Είναι ο Κάρολος Γ’ ο τελευταίος βρετανός μονάρχης;

Είναι ο Κάρολος Γ’ ο τελευταίος βρετανός μονάρχης; Το ερώτημα είναι – για την ώρα – ρητορικό: Ουδείς πιστεύει ότι στο ορατό μέλλον το Ηνωμένο Βασίλειο θα χάσει το δεύτερο συνθετικό του (το πρώτο παίζεται…) και θα ψάχνει για νέο όνομα. Ωστόσο, το γεγονός και μόνο ότι τίθεται – σε άρθρα εφημερίδων, podcasts και threads στα κοινωνικά δίκτυα – λίγα μόλις εικοσιτετράωρα μετά τη μεγαλοπρεπή βασιλική στέψη φανερώνει ότι το (απώτερο) μέλλον της βρετανικής μοναρχίας δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένο. Ο νέος βασιλιάς αντιμετωπίζει αμείλικτες προκλήσεις. Ακόμη κι αν τα ποσοστά δημοφιλίας του έχουν αυξηθεί τους τελευταίους μήνες (στο πρόσφατο παρελθόν συγκαταλεγόταν στα πλέον αντιπαθή μέλη της βασιλικής οικογένειας), εξακολουθεί να μην εμπνέει τους Βρετανούς. Και, ασφαλώς, δεν βοηθά το γεγονός ότι η στέψη του κόστισε έως 250 εκατ. στερλίνες, ούτε ότι η βασιλική οικογένεια λαμβάνει κρατικό «επίδομα» 86,3 εκατομμυρίων τον χρόνο, ενώ η χώρα διέρχεται τη χειρότερη κρίση του κόστους διαβίωσης των τελευταίων δεκαετιών. Παράλληλα, οι κινήσεις απόσχισης από το Στέμμα σε χώρες της Κοινοπολιτείας εντείνονται, ενώ δημοσκοπήσεις στο εσωτερικό καταδεικνύουν ότι η υποστήριξη προς τον θεσμό της μοναρχίας φθίνει.

Οι (μειοψηφικές, τουλάχιστον για την ώρα) φωνές υπέρ της εκλογής αρχηγού κράτους από τον λαό δεν είναι νέο «φρούτο». Το 1991, ο Τόνι Μπεν, εμβληματική μορφή των Εργατικών, επιχείρησε να πείσει το κοινοβούλιο να ψηφίσει υπέρ της κατάργησης της μοναρχίας. Εννέα χρόνια αργότερα, η «Γκάρντιαν» ηγήθηκε εκστρατείας με το ίδιο αίτημα. Αμφότεροι απέτυχαν. Σήμερα, όμως, οι αντιμοναρχικοί υποστηρίζουν ότι η ανάρρηση του Καρόλου στον θρόνο αποτελεί ευκαιρία να προωθήσουν τον σκοπό τους. Ακολουθούν μερικοί μόνο από τους λόγους που κάνουν το στέμμα του Καρόλου να έχει, εκτός από πολύτιμα πετράδια, και αιχμηρά αγκάθια.

Ξεπερασμένος (;) θεσμός

Ο Κάρολος οραματίζεται μια πιο σύγχρονη και «συμπεριληπτική» μοναρχία, η οποία θα λαμβάνει υπόψη όλες τις εθνοτικές, θρησκευτικές κ.ά. ομάδες της Βρετανίας. Βασιλικοί σχολιαστές θεωρούν ότι το «ρετούς» στον βασιλικό οίκο είναι επιβεβλημένο για τη διατήρηση του θεσμού. Από τις δημοσκοπήσεις προκύπτει σταδιακή μείωση της υποστήριξης προς τη βασιλεία. Ο φιλομοναρχισμός έχει πέσει σε «ιστορικό χαμηλό», με μόνο το 29% των Βρετανών να θεωρούν τον θεσμό «πολύ σημαντικό». Η πλειοψηφία εξακολουθεί να μη ζητεί την κατάργησή του, ωστόσο το ποσοστό είναι ψαλιδισμένο σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Επιπλέον, περίπου το 40% των πολιτών ηλικίας 18-24 ετών τάσσεται υπέρ ενός εκλεγμένου αρχηγού κράτους και μόλις το 36% θέλει να διατηρηθεί η μοναρχία. Το στοίχημα για τον Κάρολο είναι να κερδίσει την υποστήριξη των νέων, πολλοί από τους οποίους θεωρούν ότι η μοναρχία συμβολίζει τις ανισότητες και τις αδικίες της εποχής μας. Το σύνθημα «Not My King» είναι, για την ώρα, μειοψηφικό. Για πόσο όμως;

