Αναζήτηση
Οι δύο αυτοί στρατηγοί «έχουν υπολογίσει ότι ο ανταγωνισμός στην εξουσία είναι πλέον ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος και έτσι ο ένας τα ρίχνει στον άλλον, και δυστυχώς, ο σουδανικός λαός πρέπει να κάτσει στην άκρη καθώς οι δύο στρατιωτικοί ηγέτες μάχονται μέχρι –πικρού- τέλους». Αυτή ήταν η εκτίμηση ενός αναλυτή της δεξαμενής σκέψης Middle East Council on Global Affairs για να περιγράψει στην κατάσταση στο Σουδάν. Ποιοί είναι, λοιπόν, οι δύο αυτοί στρατηγοί -και μέχρι χθες σύμμαχοι- που έχουν κάνει άνω κάτω τη μεγάλη αφρικανική χώρα;
Όταν ανατράπηκε ο στυγνός ηγέτης Ομάρ Αλ Μπασίρ το 2019, μετά από 30 χρόνια διακυβέρνησης, είχε απέναντί του το σύνολο του στρατού. Ανάμεσα στους ισχυρούς άνδρες που τον εκτόπισαν θα ξεχώριζαν ο γενικός επιθεωρητής στρατού ο τρίτος ισχυρότερος στρατηγός στην ιεραρχία Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουρχάν και ο πιστός του «πραιτωριανός» υποστράτηγος Μοχάμεντ Χάμνταν Νταγκάλο.
Υπενθυμίζεται ότι τον Δεκέμβριο του 2022, ο Στρατός, υπό τον Αλ Μπουρχάν, οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης υπό τον Νταγκάλο και οι δημοκρατικές δυνάμεις συμφώνησαν για επάνοδο στη δημοκρατία, τον περιορισμό του στρατού στους στρατώνες του και την ένταξη των παραστρατιωτικών μονάδων -δηλαδή του Νταγκάλο- στον τακτικό στρατό.
Καθώς, όμως, πλησίαζε ο χρόνος για την υπογραφή μιας επόμενης συμφωνίας για την έναρξη εφαρμογής αυτών των συμφωνιών, οι συμμαχίες φαινόταν να αλλάζουν και οι λεκτικές επιθέσεις να γίνονται έντονες οδηγώντας στο κύμα επιθέσεων των παραστρατιωτικών σε δυνάμεις του στρατού.
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο ανδρών επιδεινώθηκαν καθώς η πίτα της εξουσίας φαίνεται να μίκρυνε πολύ για τους ίδιους και κυρίως για τον Νταγκάλο. Ποιοί είναι λοιπόν οι δύο αντίπαλοι Σουδανοί;
Αλ Μπουρχάν: ο de facto αρχηγός του κράτους
Ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουρχάν είναι επί χρόνια ο de facto ηγέτης του Σουδάν και αρχηγός του Στρατού της χώρας. Αν και μέχρι το 2019 ήταν σχετικά άγνωστος, είχε ενεργό ρόλο στον στρατό της χώρας πολύ πριν την ανατροπή το Αλ Μπασίρ, με μια απόσπαση στο Νταρφούρ στις αρχές της δεκαετίας του 2000 κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης εκεί, στην οποία έγινε περιφερειακός διοικητής μέχρι το 2008 .
Μπορεί ο Ομάρ Αλ Μπασίρ και άλλοι κορυφαίοι αξιωματούχοι του Σουδάν έχουν κατηγορηθεί για γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για όσα συνέβησαν στο Νταρφούρ, αλλά ο Αλ Μπουρχάν είναι «καθαρός» όπως επίσης και ο αντίπαλός του Μοχάμεντ Χάμνταν Νταγκάλο.
Με τα χρόνια, ο Αλ Μπουρχάν πήρε αποστάσεις από τις φρικαλεότητες στις οποίες επιδόθηκε ο στρατός, αλλά και οι παραστρατιωτικές Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης, συντρίβοντας την εξέγερση, εξοντώνοντας περίπου 300.000 ανθρώπους και εκτοπίζοντας άλλα 2,7 εκατ. ανθρώπους.
Ανάληψη εξουσίας μετά το 2019
Μέχρι το 2019, ο Αλ Μπουρχάν είχε ταξιδέψει στην Ιορδανία και την Αίγυπτο για περαιτέρω στρατιωτική εκπαίδευση και μέχρι τον Φεβρουάριο του 2018 είχε γίνει αρχηγός του σουδανικού ΓΕΣ. Τη στιγμή της ανατροπής του Αλ Μπασίρ τον Απρίλιο του 2019 ο αλ Μπουρχάν ήταν γενικός επιθεωρητής του στρατού και ο τρίτος στην ιεραρχία στρατηγός του Σουδάν.
