Είναι επικίνδυνα τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα;

Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα θεωρούνται το μέλλον της αυτοκίνησης και το κατεξοχήν «πράσινο» μέσο μεταφοράς, με την παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία να προετοιμάζεται ήδη για το ενδεχόμενο να αποτελέσουν το βασικό προϊόν της. Αλλωστε, δεν είναι λίγοι οι ειδικοί που υποστηρίζουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει ένα μέλλον μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, εάν δεν αντικατασταθούν σταδιακά όλα τα σημερινά οχήματα κινητήρα εσωτερικής καύσης. Η πρίζα, λοιπόν, οφείλει να αντικαταστήσει την αντλία του βενζινάδικου, εάν θέλουμε να αποφύγουμε την επικείμενη κλιματική καταστροφή – αυτό είναι το μήνυμα που έρχεται από παντού.

Η στροφή σε ΙΧ ηλεκτροκινητήρων, συνεπώς, έχει οδηγήσει σε έναν αγώνα δρόμου για την εξέλιξη της τεχνολογίας, με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στη βελτίωση των μπαταριών που χρησιμοποιούν. Ταυτόχρονα, είναι ακριβώς οι μπαταρίες αυτές που τραβούν την προσοχή και σε ό,τι αφορά στα πιθανά ζητήματα ασφάλειας, κυρίως σε σχέση με το εάν υπάρχει κίνδυνος να προκαλέσουν πυρκαγιά.

Μια πυρκαγιά σε πλοίο οδηγεί σε απαγορεύσεις

Το ζήτημα της ασφάλειας των ηλεκτρικών αυτοκινήτων και των μπαταριών τους ήρθε στο προσκήνιο με επιτακτικό τρόπο ύστερα από την απόφαση της νορβηγικής ναυτιλιακής Havila Kystruten να απαγορεύσει τη μεταφορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων με τα πλοία της, όπως και τη μεταφορά οχημάτων υδρογόνου και υβριδικών, επικαλούμενη τον αυξημένο κίνδυνο πυρκαγιάς. Η εν λόγω απόφαση ελήφθη στον απόηχο της φωτιάς που ξέσπασε στο πλοίο «Felicity Ace», ένα μεγάλο PCTC (Pure Car and Track Carrier), δηλαδή ένα πλοίο ειδικά σχεδιασμένο για τη μεταφορά μεγάλων παρτίδων οχημάτων. Στο πλοίο, που ήταν ναυλωμένο από την επίσης νορβηγική εταιρεία Höegh Autoliners, ξέσπασε πυρκαγιά ενώ, τον Φεβρουάριο του 2022, έπλεε στα ανοιχτά των Αζορών της Πορτογαλίας. Η πυρκαγιά προκάλεσε σοβαρές ζημιές και είχε τελικά ως αποτέλεσμα το πλοίο και το φορτίο των 4.000 αυτοκινήτων που μετέφερε – η πλειοψηφία των οποίων ήταν ηλεκτρικά – να καταλήξουν στον βυθό του Ατλαντικού, με τις οικονομικές αλλά και τις οικολογικές επιπτώσεις να είναι βαρύτατες.

Το συγκεκριμένο ναυάγιο άνοιξε τον ασκό του Αιόλου, εγείροντας δύο κρίσιμα ερωτήματα. Το πρώτο είναι εάν όντως υπάρχει αυξημένος κίνδυνος πυρκαγιάς στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Το δεύτερο είναι εάν μια τέτοια πυρκαγιά είναι δυσκολότερο να κατασβηστεί σε σύγκριση με μια πυρκαγιά σε συμβατικό αυτοκίνητο.

Στα παραπάνω, ωστόσο, συνέβαλε και το γεγονός ότι και στο παρελθόν είχαν καταγραφεί άλλα αντίστοιχα συμβάντα με «πρωταγωνιστές» ηλεκτροκίνητα ΙΧ. Χαρακτηριστικότερο αυτών η πυρκαγιά που ξέσπασε το 2010 σε πλοίο που είχε ως προορισμό την Κοπεγχάγη και, όπως αποδείχτηκε από την έρευνα που ακολούθησε, οφειλόταν στην επαναφόρτιση της μπαταρίας ηλεκτρικού οχήματος. Η φωτιά ξέσπασε στο κατάστρωμα ενώ στο πλοίο επέβαιναν 550 επιβάτες και μέλη του πληρώματος. Από τη διερεύνηση των συνθηκών του συμβάντος προέκυψε, δε, ότι η διαδικασία της φόρτισης ξεκίνησε με την «ένοχη» μπαταρία να βρίσκεται στο 2% και όταν ξέσπασε η φωτιά βρισκόταν στο 53%. Επιπλέον, σύμφωνα με την επίσημη έκθεση της τοπικής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, στο επιβατηγό – οχηματαγωγό υπήρχαν και άλλα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, αλλά η φωτιά δεν επεκτάθηκε σε αυτά.

Η εξήγηση που έδωσε η νορβηγική Havila Kystruten για την απόφασή της, πάντως, δεν εδράζεται στη μεγαλύτερη πιθανότητα πρόκλησης πυρκαγιάς από ηλεκτρικά οχήματα (κάτι που δεν έχει μέχρι σήμερα τεκμηριωθεί), αλλά στην εκτίμηση πως στην περίπτωση πυρκαγιάς η κατάσβεσή της θα είναι πιο δύσκολη αν «εμπλέκονται» ηλεκτρικά οχήματα.

