Αναζήτηση
Όπως αναφέρει με παρέμβαση του στο Foreign Policy, ο Ισραηλινός νομικός Διεθνούς Δικαίου Michael Sfard, η κυβέρνηση Μπέντζαμιν Νετανιάχου αποφάσισε να αλλάξει την επίσημη δομή διακυβέρνησης της Δυτικής Όχθης μεταφέροντας πολλές διοικητικές εξουσίες από τη στρατιωτική στην πολιτική διοίκηση.
Μια τέτοια απόφαση όμως ισοδυναμεί με επίσημη παραβίαση των δεσμεύσεων του Ισραήλ μετά το 1967 ενώπιον της διεθνούς κοινότητας.
Τότε γεννήθηκε το προβληματικό καθεστώς της Δυτικής Όχθης, μετά τον πόλεμο του 1967, στον οποίο το Ισραήλ συνέτριψε τους Άραβες, καταλαμβάνοντας μεταξύ άλλων και τη Δυτική Όχθη. Το Συμβούλιο Ασφαλείας όρισε το Ισραήλ ως προσωρινό διαχειριστή των εδαφών αυτών μέχρι να διευθετηθεί το ζήτημα.
Έτσι, όπως εξηγεί ο Michael Sfard, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, ένα κράτος κατοχής, όπως το Ισραήλ, θεωρείται προσωρινός διαχειριστής —και όχι κυρίαρχος— του εδάφους που κατέχει. Ο τότε υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Abba Eban, μάλιστα είχε δεσμευτεί ότι: «Θα σεβαστούμε και θα διατηρήσουμε πλήρως την κατάσταση που ενσωματώνεται στις συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός μέχρι να διαδεχθεί από ειρηνευτικές συνθήκες μεταξύ του Ισραήλ και των Αραβικών Κρατών που τερματίζουν την κατάσταση του πολέμου».
Πλέον ο Νετανιάχου ουσιαστικά σκίζει τις διεθνείς συμφωνίες με επιδέξιους γραφειοκρατικούς ελιγμούς, διορίζοντας πολίτες διοικητές, ωσάν η Δυτική Όχθη να είναι μέρος της ισραηλινής επικράτειας.
Αναλαμβάνει ο πανίσχυρος Σμότριχ
Οι ραγδαίες εξελίξεις ξεκίνησαν στα τέλη Φεβρουαρίου, όταν ο υπερυπουργός Οικονομικών και αναπληρωτής υπουργός Άμυνας του Νετανιάχου Μπεζαλέλ Σμότριχ υπέγραψε συμφωνία με τον υπουργό Άμυνας Ιωάβ Γκάλαντ για τη μεταφορά ορισμένων κυβερνητικών εξουσιών στη Δυτική Όχθη από τον στρατιωτικό διοικητή της περιοχής στον ίδιο τον Σμότριχ.
Ήταν μια κίνηση που είχε συμφωνηθεί μεταξύ Λικούντ (Νετανιάχου) και Θρησκευτικού Σιωνιστικού Κόμματος (Σμότριχ).
Η διοικητική αυτή αλλαγή, όμως άλλαξε δραματικά τη δομή του καθεστώτος του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη, σύμφωνα με τον Michael Sfard, διότι για πρώτη φορά, έθεσε πολλές διοικητικές εξουσίες στα κατεχόμενα εδάφη στα χέρια ενός πολιτικού προσώπου χρίζοντας τον Σμότριχ de facto κυβερνήτη της Δυτικής Όχθης.
