Αναζήτηση
Πριν καν κλείσουν οι πρόσφατες κάλπες στην Τουρκία, τα βλέμματα ήταν στραμμένα ανήσυχα στην εύθραυστη οικονομία της.
Τώρα, μετά την επανεκλογή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το ενδιαφέρον στρέφεται στο νέο υπουργικό συμβούλιο.
Εδώ και ημέρες ονόματα πάνε κι έρχονται εν αναμονή της ανακοίνωσης της νέας σύνθεσής του, σήμερα το βράδυ, αλλά και των μηνυμάτων που θα στείλει μέσω αυτής η Άγκυρα προς τις αγορές και προς τη Δύση.
Φημολογούνται αλλαγές σε κρίσιμα πόστα, όπως π.χ. στα υπουργεία Άμυνας, Εξωτερικών και Εσωτερικών.
Όμως το πιο «καυτό» όνομα είναι ενός γνώριμου από παλιά στις κυβερνήσεις Ερντογάν: του παλιού «τσάρου» της οικονομίας και θιασώτη της οικονομικής «ορθοδοξίας», Μεχμέτ Σιμσέκ.
Ο 56χρονος οικονομολόγος και πολιτικός ήταν από τους πρώτους που ο Τούρκος πρόεδρος είχε βολιδοσκοπήσει, πολύ πριν στηθούν οι κάλπες του Μαΐου.
Η πρώτη συνάντησή τους έγινε τον περασμένο Μάρτιο, μετά το πέρας της οποίας ο Σιμσέκ είχε αποκλείσει την επιστροφή του στην πολιτική.
«Είμαι πάντα έτοιμος να συμβάλλω σε κάθε θέμα του τομέα μου», είπε πει τότε. «Ωστόσο δεν σκοπεύω να ασχοληθώ με την ενεργό πολιτική λόγω της εργασίας μου σε χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο εξωτερικό».
Έκτοτε ακολούθησαν και άλλες συναντήσεις, που φαίνεται ότι εξελίχθηκαν σε ένα εκατέρωθεν… πολιτικό «μασάζ».
Την επομένη της επανεκλογής του, ο Ερντογάν είχε την πέμπτη κατά σειρά συνάντηση με τον Σιμσέκ.
Δεν ήταν η τελευταία μέσα σε αυτή την εβδομάδα.
Φέρεται να έχει λάβει θετική απάντηση, πλην όμως υπό όρους.
«Μπορεί να υπάρξουν δύο αντιπρόεδροι, ο ένας εκ των οποίων θα είναι υπεύθυνος για την οικονομία. Το όνομα Μεχμέτ Σιμσέκ ξεχωρίζει», είπε από το βράδυ της Τετάρτης στο δίκτυο CNN Türk o δημοσιογράφος αρθρογράφος της εφημερίδας Hürriyet Αμπντουλκαντίρ Σελβί, γνωστός για τις στενές διασυνδέσεις του με το κυβερνών ισλαμοσυντηρητικό κόμμα AKP και με το προεδρικό μέγαρο στην Άγκυρα.
Όμως ο Σιμσέκ, προσέθεσε, είχε ακόμη «κάποιες ερωτήσεις»…
Σκληρό «μπρα ντε φερ»
Σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, οι όροι του Σιμσέκ αφορούν στην εξασφάλιση ανεξαρτησίας κινήσεων της Κεντρικής Τράπεζας και των δικών του χειρισμών στη νομισματική πολιτική για τουλάχιστον 18 μήνες, καθώς και υπουργούς που να ευθυγραμμίζονται με τη δική του σχολή σκέψης.
Υπάρχει ωστόσο θεμελιώδης διαφορά στις προσεγγίσεις του Ερντογάν και του Σιμσέκ στην πολιτική επιτοκίων.
Ο 56χρονος οικονομολόγος, που χαίρει της εκτίμησης των αγορών, «προτείνει μια σταδιακή αύξηση των επιτοκίων, ώστε να μην είναι πολύ δαπανηρή για τις επιχειρήσεις», γράφει ο ιστότοπος Middle East Eye, επικαλούμενος πηγές στην Άγκυρα.
