Η Καρμέλα και ο Παουλίνο περιπλανώμενοι ηθοποιοί, βρίσκονται ανάμεσα σε δύο εχθρικές πλευρές, και κατά λάθος θα βρεθούν αιχμάλωτοι στην πλευρά των στρατευμάτων του Φράνκο. Προκειμένου να αποκτήσουν την ελευθερία τους, καλούνται να διασκεδάσουν τη στρατιωτική ιεραρχία με επιθεωρησιακά σκετς τα οποία υπονομεύουν τα δημοκρατικά ιδεώδη, με σκοπό να χλευάσουν τα συλληφθέντα μέλη των Διεθνών Ταξιαρχιών, που πρόκειται να εκτελεστούν την επομένη μέρα. Η Καρμέλα, βαθιά εμποτισμένη με την αντίληψη της ισότητας και των ουμανιστικών ιδανικών, επιχειρεί να ανατρέψει αυτήν την παρωδία, παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες του λιγόψυχου Παουλίνου, που ισορροπεί ανάμεσα στην ηθική ευθύνη και τη δημόσια απειλή. Αυτός είναι βασικός άξονας της παράστασης «Ay, Carmela!», του πολυβραβευμένου, κωμικοτραγικού έργου του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα που ανεβαίνει αύριο και μεθαύριο στη Θεατρική σκηνή Αυλαία της Θεσσαλονίκης. Τους πρωταγωνιστικούς ρόλους ερμηνεύει ο Κωνσταντίνος Κυριακού – έχει αναλάβει και τη σκηνοθεσία – και η Κατερίνα Μπιλάλη η οποία μιλάει για το έργο που φωτίζει τον πόνο, τον συλλογικό αλληλοσεβασμό, την αξιοπρέπεια του καλλιτέχνη, την ανθρώπινη ευαισθησία, καθώς και την ανάγκη να μη χαθεί η ιστορική μνήμη.
Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο βασικός άξονας του έργου και πώς μπορεί να συνομιλήσει σήμερα με το κοινό;
Θα έλεγα ότι είναι η συνέχεια και διαφύλαξη της ιστορικής μας μνήμης ως εργαλείο για επιτυχή αποβολή φασιστικών ιδεολογιών και πρακτικών. Η κατάδειξη της απανθρωπιάς και της βίας των εκπροσώπων του ναζιστικού μορφώματος σε αντιδιαστολή με την υπεράσπιση των δημοκρατικών ιδεωδών όπως είναι η ελευθερία, η ισότητα και η διεκδίκηση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, η συμπόνοια, η αλληλεγγύη, η αίσθηση ευθύνης για τον άλλον άνθρωπο είναι, δυστυχώς, τραγικά επίκαιρα ζητήματα. Δεν έχουμε καταφέρει ακόμα, μετά από περισσότερο από δύο αιώνες μετά τη γαλλική επανάσταση, να γίνει πραγματικότητα το κυρίαρχο σύνθημα «Egalite, Fraternite, Liberte». Η Ισότητα, η Αδελφοσύνη και η Ελευθερία είναι ακόμα ζητούμενα.
Που εντοπίζετε τις προκλήσεις του ρόλου σας και πώς εργαστήκατε για να ανταποκριθείτε στις ανάγκες του;
Δεν είναι εύκολο να μπεις σε μια άλλη ζωή, σε μια άλλη ιδιοσυγκρασία. Γι’ αυτό ξεκίνησα με την εύρεση των κοινών στοιχείων με τη δική μου προσωπικότητα και έχτισα πάνω σ΄ αυτό. Στην αγωνία, δηλαδή και την εσωτερική αναστάτωση που προκύπτει από το γεγονός της συνειδητοποίησης των κακώς κειμένων, που συνδέεται με τις προαιώνιες φωνές που σου φωνάζουν ότι δικαιούμαστε μια πιο δίκαιη ζωή, με τη ρήση του Σαίξπηρ που σου υπενθυμίζει ότι «κάτι σάπιο υπάρχει στο βασίλειο της Δανιμαρκίας». Από εκεί και πέρα με την καθοδήγηση του σκηνοθέτη, τις συνεχείς πρόβες και τους αυτοσχεδιασμούς συμπληρώνεται το παζλ για τη σύνθεση του ρόλου. Μια έξτρα απαίτηση για τη σκηνική παρουσίαση του ρόλου ήταν ότι έπρεπε να χορέψω φλαμένγκο και γι’ αυτό χρειάστηκαν κάποια μαθήματα πάνω στον συγκεκριμένο χορό, που για μένα ήταν απολαυστικά.