«Οι κινήσεις του Νετανιάχου θα πρέπει να διαλύσουν τυχόν αμφιβολίες ότι το Ισραήλ βρίσκεται στη διαδικασία πλήρους προσάρτησης -de jure- της Δυτικής Όχθης», λέει ο Sfard.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, ο Σμότριχ -ο οποίος είναι υπέρμαχος της εβραϊκής ανωτερότητας- θα διορίσει πολίτες σε επίσημες θέσεις στη στρατιωτική κυβέρνηση, όπως η νεοσύστατη θέση του αναπληρωτή επικεφαλής της Πολιτικής Διοίκησης, της αρμόδιας στρατιωτικής υπηρεσίας πολιτικών θεμάτων για Ισραηλινούς εποίκους και εποικισμούς στη Δυτική Όχθη. Θα διορίσει επίσης νομικούς συμβούλους αυτών των υπαλλήλων.
Επιπλέον, ο Σμότριχ θα είναι ο μόνος υπεύθυνος για το σχεδιασμό μεγάλου μέρους της αποικιστικής πολιτικής του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη. Από την κατανομή γης, τον σχεδιασμό πόλεων, την επιβολή του νόμου, τις παράνομες κατασκευές Παλαιστινίων και Ισραηλινών μέχρι τις υποδομές ύδρευσης, όλα θα περνούν από τα χέρια του Σμότριχ.
Αν και ορισμένες από τις ρήτρες της συμφωνίας θολώνουν τη μεταβίβαση εξουσιών, παρουσιάζοντας τον de facto κυβερνήτη ως υποχείριο του υπουργού Άμυνας, ωστόσο, ο τελευταίος θα έχει δικαίωμα βέτο μόνο σε ακραίες περιπτώσεις -όπως σε μεγάλης κλίμακας κατεδαφίσεις σε παλαιστινιακές περιοχές- και, σε κάθε περίπτωση, αυτές οι αποφάσεις θα παρακάμψουν τον στρατιωτικό διοικητή.
Διορισμένοι υπάλληλοι που προωθούν τα ισραηλινά συμφέρονται
Ο Σμότριχ δεν κρύβει ότι σκοπεύει να επεκτείνει τις εξουσίες της ισραηλινής κυβέρνησης σε οικισμούς διαλύοντας εντελώς την Πολιτική Διοίκηση, κάτι που θα παραχωρούσε στις ισραηλινές αρχές άμεση δικαιοδοσία στη Δυτική Όχθη.
Η συμφωνία αναφέρει επίσης ότι ο de facto κυβερνήτης θα εργαστεί για να επεκτείνει το διπλό νομικό σύστημα στη Δυτική Όχθη, επιτρέποντας στη νομοθεσία της Κνεσέτ (Ισραηλινή Βουλή) να εφαρμόζεται πληρέστερα στους Ισραηλινούς εποίκους, ενώ οι Παλαιστίνιοι θα παραμείνουν υπό στρατιωτικό δίκαιο.
Οι νομικοί σύμβουλοι θα αναλάβουν να συντάξουν στρατιωτικές διαταγές που θα εφαρμόζουν επίσημα την ισραηλινή νομοθεσία στους εποίκους.
«Το διεθνές δίκαιο ορίζει ότι μια κατοχική δύναμη -στην περίπτωση αυτή, το Ισραήλ- πρέπει να προωθήσει τα συμφέροντα της κατεχόμενης περιοχής κατά τη διάρκεια της προσωρινής κατοχής της» λέει ο Sfard.
«Μεταβιβάζοντας τις διοικητικές εξουσίες στη Δυτική Όχθη από τον στρατό σε έναν Ισραηλινό υπουργό και τη δημόσια διοίκηση, το Ισραήλ παραιτείται από αυτό το καθήκον όχι μόνο με τις ενέργειές του —όπως έκανε πολύ καιρό πριν— αλλά και στα χαρτιά. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ισραηλινοί δημόσιοι υπάλληλοι είναι υποχρεωμένοι και εκπαιδευμένοι να προωθούν μόνοι τους τα ισραηλινά συμφέροντα».
Η άτυπη προσάρτηση ξεκίνησε από το 1967
Πριν φτάσει ο Νετανιάχου σε αυτή την ιστορική απόφαση, οι προηγούμενες ισραηλινές κυβερνήσεις είχαν προετοιμάσει το έδαφος, ποδοπατώντας σταδιακά με βίαιους εποικισμούς το διεθνές δίκαιο.