«Θα ήθελε να αυξήσει το επιτόκιο από το τρέχον 8,5% έως και στο 25% συν τω χρόνω», αναφέρει.
Θέλει επίσης ταχύτερα και πιο αποφασιστικά βήματα για να καθησυχάσει τους ξένους επενδυτές, ακόμη και αν δεν υπάρξει στροφή 180 μοιρών στην οικονομική πολιτική, επισημαίνει στο σχετικό ρεπορτάζ ο επικεφαλής του γραφείου του Middle East Eye στην Τουρκία, Ραγκίπ Σοϊλού.
Όμως «ο πρόεδρος είναι πραγματικά ανένδοτος ως προς τα χαμηλά επιτόκια», του μετέφερε πηγή με γνώση των συζητήσεων. «Μπορούν να συμφωνήσουν σε οτιδήποτε, εκτός από το ζήτημα της αύξησης των επιτοκίων»…
Έτσι, ακόμη κι αν ο Ερντογάν δώσει τα χέρια με τον διαπρεπή οικονομολόγο, αναλυτές εκφράζουν επιφυλάξεις για το κατά πόσο θα τηρήσει την όποια συμφωνία ή ακόμη και τον ίδιο τον Σιμσέκ στη θέση του σε βάθος χρόνου.
Το βλέμμα του Τούρκου προέδρου είναι εστιασμένο άλλωστε στο πρώτο κρίσιμο πολιτικό τεστ της τρίτης προεδρικής θητείας του, σε μια χώρα που βγήκε διχασμένη από τις πρόσφατες κάλπες.
Σε εννέα μήνες θα γίνουν οι δημοτικές εκλογές και ο Ερντογάν θέλει μια καθαρή νίκη του AKP έναντι του κεμαλικού κόμματος CHP της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, τα μέτρα λιτότητας και η αύξηση των επιτοκίων που έχει στην ατζέντα του ο Σιμσέκ θα μπορούσαν να έχουν -ακόμη και με σταδιακή εφαρμογή- πολιτικό κόστος.
Δρόμος στρωμένος με «αγκάθια»
Ενώ λοιπόν «οι αγορές συμπαθούν και εμπιστεύονται τον Σιμσέκ», παρατηρεί ο Τίμοθι Ας, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής της Bluebay Asset Management, «δεν εμπιστεύονται τον Ερντογάν στο να του δώσει εντολή να διευθετήσει πραγματικά τα προβλήματα του ισοζυγίου πληρωμών».
Σε κάθε περίπτωση «οι αυξήσεις των επιτοκίων είναι απαραίτητες για να επιβραδυνθεί η ζήτηση εισαγωγών», επισημαίνει.
Πράγματι τα νέα στοιχεία του Τουρκικού Στατιστικού Ινστιτούτου (TÜİK) δείχνουν μεν αύξηση του ΑΕΠ κατά 4% σε ετήσια βάση το πρώτο τρίμηνο του έτους, κυρίως όμως λόγω των προεκλογικών δαπανών και της κατανάλωσης των νοικοκυριών.
Το ίδιο διάστημα δε οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν 14,4% σε ετήσια βάση, ενώ οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά 0,3%.
«Σχεδιάζουμε μια οικονομική διοίκηση που θα έχει διεθνή φήμη και μια οικονομία παραγωγής προσανατολισμένη στις επενδύσεις και στην απασχόληση», διακήρυξε ο Ερντογάν στην επινίκια ομιλία του το βράδυ της περασμένης Κυριακής.
«Η εμπιστοσύνη και η σταθερότητα είναι δύο πολύ σημαντικές έννοιες», υπογράμμισε. «Θα συνεχίσουμε την πορεία μας με αυτήν την προσέγγιση και θα διαμορφώσουμε μια ισχυρή οικονομική διαχείριση πάνω σε αυτούς τους πυλώνες».
Στο προεκλογικό μανιφέστο του AKP αναφέρεται ότι η νέα οικονομική ομάδα θα επικεντρωθεί σε ένα μέσο στόχο ανάπτυξης 5,5% εντός πενταετίας.
