Μοιάζει με ένα κινηματογραφικό καρέ που έχει παγώσει στον χρόνο. Στα αριστερά της σκηνής ο Αλέξανδρος, χωρίς περικεφαλαία, με τα μαλλιά του να ανεμίζουν και με βλέμμα τόσο διαπεραστικό όσο και η λόγχη του, ορμά για να σκοτώσει τον Δαρείο. Την ορμή της βολής του διακόπτει ο αδελφός του πέρση βασιλιά, Οξυάθρης, που πέφτει στη μάχη για να σώσει τον Δαρείο.

Τα άλογα τρέχουν πάνω από ακρωτηριασμένα κορμιά. Ο Δαρείος, με το χέρι μάταια τεντωμένο προς τον ετοιμοθάνατο αδελφό του, ξεχωρίζει για την έκφρασή του που αποτελεί ένα συνονθύλευμα σοκ, οίκτου και φρίκης, ενώ κάτω από το βασιλικό άρμα ένας στρατιώτης, έτοιμος να συνθλιβεί από τον τροχό του, κοιτάζει την αντανάκλασή του σε μια ασπίδα, αντικρίζοντας τη στιγμή του θανάτου του.

Το αριστουργηματικό ψηφιδωτό που βασίστηκε πιθανόν σε νωπογραφία του 4ου αι. π.Χ. όσο οι μνήμες από τη μάχη της Ισσού το 333 π.Χ. ήταν ακόμη ζωντανές, κοσμούσε τη λεγόμενη Επαυλη του Φαύνου στην Πομπηία. Καμωμένο από περίπου 2 εκατ. ψηφίδες το εντυπωσιακό έργο του 2ου αι. π.Χ. μήκους 5 μ., που αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους θησαυρούς του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Νάπολης, αποτελεί τον βασικό πρωταγωνιστή της περιοδικής έκθεσης του μουσείου «Ο Μέγας Αλέξανδρος και η Ανατολή», που εγκαινιάστηκε χθες, ενώ η συντήρηση και η αποκατάστασή του, ώστε να μην έχει πλέον αποκολλημένες ψηφίδες, ρωγμές και εξογκώματα, θα γίνεται ενώπιον των επισκεπτών.

Η φιλόδοξη αυτή έκθεση, που διερευνά τον ρόλο του Αλεξάνδρου ως προς τη διάδοση του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή, έχει ενδιαφέρον καθώς συμπίπτει με μια δεύτερη περιοδική που φιλοξενείται στο ισόγειο του μουσείου και είναι αφιερωμένη στη σχέση του Πάμπλο Πικάσο με την αρχαιότητα.

Κι αν η μορφή του νεαρού Αλέξανδρου δεσπόζει στο εντυπωσιακό ψηφιδωτό, δεν είναι βεβαίως και η μοναδική απεικόνισή της που κερδίζει τα βλέμματα. Ο μακεδόνας στρατηλάτης εμφανίζεται έφιππος πάνω στον αγριεμένο Βουκεφάλα σε ένα ορειχάλκινο γλυπτό του 1ου αι. π.Χ. με ένθετες ασημένιες λεπτομέρειες. Πιο δίπλα παρουσιάζεται ένα μαρμάρινο αυστηρό ρωμαϊκό πορτρέτο του, πλάι σε ένα άλλο, από πηλό, όπου αποτυπώνεται ως ένας όμορφος νέος, ενώ το πρόσωπό του επίσης έχει χαραχθεί σε ασημένια νομίσματα και σε σφραγιδόλιθους από τοπάζι.

Στη Βαβυλώνα

Ο Αλέξανδρος θεωρούσε τον εαυτό του ως έναν ηγέτη που διέδιδε τα φώτα του ελληνικού πολιτισμού ή το κίνητρό του για να κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος του γνωστού τότε κόσμου ήταν οι συνήθεις λόγοι – δύναμη, κύρος και λάφυρα; Ο διευθυντής του αρχαιολογικού μουσείου της Νάπολης, Πάολο Τζουλιερίνι, πιστεύει, όπως αναφέρουν οι «Financial Times», ότι η άφιξη του Αλεξάνδρου στη Βαβυλώνα ήταν καθοριστική. Ο πολιτιστικός της πλούτος επέτρεψε στον νεαρό μαθητή του Αριστοτέλη να συλλάβει μια ενιαία αυτοκρατορία στην οποία θα συγχωνεύονταν οι διάφορες πολιτιστικές παραδόσεις. Καταγόμενος από τη Μακεδονία, ο Αλέξανδρος δεν είχε την έμφυτη αίσθηση πολιτιστικής ανωτερότητας των Αθηναίων. Εξόργισε τον στρατό του υιοθετώντας περσικούς τρόπους και ενθάρρυνε τους στρατιώτες του να παντρεύονται ντόπιες συζύγους.

Αν και υπό την κυριαρχία του και πολύ αργότερα η ελληνιστική επιρροή στην τέχνη και τη σκέψη εξαπλώθηκε μέχρι την Ινδία, οι πολιτιστικές ανταλλαγές, όπως διαφαίνεται από την έκθεση, άνθησαν και προς τις δύο κατευθύνσεις: Ενας Βούδας από το Πακιστάν μοιάζει με έναν θεό του Ολύμπου. Ενα ανάγλυφο με μοναχούς που φορούν κλασική περιβολή ανασκάφηκε στο Αφγανιστάν ή το ψηφιδωτό από τη Δήλο που παρουσιάζει τον Διόνυσο να ιππεύει μια λεοπάρδαλη.

Κι αν η έκθεση, η οποία περιλαμβάνει περί τα 170 αντικείμενα, δεν δίνει απαντήσεις σχετικά με τα κίνητρα του Αλεξάνδρου, επιτρέπει στον επισκέπτη να κατανοήσει τον τρόπο σκέψης του μακεδόνα ηγέτη και να δει πώς ο Αλέξανδρος έβλεπε τον εαυτό του: ως Αχιλλέα, τον γενναιότερο των γενναίων. Και τον στενότερο φίλο του και στρατηγό Ηφαιστίωνα ως Πάτροκλο. Η έκθεση θα παραμείνει ανοιχτή έως τις 28 Αυγούστου.

Τελευταία Νέα