Από το 1967, το Ισραήλ έχει χτίσει περισσότερους από 130 οικισμούς (και βοήθησε στην κατασκευή περίπου 140 φυλακίων εποίκων) στη Δυτική Όχθη. Σήμερα, 700.000 Ισραηλινοί έποικοι ζουν στην επικράτεια, περίπου 230.000 από αυτούς στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπως αναφέρει ο Ισραηλινός νομικός.
Την ίδια στιγμή, οι Ισραηλινοί έποικοι, οι οποίοι έχουν πλήρη αστικά και πολιτικά δικαιώματα και είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τις υποδομές και τους πόρους του Ισραήλ, κατοικούν δίπλα σε εκατομμύρια Παλαιστίνιους που υπόκεινται στον ισραηλινό στρατιωτικό έλεγχο και δεν έχουν κανένα λόγο για τον τρόπο διακυβέρνησής τους. Για πολλούς αυτό το καθεστώς είναι παρόμοιο με εκείνο του απαρτχάιντ.
Σιγή ιχθύος διεθνούς κοινότητας
Ήδη από το 2019 ο Νετανιάχου δήλωνε σε συνεντεύξεις ότι θα προωθούσε τη «σταδιακή» εφαρμογή της ισραηλινής κυριαρχίας στα κατεχόμενα, λέγοντας μάλιστα ότι συζήτησε την «προσάρτηση με συναίνεση των ΗΠΑ».
Έτσι, μέχρι σήμερα, παρά τα αδιαμφισβήτητα στοιχεία ότι το Ισραήλ εφαρμόζει την κυριαρχία του στη Δυτική Όχθη, απουσία επίσημης δήλωσης προσάρτησης -και με το έδαφος επίσημα υπό στρατιωτική και όχι πολιτική διοίκηση- ο κόσμος δεν αντιμετώπισε τις ενέργειες του Ισραήλ ως παραβίαση των βασικών αρχών του διεθνούς δικαίου: η απαγόρευση της μονομερούς προσάρτησης εδαφών που κατέχονται με τη βία.
Ωστόσο, η σιωπή του κόσμου απέναντι σε αυτές τις εξελίξεις είναι μια ιδιαίτερα επικίνδυνη εκδήλωση της εξαιρετικότητας του Ισραήλ στη διεθνή σκηνή, σύμφωνα με τον Sfard. «Η απάθεια των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών απέναντι στο μεταβαλλόμενο νομικό καθεστώς του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη έχει σοβαρές συνέπειες στην πραγματική ζωή για τους Παλαιστίνιους υπό κατοχή. Αλλά η γκάφα της διεθνούς κοινότητας δεν είναι νέα. Ήταν ένα χαρακτηριστικό – όχι ένα σφάλμα – του συστήματος από την πρώτη μέρα της κατοχής του Ισραήλ».
Όπως προειδοιεί όμως ο Ισραηλινός νομικός αυτή η σιωπή της Δύσης υπονομεύει την ακεραιότητά της στον αγώνα της ενάντια στη ρωσική επέκταση στην Ουκρανία. «Η απαγόρευση της μονομερούς προσάρτησης ενός κατεχόμενου εδάφους είναι βασική αρχή της τάξης βασισμένης σε κανόνες μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αποτυχία του Ισραήλ να λογοδοτήσει όχι μόνο υπονομεύει την αξιοπιστία της Δύσης αλλά έχει επίσης αποσταθεροποιητική επίδραση στο σύνολο του διεθνούς συστήματος. Δίνοντας λευκή επιταγή στον Νετανιάχου, η διεθνής κοινότητα δίνει σε άλλους ηγέτες με επεκτατικές τάσεις -όπως ο Πούτιν- μια συνταγή για το πώς να αποκτήσουν με τη βία εδάφη χωρίς συνέπειες».