Ποια ήταν τα συμπεράσματα σας από την ανάγνωσή σας;
Τελικά αν αφουγκραστούμε την ψυχή μας και φτάσουμε σε έναν βαθμό αυτοσυνειδητότητας που να επιτρέπει την καλλιέργεια ευγενών συναισθημάτων όπως ο σεβασμός για τον άλλο άνθρωπο και το πραγματικό νοιάξιμο γι’ αυτόν, τότε ίσως κατακτούσαμε και τα ιδανικά της Γαλλίας του 1789. Αυτό προκύπτει από τη στάση της Καρμέλας στο έργο, η οποία αντιστάθηκε στη βαρβαρότητα από μια εσώτερη ανάγκη, το μητρικό ένστικτο. Είναι μια γυναίκα, η οποία ενώ δεν είναι η ίδια μάνα, συναισθάνεται, όμως, την τρομερή κι απερίγραπτη αίσθηση μιας μάνας που χάνει το γιο της στον πόλεμο. Είναι τόσο δυνατό το συναίσθημα γι’ αυτή την κατάφορη αδικία, που δεν μπορεί να το εκλογικεύσει. Προσπαθεί να συνταχθεί με τις ιδέες του αγαπημένου της και συμπρωταγωνιστή, Παουλίνου, προκειμένου να σώσουν τις ζωές τους, αλλά το νοιάξιμο για τον συνάνθρωπο, για το γιο κάποιας μάνας, είναι πιο έντονο. Το ένστικτο της μητρότητας την οδηγεί να συνειδητοποιήσει ότι ο πόλεμος για την επικράτηση δικτατορικών καθεστώτων, που καταπιέζουν, χειραγωγούν τον λαό και σκοτώνουν «το παιδί κάποιας μάνας», είναι αδιανόητος.
Εχετε πει «Οι θεατές καλούνται να αντιμετωπίσουν καίρια ηθικά διλήμματα και να πάρουν θέση, να επιλέξουν στρατόπεδο και να αναρωτηθούν τελικά ποια είναι τα ιδανικά μας. Αγωνιζόμαστε γι’ αυτά; Πόσα είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε για να τα υπερασπιστούμε;» . Εχετε βρει απαντήσεις; ή έχετε οδηγηθεί σε κάποια συμπεράσματα;
Είμαι απαισιόδοξη σε σχέση μ’ αυτό. Οι άνθρωποι βολεύονται και η μοναδική τους έννοια είναι ο μικρόκοσμός τους, ακόμα κι αν καίγεται το σπίτι του διπλανού τους. Δεν πιστεύω ότι είμαστε σε θέση να θυσιάσουμε κάτι, δεν έχουμε φτάσει σ’ αυτήν την αυτοσυνειδητότητα που σας έλεγα. Μιλάω για το γενικότερο κλίμα και αυτό που προσλαμβάνω από τις επιλογές και τις πράξεις των περισσότερων. Σαφώς και υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις αλλά πνίγονται μέσα στο βαθιά συντηρητικό, ωφελιμιστικό και ελεγκτικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον.
Ποιος πιστεύετε ότι πρέπει να είναι ο ρόλος της τέχνης σήμερα;
Παλιότερα πίστευα ότι η τέχνη μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Σήμερα λέω ότι ίσως μπορεί να επιφέρει κάποιες ρωγμές. Οι περισσότερες καλλιτέχνες με τις ευαίσθητες χορδές τους προωθούν αντιρατσιτστικά, δημοκρατικά, ενωτικά, αντιπολεμικά μηνύματα. Και αυτό που με ξενίζει είναι ότι ενώ σήμερα μιλάμε περισσότερο και καταδεικνύουμε τον φασισμό, την ομοφοβία, την ανελευθερία και ενώ θα περίμενε κανείς να μειωθούν οι θιασώτες του φασισμού ή και να πάψουν εντελώς να υπάρχουν, αντίθετα δυναμώνουν και μας περικυκλώνουν επικίνδυνα. Ελπίζω να μην είναι έτσι.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;
Με τη θεατρική εταιρεία Theartes, που δημιουργήσαμε με τον Κωνσταντίνο Κυριακού το 2020, ετοιμάζουμε καλοκαιρινή περιοδεία με το «Ay, Carmela», καθώς και την επανάληψή της την επόμενη χειμερινή σεζόν. Κι αυτό γιατί πιστεύω ότι είναι μία από τις παραστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν «ρωγμή». Παράλληλα ξεκινάμε τις πρόβες για τις δύο επόμενες παραγωγές μας.
INFO
Θέατρο Αυλαία, Τσιμισκή 136, Θεσσαλονίκη, (Πλατεία ΧΑΝΘ), Τετάρτη 24 Μαΐου και Πέμπτη 25 Μαΐου στις 21:15. Εισιτήρια: https://www.viva.gr/tickets/theater/ay-carmela-theartes-thessaloniki/