«Στόχος μας είναι να φτάσουμε σε εθνικό εισόδημα ύψους 1,5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων και σε επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος 16 χιλιάδων δολαρίων μέχρι το τέλος του 2028», τονίζεται στο κείμενο.
Γίνεται λόγος για «επικαιροποίηση του πλαισίου της μακροοικονομικής πολιτικής».
Για «σταδιακή μείωση του ποσοστού ανεργίας κάτω από το 7%» και μείωση του πληθωρισμού «σε μονοψήφιο ποσοστό» (σήμερα επισήμως λίγο κάτω από το 44%).
Για «διασφάλιση ενός ισχυρότερου συντονισμού στη νομισματική, δημοσιονομική, εισοδηματική και χρηματοπιστωτική πολιτική».
«Θα συνεχίσουμε να προστατεύουμε και να ενισχύουμε αποφασιστικά τη δημοσιονομική πειθαρχία ως “άγκυρα”», υπογραμμίζεται, «αυξάνοντας την εμπιστοσύνη στην οικονομία μας».
Ο Μεχμέτ Σιμσέκ
Ένας «κούκος» δεν φέρνει… την «άνοιξη»
Για τον Μεχμέτ Σιμσέκ, αυτά δεν είναι άγνωστα μονοπάτια.
Έχοντας χτίσει διεθνή καριέρα ως οικονομολόγος, αρχικά στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Άγκυρα (1993-1997) και έπειτα στον ιδιωτικό τομέα -από την UBS στη Νέα Υόρκη έως τη Merrill Lynch- μεταπήδησε στην πολιτική το 2007 με το AKP.
Ανέλαβε με το «καλημέρα» το υπουργείο Οικονομίας και δύο χρόνια αργότερα το υπουργείο Οικονομικών (2009-15) κάνοντας διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, προτού γίνει αντιπρόεδρος των κυβερνήσεων Νταβούτογλου και Γιλντιρίμ (2015-2018), αρμόδιος για Οικονομικές και Δημοσιονομικές Υποθέσεις.
Μετά όμως τις εκλογές του 2018 το πόστο καταργήθηκε και τα «ηνία» της οικονομίας ανέλαβε ο γαμπρός του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ, εφαρμόζοντας πειθήνια -όπως και οι υπόλοιποι ιθύνοντες- την ανορθόδοξη πολιτική των Erdoganomics.
Τώρα, βάσει και της εμπειρίας του παρελθόντος, μένει να φανεί εάν ο Σιμσέκ θα αναλάβει να βάλει σε «ρότα» την τουρκική οικονομία και υπό ποιους όρους.
«Η πολιτική που θα εφαρμοστεί είναι λίγο μικτή, παρά ορθόδοξη ή ανορθόδοξη», ανέφερε ανωνύμως την Τετάρτη στο πρακτορείο Reuters Τούρκος αξιωματούχος. «Θα υπάρχουν στοιχεία και των δύο πολιτικών» υπό τον Σισμέκ, ανέφερε, τονίζοντας ότι αναμένεται τα πρώτα αποτελέσματα να φανούν έπειτα από έξι μήνες.
Κατά τον ειδικό αναλυτή Βολφάνγκο Πικολί, συμπρόεδρο της Teneo Intelligence, υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους ο Ερντογάν θα μπορούσε να στείλει ένα θετικό μήνυμα στους επενδυτές.
Αναφέρει π.χ. διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας και στο φορολογικό σύστημα, πρόοδο στις σχέσεις με τις ΗΠΑ ή/και άρση του τουρκικού βέτο για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Επίσης «μπορεί να προσπαθήσουν να περιορίσουν τις πιστώσεις και τη ρευστότητα», είπε στο MEE. Ή να υπολογίζουν στον συνάλλαγμα από τον τουρισμό της καλοκαιρινής περιόδου για «να τα βγάλουν πέρα μέχρι το φθινόπωρο».
Ανώτεροι αξιωματούχοι της Τουρκίας πάντως ελπίζουν πως ο πρόεδρος Ερντογάν θα αλλάξει γνώμη για τη νομισματική και οικονομική πολιτική. Κάτι για το οποίο, τόνισαν στον Ραγκίπ Σοϊλού, «όλοι προσπαθούν».