Αποσχιστικές τάσεις

Πόσο Ηνωμένο θα είναι στο μέλλον το Βασίλειο, όταν η σκωτική κυβέρνηση «απειλεί» με δημοψήφισμα ανεξαρτησίας και ορισμένοι στη Βόρεια Ιρλανδία απεργάζονται σενάρια επανένωσης με τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας; Ο κίνδυνος, βέβαια, είναι πιο άμεσος στο εξωτερικό: έθνη της Κοινοπολιτείας όπως η Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, οι Μπαχάμες, η Μπελίζ, η Γρενάδα, η Τζαμάικα, ακόμη και η Αυστραλία, έχουν εκφράσει την πρόθεση να αποχωριστούν το Στέμμα – άλλοι κάπως αόριστα, άλλοι πιο συγκεκριμένα. Το 2021, το Μπαρμπάντος ανακηρύχθηκε κοινοβουλευτική δημοκρατία, 29 χρόνια μετά την αντίστοιχη κίνηση του Μαυρίκιου. Οπως όλα δείχνουν, οι επόμενοι που θα κλείσουν την «πόρτα» στον θρόνο θα είναι η Τζαμάικα και η Μπελίζ. Πρόσφατα, πολιτικοί από 12 χώρες της Κοινοπολιτείας κάλεσαν τον Κάρολο να ζητήσει συγγνώμη για τους «αιώνες γενοκτονιών, σκλαβιάς και αποικιοκρατίας» που έχουν βιώσει.

«Ενδημικός» ρατσισμός

Ενα χαρακτηριστικό της μοναρχίας, που εξοργίζει ιδίως τους νέους, είναι η εδραιωμένη πεποίθηση ότι η «Εταιρεία» – όπως συχνά αποκαλείται η βασιλική οικογένεια – είναι συστημικά προκατειλημμένη απέναντι στους μη λευκούς. Η συζήτηση φούντωσε μετά τους ισχυρισμούς της δούκισσας του Σάσεξ, Μέγκαν, ότι ένα «ανώτερο μέλος» της οικογένειας, το οποίο δεν κατονόμασε, εξέφρασε «ανησυχίες» για το χρώμα του δέρματος που θα είχε ο – αγέννητος τότε – γιος της. Για ρατσιστικά σχόλια μέσα στο Μπάκιγχαμ κατηγορήθηκε πρόσφατα και η νονά του πρίγκιπα Ουίλιαμ. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο ρατσισμός στη βασιλική οικογένεια είναι «ενδημικός» και καλούν τον βασιλιά να αντιμετωπίσει το ζήτημα άμεσα.

Οικογενειακοί μπελάδες

Ο Χάρι και η Μέγκαν απαρνήθηκαν τα βασιλικά τους προνόμια μεταναστεύοντας στις ΗΠΑ, από όπου, συχνά-πυκνά, ρίχνουν «σπόντες» για τη βασιλική οικογένεια, γεγονός που ρίχνει βαριά σκιά στο Παλάτι. Πονοκέφαλο για τον Κάρολο εξακολουθεί να αποτελεί και ο αδελφός του, πρίγκιπας Αντριου, ο οποίος το 2019 παραιτήθηκε από τα βασιλικά του καθήκοντα, ενώ πέρυσι του αφαιρέθηκαν όλοι οι στρατιωτικοί τίτλοι. Ο δούκας του Γιορκ κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση ανήλικης, υπόθεση που τελικά λύθηκε με εξωδικαστικό συμβιβασμό. Εχει γραφτεί ότι ο – εξαιρετικά αντιπαθής στους Βρετανούς – Αντριου θέλει να κάνει «comeback» στη δημόσια ζωή, κάτι που ο βασιλιάς πολύ δύσκολα θα του επιτρέψει…