Κείνο που με τρώει
κείνο που με σώζει
είναι π’ ονειρεύομαι
σαν τον καραγκιόζη
Φίλους και εχθρούς
στις φριχτές μου πλάτες
όμορφα να σήκωνα
σαν να ‘ταν επιβάτες
Αυτές είναι οι δύο πρώτες στροφές του τραγουδιού Σαν τον Καραγκιόζη του Διονύση Σαββόπουλου, οι οποίες έχουν γράψει στο ελληνικό, συλλογικό ασυνείδητο με τον ίδιο συναισθηματικό τρόπο που έχει γράψει και ο ήρωας του Καραγκιόζη, ο φτωχός και ξυπόλητος μυταράς γελωτοποιός με το μακρύ χέρι και τη χρυσή καρδιά.
Ο Καραγκιόζης ήταν η μοναδική διασκέδαση της περιφέρειας μιας άλλης Ελλάδας, το ίδιο δοκιμασμένη και πεινασμένη όσο κι αυτός. Οι δε, καραγκιοζοπαίχτες ήταν οι μάγοι της φυλής.
«Όπου πηγαίναμε κάναμε γάμο» θα πει ο Θανάσης Σπυρόπουλος, ο τελευταίος καραγκιοζοπαίχτης της παλιάς φουρνιάς, ο οποίος έφυγε από τη ζωή στις 6 Ιουνίου του 2023. «Όργανα, μουσική, χορός» συνεχίζει. «Είχα την ιδέα να βάλω ζωντανή μουσική στην παράστασή μου και αυτό σιγά σιγά έγινε στο στίγμα μου. Έδωσα την ταυτότητα μου» συνεχίζει.
Ο Θανάσης Σπυρόπουλος γεννήθηκε το 1930 στο Κοπανάκι Μεσσηνίας. Καραγκιόζη πρωτοείδε στο καφενείο του πατέρα του. «Το πανί, οι φιγούρες πίσω από αυτό, οι φωνές, ο φωτισμός ήτανε τα στοιχεία-ερεθίσματα που με μάγεψαν και με έκαναν στην ηλικία περίπου των 15 χρόνων, μαθητή και βοηθό στον τοπικό καραγκιοζοπαίχτη, Βασίλη Φιλντισάκο», θα πει ο ίδιος σε κάποια από τις συνεντεύξεις του.
Photo: Facebook
Photo: Facebook
Τότε ο κόσμος γέλαγε
Μαθήτευσε δύο χρόνια δίπλα στον Φιλντισάκο καταφέρνοντας να κατακτήσεις τα βασικά μυστικά της τέχνης. Στη συνέχεια ξεκίνησε να δίνει παραστάσεις μόνος του. Παρακολούθησε για επτά χρόνια παραστάσεις του Δημήτρη Μανωλόπουλου, του καλύτερου καραγκιοζοπαίχτη της εποχής (1900-1957), υιοθετώντας πολλά στοιχεία της τέχνης του. Υπήρξε αδελφικός φίλος με τον μεγάλο, πατρινό καραγκιοζοπαίχτη Βασίλαρο που τον βοήθησε να τελειοποιηθεί.
«Πήρα μπαταρίες και έβαλα φωτισμό πίσω από τη σκηνή, που τον είχα συνδέσει με το αυτοκίνητο. “Αααααα” ακουγόταν όταν άναβα τα φώτα. Άλλαζε ολόκληρη η εικόνα. Τα κατήργησα τα λυχνάρια. Μετά βγήκε το μαγνητόφωνο» αφηγείται ο Σπυρόπουλος. «Το πρώτο μαγνητόφωνο το 1953 το πήρα εγώ. Όπου πήγαινα δεν πίστευαν ότι είμαι καραγκιοζοπαίχτης. Είχαν άλλη εικόνα, τους ξέρανε ρακένδυτους, ταλαίπωρους, με το γαϊδούρι» συμπληρώνει.
«Αλλά ο κόσμος τότε γέλαγε. Σήμερα για να γελάσει κάποιος πρέπει να πούμε χίλια αστεία και να είναι έξυπνα» καταλήγει.