Μετά τις λαϊκές διαμτυρίες, απομακρύνθηκε ο τότε υπουργός Άμυνας από την ηγεσία του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου και τον αντικατέστησε ο Μπουρχάν. Ωστόσο, λίγους μήνες αργότερα, και υπό την διεθνή πίεση σχηματίστηκε το Κυρίαρχο Συμβούλιο με τη συνεργασία στρατιωτικών και πολιτικών ώστε να οδηγηθεί η χώρα σε εκλογές και να αντικαταστήσει το Μεταβατικό Στρατιωτικό Συμβούλιο. Ο Μπουρχάν ανελαβε λοιπόν επικεφαλής του Κυριάρχου Συμβουλίου αναλαμβάνοντας ουσιαστικά χρέη αρχηγού κράτους.
Ωστόσο, το 2021, ο Μπουρχάν και ο δεύτερος στη διοίκηση Νταγκάλο οδήγησαν ένα πραξικόπημα, αναβάλοντας την πορεία προς τον εκδημοκρατισμό της χώρας.
Ως de facto αρχηγός του κράτους, ο Μπουρχάν καλλιέργησε στενούς δεσμούς με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Σαουδική Αραβία και την Αίγυπτο, τα οποία είχαν ενθαρρύνει τον ίδιο και τον Νταγκάλο, να ανατρέψουν τον Αλ Μπασίρ. Γι΄αυτό και το Σουδάν ενίσχυσε με στρατεύματα τις χώρες του Κόλπου να αιματοκυλήσουν του αντάρτες Χούτι στην Υεμένη. Ο Μπουρχάν διατήρησε επίσης στενότατες σχέσεις με την Αίγυπτο, πραγματοποιώντας κοινές στρατιωτικές ασκήσεις ενώ ο ίδιος έχει εκπαιδευτεί με πολλούς Αιγύπτιους στρατηγούς στο στρατιωτικό κολέγιο.
Νταγκάλο: αιμοδιψής και ζάμπλουτος
Μεγάλος αντίπαλος του al-Burhan είναι ο επικεφαλής των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης στρατηγός Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο, γνωστό ως «Χεμένττι» ή «Μικρός Μοχάμεντ».
Η καριέρα του ξεκίνησε ως πολιτοφύλακας στο δυτικό Νταρφούρ, όπου τότε οι αντάρτες πήραν τα όπλα εναντίον του Χαρτούμ το 2003. Ο Μπασίρ κινητοποίησε αρκετές πολιτοφυλακές για να καταπνίξει την εξέγερση και, στη σύγκρουση που ακολούθησε, περίπου 300.000 άνθρωποι σκοτώθηκαν και δύο εκατομμύρια άλλοι εκδιώχθηκαν από τα σπίτια τους. Η κυβέρνηση αποκήρυξε τους «παράνομους» μαχητές που δολοφόνησαν αμάχους, αλλά το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του Μπασίρ για εγκλήματα πολέμου και οι ΗΠΑ επέβαλαν περαιτέρω οικονομικές κυρώσεις κατά της κυβέρνησής του.
Όπως και ο al-Burhan, ο Νταγκάλο ήρθε στο διεθνές προσκήνιο το 2019 όταν ανέλαβε αναπληρωτής αρχηγός του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου. Ωστόσο, οι Σουδανοί και οι Δυτικοί τον γνώριζα πολύ καλά τι προσωπικόητα ήταν. Οι διαβόητες Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης ισχυροποιήθηκαν χάρη στον συγκεκριμένο στρατιωτικό τις οποίες δημιούργησε πριν δέκα χρόνια, το 2013. Συνδύαζε στελέχη της μονάδας Janjaweed και των Εθνικών Υπηρεσιών Πληροφοριών και Ασφαλείας.
