Κωνσταντίνος Στάικος: Πέθανε ο αρχιτέκτονας και ιστορικός του βιβλίου

Πέθανε σε ηλικία 80 ετών ο αρχιτέκτονας και ιστορικός του βιβλίου, Κωνσταντίνος Σπ. Στάικος, όπως ανακοίνωσαν μέσω της σελίδας του στο Facebook η οικογένεια και οι συνεργάτες του.

Ο Κωνσταντίνος Σπ. Στάικος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1943. Φοίτησε για δύο χρόνια στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, με δάσκαλο τον Β. Βασιλειάδη, στο τμήμα Εφαρμοσμένων Τεχνών –σκηνογραφία κυρίως. Αργότερα έγινε δεκτός στην Ανώτερη Εθνική Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών (École Nationale Supérieure des Arts Décoratifs) στο Παρίσι. Από το 1968 και εξής, εργάστηκε στο Παρίσι, σε διάφορα αρχιτεκτονικά-διακοσμητικά γραφεία, τα οποία είχαν αναλάβει την αποκατάσταση και ανάπλαση ιστορικών και μνημειακών κτισμάτων, όπως του Château de Ferrières.

Από την εποχή εκείνη ξεκίνησε τη βιβλιοθήκη του, με εκδόσεις αρχικά που αφορούν την αποτύπωση ιστορικών αρχιτεκτονικών μνημείων της Γαλλίας και εμβληματικά διακοσμητικά μοτίβα τα οποία καθιερώθηκαν σε διάφορες περιόδους και πολιτισμούς, τόσο στη Δύση όσο και στην Ανατολή.

Παράλληλα με την επαγγελματική του δραστηριότητα, άρχισε να εμπλουτίζει τον πυρήνα της βιβλιοθήκης του με εκδόσεις σχετικές με την ιστορία της ελληνικής τυπογραφίας, από το 15ο αιώνα και μετά. Η συλλεκτική αυτή ενασχόλησή του με το βιβλίο γρήγορα εξελίχθηκε σε πάθος για τη διερεύνηση της εκδοτικής δραστηριότητας του Γένους, από την Αναγέννηση μέχρι τα πρώτα μεταεπαναστατικά χρόνια. Του ανατέθηκε η μελέτη για την ανάπλαση της ιστορικής βιβλιοθήκης της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο.

Κατά τη δεκαετή ενασχόλησή του με τη Βιβλιοθήκη και το Μουσείο της Μονής, είχε τον χρόνο να εγκύψει στην ιστορία του θεσμού της βιβλιοθήκης διαχρονικά και σε πολλούς πολιτισμούς. Έτσι άρχισε την έρευνα με σκοπό να συντάξει ένα χρονικό της εξέλιξης της βιβλιοθήκης, τόσο από βιβλιοθηκονομική όσο και από αρχιτεκτονική σκοπιά, με αφετηρία το 4000 π.Χ. Αποτέλεσμα η πεντάτομη Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό, που εκδόθηκε από το 2000 έως το 2013, και κυκλοφορεί στα ελληνικά, στα αγγλικά και τώρα και στην κινεζική γλώσσα.

Αργότερα προέκυψαν η ανάπλαση της Βιβλιοθήκης του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Φανάρι, η μετατροπή του κτίσματος Κωστής Παλαμάς (έργο του Κλεάνθη) σε Εντευκτήριο του Πανεπιστημίου Αθηνών, η μετατροπή της Ροτόντας, του Ιερού Ναού του Αγίου Θεοδώρου του Τήρωνος στον Παλατίνο Λόφο στη Ρώμη (5ος αιώνας), από καθολικό σε ορθόδοξο ναό, το Μέγαρο του Δήμου Αθηναίων κ.ά.

Θεωρώντας ότι η συλλογή βιβλίων που αντανακλά την πνευματική ιστορία του Γένους δεν μπορεί να αποτελεί προσωπική υπόθεση, αλλά κτήμα όλων των Ελλήνων, αναζήτησε στέγη για το μέλλον της. Τύχη αγαθή, το Συμβούλιο του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης εισάκουσε την έκκλησή του και στην έδρα του Ιδρύματος παραχώρησε ειδικούς χώρους, στους οποίους αναπτύχθηκαν βιβλιοστάσια για το σύνολο της συλλογής.

Επιπλέον, θεώρησε ότι το τεράστιο πλήθος τεκμηριωμένων πληροφοριών και εικόνων που είχαν συγκεντρωθεί προσφερόταν, έπειτα από σχεδιασμένη έρευνα και τεκμηρίωση, να πάρει τη μορφή εγκυκλοπαίδειας, η οποία μόνο ηλεκτρονικά θα μπορούσε να γίνει προσιτή στο κοινό. Έτσι, οραματίστηκε τη δημιουργία του ιστότοπου «Περί Βιβλιοθηκών». Τον Απρίλιο του 2020 ίδρυσε την Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία «Κήπος Φιλοβίβλων» και σε συνεργασία με το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου (ΕΚΤ) δημιούργησαν την ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια «Περί Βιβλιοθηκών – www.aboutlibraries.gr» για τον κόσμο των βιβλιοθηκών, από την αρχαιότητα έως σήμερα. Κύριος στόχος είναι η οργανωμένη καταγραφή και ανάδειξη της ιστορίας των βιβλιοθηκών και των συλλογών τους.

Ο Κωνσταντίνος Σπ. Στάικος είχε επίσης ιδρύσει τον εκδοτικό οίκο Άτων και τα βιβλία του κυκλοφορούν στα ελληνικά, τα αγγλικά, τα ιταλικά, τα ολλανδικά, τα γαλλικά, τα κινεζικά και τα αραβικά. Κύριο αντικείμενο των εκδόσεων είναι η ιστορία του βιβλίου και των βιβλιοθηκών στον δυτικό πολιτισμό και θέματα σχετικά με το βιβλίο.

Ενδεικτικά ορισμένοι τίτλοι είναι: Η Πνευματική Πορεία του Γένους (4 τόμοι, 2017–2022), Το Μουσείο και η Βιβλιοθήκη των Πτολεμαίων στην Αλεξάνδρεια (2020), Ο Έρασμος. Ένας απόστολος της ελληνικής διανόησης από τον Βορρά (2020), Τα Ελληνικά Αρχέτυπα & Ελληνικά Συγγράμματα σε Ετερόγλωσσα Αρχέτυπα (2019), Η Αρχιτεκτονική των Βιβλιοθηκών στον Δυτικό Πολιτισμό. Από τη Μινωική Εποχή στον Μιχαήλ Άγγελο (2016), H Ιστορία της Βιβλιοθήκης στον Δυτικό Πολιτισμό (5 τόμοι, 2002–2012), Η Βιβλιοθήκη του Πλάτωνα και της Ακαδημίας (2012), Αριστοτέλους Βιβλιοθήκη (2015) κ.ά.