«Ο τούρκος πρόεδρος έμεινε χωρίς εχθρούς, κάτι που δεν τον βολεύει»

Η οικονομική κρίση, οι ανεπαρκείς ικανότητες του κράτους, η διαφθορά κυριαρχούν στην προεκλογική ατζέντα της Τουρκίας, αλλά αν τεθεί ζήτημα ασφάλειας μπορεί να δοθεί η δυνατότητα στον Ερντογάν να αλλάξει προς όφελός του τη διάθεση των ψηφοφόρων, εκτιμά στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ» ο Γκίντερ Ζόιφερτ, ειδικός για την Τουρκία στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών Υποθέσεων και Ασφάλειας (SWP) και μέλος της ερευνητικής ομάδας Εξωτερικών Σχέσεων της ΕΕ.

«Είναι εξαιρετική εξέλιξη στην τουρκική πολιτική σκηνή το ότι η αντιπολίτευση, που αποτελείται από τόσο διαφορετικά πολιτικά κόμματα, έχει καταφέρει να είναι ενωμένη και να ανακοινώσει κοινό υποψήφιο. Επίσης είναι αξιοπρόσεκτο ότι ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έχει εξελιχθεί σε πραγματικό πολιτικό, ο οποίος κατάφερε να μην προκαλέσει την αντίδραση και τη σκληρή κριτική των εθνικιστικών κομμάτων της αντιπολιτευτικής συμμαχίας, που θα ανάγκαζε το φιλοκουρδικό κόμμα να μη στηρίξει την συμμαχία τους. Οι Κούρδοι δεν έχουν ανακοινώσει υποψήφιο για τις προεδρικές εκλογές και αυτό σημαίνει ότι θα ζητήσουν από τους ψηφοφόρους τους να ψηφίσουν τον Κιλιτσντάρογλου. Πρόκειται για απίστευτες εξελίξεις στην τουρκική πολιτική, αν σκεφτούμε ότι επί σειρά ετών δεν υπήρχε συνεργασία μεταξύ διαφορετικών πολιτικών ομάδων» λέει ο γερμανός ειδικός. Επεξηγώντας γιατί οι εξελίξεις αυτές είναι σημαντικές, λέει ότι εκτός από το CHP του Κιλιτσντάρογλου, το Καλό Κόμμα της Μεράλ Ακσενέρ, αλλά και τα υπόλοιπα τέσσερα κόμματα της αντιπολίτευσης, που προέρχονται από το στρατόπεδο των συντηρητικών, θρησκευόμενων και εθνικιστών, δεν συμμερίζονται μια πιο φιλελεύθερη επίλυση του Κουρδικού.

«Δεν γνωρίζουμε αν αρκεί η κουρδική στήριξη για να διασφαλίσει νίκη ο Κιλιτσντάρογλου, αλλά είναι απαραίτητη. Είναι αποφασιστικής σημασίας λόγω της μικρής διαφοράς μεταξύ Ερντογάν και Κιλιτσντάρογλου. Βέβαια ο Ερντογάν δεν έχει ακόμη προτάξει μια στρατηγική για να κερδίσει την ψήφο των Κούρδων, κάτι που μπορεί να κάνει συνομιλώντας με τον Αμπντουλά Οτζαλάν, τον ηγέτη του PKK». Μπορεί ο Κιλιτσντάρογλου να ενισχύσει το προβάδισμά του έναντι του Ερντογάν; τον ρωτάμε. «Δεν νομίζω ότι θα αυξήσει τη διαφορά. Θα παραμείνει αυτή που έχει με επιπλέον τις ψήφους των Κούρδων. Κάνει έξυπνη εκστρατεία, είναι η πρώτη φορά που δεν αμύνεται, αλλά επιτίθεται στον Ερντογάν και είναι αυτός που θέτει τον τόνο και την ατζέντα. Αν καταφέρει να διατηρήσει το προβάδισμα που έχει και την υποστήριξη των Κούρδων, έχει πιθανότητα να νικήσει. Οι αφοσιωμένοι ψηφοφόροι του κόμματος του Ερντογάν, του ΑΚΡ, δεν άλλαξαν προθέσεις και ακόμη και σε περιοχές που επλήγησαν από τον σεισμό δεν υπήρξε σημαντική μετατόπιση. Το ποσοστό του στις δημοσκοπήσεις προέρχεται από τους αδιάλλακτους και αφοσιωμένους ψηφοφόρους του» λέει ο Ζόιφερτ.