Όλα αυτά γίνονταν υπό την αιγίδα του υπόδικου Αλ Μπασίρ, αλλά ο Νταγκάλο άρχισε να κερδίζει ισχύ και μεγάλο βαθμό αυτονομίας, όταν ο ίδιος ο Αλ Μπασίρ, «εντυπωσιασμένος από τον ψηλό, επιβλητικό ηγέτη της πολιτοφυλακής, άρχισε να βασίζεται σε αυτόν και στους μαχητές του για να εξοντώσει τους εχθρούς του στο Νταρφούρ και αλλού στο Σουδάν». Η αλήθεια είναι ότι ο Αλ Μπασίρ δεν εμπιστευόταν και τόσο τον στρατό, γι’ αυτό και στηρίχτηκε στον Νταγκάλο.
Από τους πλουσιότερους Σουδανούς
Ο Νταγκάλο προβιβάστηκε σε υποστράτηγο και του δόθηκε η ελευθερία καθώς κατέλαβε επικερδή ορυχεία χρυσού στο Νταρφούρ που ανήκαν σε αντίπαλη φυλετική ηγέτη, πολλαπλασιάζοντας την περιουσία του. Η πολιτοφυλακή του ανέλαβε τον πλήρη έλεγχο των ορυχείων Jebel Amer το 2017. Αντιμετώπισε λίγα εμπόδια καθώς επέκτεινε τις επιχειρήσεις του από το Νταρφούρ στο Νότιο Κορντοφάν και σε άλλες περιοχές της χώρας.
«Καθώς αναδεικνυόταν, τα επιχειρηματικά συμφέροντα του ίδιου του Χεμένττι αυξήθηκαν με τη βοήθεια του Μπασίρ και η οικογένειά του επέκτεινε τις συμμετοχές του σε εξόρυξη χρυσού, κτηνοτροφία και υποδομές», είπε στο Al Jazeera ο Adel Abdel Ghafar, διευθυντής του Προγράμματος Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας στο Middle East Council on Global Affairs.
Κυβερνητικοί αξιωματούχοι, αλλά και άνθρωποι από την βιομηχανία χρυσού ανέφεραν ότι το 2018, καθώς η οικονομία του Σουδάν κατέρρε ότι ο Μπασίρ έδωσε στον Νταγκάλο το ελεύθερο να πουλήσει τον πιο πολύτιμο φυσικό πόρο του Σουδάν, τον χρυσό, μέσω της οικογενειακής του εταιρείας, της Algunade. Μερικές φορές η Algunade παρέκαμψε τους ελέγχους της κεντρικής τράπεζας στις εξαγωγές χρυσού.
Παρά την εμπιστοσύνη που έδειξε ο αλ Μπασίρ στον Νταγκάλο, ο τελευταίος τον πρόδωσε συμμετέχοντας στην ανατροπή του. Τότε ανέλαβε αναπληρωτής επικεφαλής του Μεταβατικού Στρατιωτικού Συμβουλίου, και στη συνέχεια έγινε μέλος του Συμβουλίου Κυριαρχίας.
Οι Δυνάμεις Ταχείας Υποστήριξης είχαν εξοντώσει περισσότερους από 100 ανθρώπους στα επεισόδια διαμαρτυρίας έξω από το Υπουργείο Άμυνας το 2019. Ενώ οργανώσεις που ασχολούνται με εγκλήματα πολέμου του ρίχνουν ευθύνες για εγκλήματα που διέπραξαν οι δυνάμεις του την τελευταία δεκαετία, ο Νταγκάλο έχει γλιτώσει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Σημειώνεται ότι οι δυνάμεις του Νταγκάλο δίχως δισταγό εκτέλεσαν τρία λιοντάρια που δραπέυτευσαν από πάρκο τον περασμένο Δεκέμβριο.
Οι ισχυρές συμμαχίες του Νταγκάλο
Ο ζάμπλουτος Νταγκάλο έκανε την δική του «εξωτερική πολιτική» στέλνοντας στρατιώτες του να πολεμήσουν τους αντάρτες Χούτι στην Υεμένη, στο πλευρό της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικώ Εμιράτων. Στην πραγματικότητα, ο συγκεκριμένο στρατιωτικός συνέβαλε στην μεγαλύτερη ανθρωπιστική κρίση του πλανήτη τα τελευταία χρόνια.
Έχει επίσης συναντήσει δυτικούς πρεσβευτές, είχε συνομιλίες με ομάδες ανταρτών, σφυρηλάτησε ειρήνη μεταξύ αντιμαχόμενων φυλών και μίλησε δημόσια για τη σημασία της δημοκρατίας στο Σουδάν, δίχως να κρύψει την εχθρότητά του στον Στρατό.
Με πληροφορίες από Aljazeera [1, 2], Reuters, BBC, Al-monitor