Photo: YouTube
Photo: YouTube
Με τον γιο του Κώστα, που συνεχίζει την τέχνη του / Photo: Facebook
Ο τελευταίος των καραγκιοζοπαιχτών
Το Θέατρο Σκιών Σπυρόπουλου ιδρύθηκε από τον ίδιο το 1955, χάρη στην αγάπη του για τον παραδοσιακό ήρωα. Έχει δώσει παραστάσεις σε όλη την Ελλάδα και έχει ιδρύσει υπαίθρια θέατρα στο Αγρίνιο, την Τρίπολη, την Καλαμάτα, τη Λιβαδειά, στον Πύργο, την Αθήνα και τη Χαλκίδα.
Έχει δώσει παραστάσεις στο εξωτερικό (Ευρώπη και Αμερική) και στο Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος. Για δέκα χρόνια έδινε παραστάσεις που προβλήθηκαν από την κρατική τηλεόραση (ΕΡΤ 2).
Ήταν συλλέκτης φιγουρών και σκηνικών του Θεάτρου Σκιών έχοντας καταφέρει να έχει στη συλλογή του φιγούρες και σκηνικά από όλους τους Καραγκιοζοπαίχτες.
Από το 1985 διατηρούσε δύο χειμερινά θέατρα στην Αθήνα όπου, μαζί με τον μαθητή και γιο του Κώστα Σπυρόπουλο, συνεχίζαν την τέχνη τους αποσκοπώντας στη διάσωση και διάδοση του Θεάτρου Σκιών στις νεότερες γενιές.
Ο Θανάσης Σπυρόπουλος ήταν ίσως ο μοναδικός καραγκιοζοπαίχτης που βιοποριζόταν από αυτήν την τέχνη υπηρετώντας την για εξήντα χρόνια συνεχόμενα. Στο εργαστήριό του στους Αγίους Αναργύρους, όπου κατασκεύαζε φιγούρες και σκηνικά, δίδασκε όσους επιθυμούσαν να μάθουν την τέχνη. Στο παρελθόν έχει κάνει σεμινάρια γύρω από την Τέχνη του Θεάτρου Σκιών με επιδότηση της Ε.Ο.Κ.
Δείτε το βίντεο με την ιστορία του
Πληροφορίες για το έργο του Θανάση Σπυρόπουλου
- Διετέλεσε για δεκαέξι συνεχόμενα χρόνια πρόεδρος του Σωματείου Καραγκιοζοπαιχτών.
- Το 1998 έλαβε τιμητική σύνταξη από το Υπουργείο Πολιτισμού για την καλλιτεχνική του προσφορά στο Θέατρο Σκιών.
- Το 2013 ο Δήμος Αγίων Αναργύρων και το Πανευρωπαϊκό Σωματείο Θεάτρου Σκιών του απένειμαν τιμητική πλακέτα.
- Το 2019 βραβεύθηκε από τον Δήμο Γαλατσίου για την προσφορά του στο Θέατρο Σκιών.
- Ο Θανάσης Σπυρόπουλος έχει ζωγραφίσει περισσότερα από 500 σκίτσα-αναπαραστάσεις, με θέματα από το ρεμπέτικο τραγούδι, τον Καραγκιόζη, παραμύθια της Θεσσαλίας, ρεκλάμες και πάνω από 1.000 φιγούρες του Θεάτρου σκιών.
- Έχει ζωγραφίσει και έχουν εκδοθεί από τον εκδοτικό οίκο «Συλλέκτης» 40 ρεμπέτικες ζωγραφιές εμπνευσμένες από τα ρεμπέτικα τραγούδια.
- Ο Οίκος «Καστανιώτη» έχει εκδώσει τα «12+1 Παραμύθια από τη Θεσσαλία» σε εικονογράφηση δική του. Κυκλοφορούν επίσης και δύο τόμοι του Καραγκιόζη με τίτλο «Ο Κόσμος του Καραγκιόζη» από τις εκδόσεις «Ερμής», με φιγούρες και σκηνικά από τη δική του συλλογή καθώς και το συλλεκτικό βιβλίο «Ο Καραγκιόζης Προξενητής» από τις εκδόσεις «Αντήνωρ».
- Κυκλοφόρησε, επίσης, το Βιβλίο του «Η Τέχνη του Καραγκιόζη». Επίσης έχουν κυκλοφορήσει βιντεοκασέτες και DVD με έργα του Καραγκιόζη.
Photo: YouTube
*Με στοιχεία από e-agyra.gr