«Η οικονομική κρίση, οι ανεπαρκείς ικανότητες του κράτους, η διαφθορά κυριαρχούν στην προεκλογική ατζέντα της Τουρκίας, αλλά αν υπάρξουν εξελίξεις και τεθεί ζήτημα ασφάλειας μπορεί να δοθεί η δυνατότητα στον Ερντογάν να αλλάξει προς όφελός του τη διάθεση των ψηφοφόρων. Κάνει ό,τι μπορεί για να ενισχύσει τα ποσοστά του, όπως τις ανακοινώσεις για την εκμετάλλευση φυσικού αερίου στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά δεν θα έχουν επιρροή στην πραγματικότητα. Ο Ερντογάν προσπαθεί ακόμα να προσεγγίσει μικρά, κυρίως ισλαμικά κόμματα για περισσότερες ψήφους, αλλά μάλλον προκαλεί το αντίθετο, καθώς οι κινήσεις αυτές ωθούν πιο μετριοπαθείς ψηφοφόρους του ΑΚΡ να απομακρυνθούν. Δύο από τα μικρά κόμματα που προσεγγίζει ζητούν την κατάργηση τουρκικής νομοθεσίας που προστατεύει τις γυναίκες έναντι βίας και ενδοοικογενειακής βίας, προκαλώντας αντίδραση από μέλη και κυρίως γυναίκες του ΑΚΡ» λέει ο ειδικός του SWP, που συμμετέχει στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών.

Ασφάλεια

Πώς θα μπορούσε να φέρει ο Ερντογάν το ζήτημα της ασφάλειας στο προσκήνιο; «Το 2015 το ΑΚΡ έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές και ο Ερντογάν σταμάτησε τις ειρηνευτικές διαδικασίες με το ΡΚΚ, κάτι που οδήγησε σε ξέσπασμα βίας, ενώ επανήλθε η κρατική καταστολή, αλλάζοντας τις προτεραιότητες για τους ψηφοφόρους. Ηταν ο λόγος που το ΑΚΡ κέρδισε τις επαναληπτικές εκλογές μερικούς μήνες αργότερα. Σε κρίσιμες στιγμές το ξέσπασμα βίας μπορεί να αλλάζει το πολιτικό κλίμα στην Τουρκία. Πάντως, η αλλαγή κλίματος με την Ελλάδα έχει αφαιρέσει από τον Ερντογάν τη δυνατότητα να αυξήσει τις εντάσεις με την Ελλάδα και να συντάξει τους εθνικιστές ψηφοφόρους υπέρ του, κάτι που αποτελεί θετική εξέλιξη για την αντιπολίτευση. Ενας δημοσιογράφος έγραψε ότι ο Ερντογάν έμεινε χωρίς εχθρούς και είναι κάτι που δεν του αρέσει ενόψει των εκλογών».

Οφείλεται στον σεισμό τελικά η αλλαγή στάσης; τον ρωτάμε. «Ο σεισμός οδήγησε τον Ερντογάν να υιοθετήσει πιο μετριοπαθή στάση έναντι της Ελλάδας. Η χρήση εντάσεων εξωτερικής πολιτικής για εκλογικούς λόγους θα πρέπει να έχει απήχηση στους ψηφοφόρους. Μετά τον σεισμό υπήρξε τέτοια ανησυχία και για το τι θα γίνει στην Κωνσταντινούπολη αν υπάρξει αντίστοιχα ισχυρός σεισμός, αλλά και συνειδητοποίηση, επιπλέον, της εύθραυστης κατάστασης. Ως αποτέλεσμα, οι εντάσεις της εξωτερικής πολιτικής έπαψαν να απηχούν στο εκλογικό σώμα. Επίσης έγινε φανερό ότι το τουρκικό κράτος υπολείπεται οργανωτικών δομών και ικανοτήτων και η ρητορική της μεγάλης Τουρκίας, της Τουρκίας που μπορεί να καταφέρει τεράστιες στρατιωτικές επιχειρήσεις δεν είχε απήχηση, οδηγώντας τον Ερντογάν στην αλλαγή της ρητορικής του έναντι της Ελλάδας» απαντά.

Αμφισβήτηση του αποτελέσματος

Τον ρωτάμε αν υπάρχει κίνδυνος αμφισβήτησης των αποτελεσμάτων σε περίπτωση νίκης Κιλιτσντάρογλου. «Η ΜΚΟ με την τουρκική ονομασία Oy ve Ötesi, ένα κίνημα πολιτών που κινητοποιούνται για την ενίσχυση και την προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας στην Τουρκία, είναι καλά προετοιμασμένη να παρακολουθήσει τις εκλογές. Το τουρκικό εκλογικό σύστημα έχει ζητήματα, αλλά υπάρχει η δυνατότητα το αποτέλεσμα από κάθε εκλογικό τμήμα να μεταφέρεται σε κεντρικό σύστημα παρατήρησης και υπάρχουν δυνατότητες ελέγχου. Εκεί που υπάρχει πρόβλημα είναι με την Αρχή που έχει επισήμως την εποπτεία των εκλογών. Ολα τα μέλη της έχουν τοποθετηθεί από τον Ερντογάν και δεν έχουν συμμετάσχει μέχρι σήμερα σε κάποια καταγραφή εκλογικής αναμέτρησης, ούτε υπάγονται σε κάποια νομική επισκόπηση ή νομολογία. Είναι δικαστές και δεν υπάρχει δυνατότητα να ζητηθεί δικαστική αναθεώρηση. Είναι ένα αδύναμο σημείο του εκλογικού συστήματος και αν υπάρχει οριακή διαφορά, κάπου έως 2%, στις εκλογές μπορεί να υπάρξει χειραγώγηση. Το είδαμε στις εκλογές της Κωνσταντινούπολης το 2019. Μπορεί να έχουμε εκπλήξεις από την Αρχή αυτή».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