα.
Η πρωτεύουσα της Δανίας, η Κοπεγχάγη, στόχευσε ακόμη ψηλότερα, επιδιώκοντας να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη πόλη έως το 2025.
Οι φιλοδοξίες της προσέκρουσαν ωστόσο πρόσφατα σε εμπόδιο, καθώς ένας αποτεφρωτήρας απορριμμάτων δεν έλαβε την αναμενόμενη χρηματοδότηση για τη χρήση τεχνολογίας δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) στη μονάδα.
Ήταν μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι, για πολλούς λόγους, τα λόγια μπορεί τελικά να απέχουν πολύ από τις πράξεις…