Αλλωστε και η Höegh Autoliners, που είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες μεταφοράς οχημάτων παγκοσμίως με περίπου 50 ειδικά σκάφη, ακολούθησε – εν μέρει – το παράδειγμα της Havila Kystruten και αποφάσισε να απαγορεύσει τη μεταφορά συγκεκριμένων ηλεκτρικών οχημάτων. Ειδικότερα, πρόσβαση στα θηριώδη οχηματαγωγά της εταιρείας δεν έχουν πλέον τα μεταχειρισμένα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, προσθέτοντας ωστόσο ότι τα νεότερα πλοία που σχεδιάζει να ναυπηγήσει θα είναι ειδικά σχεδιασμένα για τη μεταφορά ηλεκτρικών οχημάτων. Μέχρι στιγμής, οι δύο νορβηγικές εταιρείες είναι οι μόνες που έχουν κάνει τέτοιου είδους κινήσεις.

Οι «ύποπτες» μπαταρίες

Με δεδομένο τα παραπάνω, «ΤΑ ΝΕΑ» απευθύνθηκαν σε εξειδικευμένους μηχανικούς, ζητώντας την άποψή τους για τους κινδύνους που ενδέχεται να κρύβουν οι μπαταρίες των ηλεκτροκίνητων αυτοκινήτων. Σύμφωνα με τον μηχανολόγο μηχανικό και πραγματογνώμονα Γιώργο Καραμέρη, για να μπορέσουμε να απαντήσουμε στα ερωτήματα που ανέκυψαν θα πρέπει να δούμε τι ισχύει σε κάθε περίπτωση. «Σε ένα ατύχημα που αφορά συμβατικό αυτοκίνητο, με κινητήρα εσωτερικής καύσης, η πυρκαγιά μπορεί να προκληθεί από τη διαρροή του καυσίμου. Ομως, τα ηλεκτρικά είναι τελείως διαφορετικά, καθώς, ενόσω βρίσκονται εν λειτουργία, δεν υπάρχει κάποιο σημείο μέσα σε όλο το μηχανικό σύστημά τους που να ευνοεί το ξέσπασμα πυρκαγιάς», ξεκαθαρίζει.

Πότε, λοιπόν, μπορεί να προκληθεί φωτιά σε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο; Για τον ειδικό, κάτι τέτοιο μπορεί να συμβεί μόνο στην περίπτωση που θα προκύψει κάποιο ζήτημα – βλάβη στην μπαταρία ιόντων λιθίου που να οδηγήσει σε αυτανάφλεξη: «Να ζεσταθεί, δηλαδή, τόσο πολύ η μπαταρία που να αρχίσει να καίει το πλαστικό περίβλημά της και στη συνέχεια να αναφλέγονται και όλα τα υπόλοιπα τμήματά της και κατά συνέπεια άλλα συστήματα του οχήματος». Μάλιστα, όπως υπογραμμίζει, το πάτωμα ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου μπορεί να αποτελείται ακόμη και από 7.000 μικρές μπαταρίες συνδεδεμένες μεταξύ τους.

Από την πλευρά του ο Αντώνης Αδάναλης, Electro-Mobility Μanager στην BMW Group Hellas, επιμένει πως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι πιο ασφαλή σε σύγκριση με τα συμβατικά. Οπως λέει, οι μπαταρίες ιόντων λιθίου στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα είναι πολύ πιο προστατευμένες σε σχέση με ένα ντεπόζιτο που περιέχει καύσιμα, όπως βενζίνη, πετρέλαιο ή υγραέριο. «Ολοι οι κατασκευαστές έχουν δώσει πολύ μεγάλη σημασία στο πόσο προστατευμένη είναι η μπαταρία ιόντων λιθίου και γι’ αυτό οι περιπτώσεις ατυχημάτων με συνέπειες στην ασφάλεια των επιβατών των ηλεκτρικών αυτοκινήτων είναι πολύ μικρότερες. Γενικότερα, αυτά που έχουν αναφερθεί ως περιστατικά πυρκαγιών είναι μεμονωμένα», υποστηρίζει.

Ωστόσο, υπάρχει και το παράδειγμα των κινητών τηλεφώνων – που επίσης λειτουργούν με μπαταρίες λιθίου -, για τα οποία έχουν καταγραφεί περιστατικά ανάφλεξης. Η απάντηση του Αντώνη Αδάναλη είναι πως ένα κινητό τηλέφωνο μπορεί να εκτεθεί σε συνθήκες ιδιαίτερα υψηλών θερμοκρασιών, όπως άλλωστε και ένα ΙΧ, όμως ο μηχανισμός του δεν είναι αντίστοιχα προστατευμένος και συνεπώς διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο. «Η μπαταρία ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου είναι απόλυτα προστατευμένη – “μονωμένη”».

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο Γιώργος Καραμέρης προσθέτει και το ενδεχόμενο ενός βραχυκυκλώματος που θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάφλεξη της μπαταρίας. «Μπορεί να διαμορφωθεί μια συνθήκη όπου από μόνο του το ίδιο το σύστημα να τροφοδοτήσει μια φωτιά, γιατί αποβάλλει πολύ μεγάλα ποσά ενέργειας», περιγράφει, προσθέτοντας: «Είναι σαν να έχω μια φωτιά και να ρίχνω συνεχώς μια καύσιμη ύλη πάνω της. Αυτός είναι και ο λόγος που τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα όταν αρχίζουν και καίγονται σβήνουν πάρα πολύ δύσκολα». Ο ίδιος, δε, προσθέτει και την παράμετρο της ρύπανσης που δυνητικά μπορεί να προκληθεί από την ανάφλεξη των μπαταριών, καθώς «με τη μορφή καπνού εκλύονται στην ατμόσφαιρα περίπου 100 βλαβερές και καρκινογόνες ουσίες».