Είναι ο Στόλτενμπεργκ ο καλύτερος γ.γ. του ΝΑΤΟ;

Επί του διαδικαστικού ο Στόλτενμπεργκ ανακοίνωσε ότι θα ολοκληρώσει τη θητεία του ως γενικού γραμματέα, όπως είχε προγραμματιστεί, στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους 11-12 Ιουλίου μπορεί να μάθουμε ποιος και ίσως πότε θα τον διαδεχθεί.

Βέβαια, οι Σύμμαχοι δεν είναι ανάγκη να επιλέξουν τότε τον αντικαταστάτη του, καθώς αυτό θα μπορούσε να αποφασιστεί τέλη του χρόνου ή αρχές του 2024.

«Ο καλύτερος ηγέτης του ΝΑΤΟ»

Πάντως, για τον επιστημονικό συνεργάτη του Ινστιτούτου Εθνικών Στρατηγικών Μελετών του Στέιτ Ντιπάρτμεντ (ΗΠΑ) Charles Barry, «δεν θα ήταν έκπληξη για κανέναν, εάν οι ιστορικοί τελικά τον θεωρούσαν ως τον ισχυρότερο, πιο ικανό γενικό γραμματέα στην ιστορία της Συμμαχίας».

Σύμφωνα με δημοσίευσή του στο Ατλαντικό Συμβούλιο, αμερικανική δεξαμενή σκέψης, ο Barry θεωρεί ότι ο Στόλτενμπεργκ έχει δείξει ότι είναι «ο πιο επιδραστικός γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ εν καιρώ πολέμου» υπηρετώντας από τον Μάρτιο του 2014, ακριβώς τη περίοδο που ξέσπασε η ρωσοουκρανική κρίση.

«Κράτησε το ΝΑΤΟ μακριά από μια ανοιχτή σύγκρουση με τη Ρωσία, ενώ με τόλμη συγκεντρώνει τη συμμαχική υποστήριξη για την Ουκρανία μέσω αποστολής τόνων μη θανατηφόρου υλικόυ και υποσχόμενος πολιτικής υποστήριξης για «όσο χρειαστεί»».

Βέβαια, για την ακρίβεια τα μέλη του ΝΑΤΟ παρέχουν στην Ουκρανία στρατιωτικό υλικό ενώ εκπαιδεύουν τα ουκρανικά στρατεύματα.

Το σενάριο να παραμείνει στη θέση του ο Γενς

Ο θαυμασμός του Charles Barry για τον Νορβηγό πολιτικό είναι τέτοια που αναρωτιέται αν θα πρέπει οι Σύμμαχοι να δεχτούν την παραίτησή του. «Μήπως πρέπει να πιεστεί να παραμείνει» ίσως μέχρι τις αρχές του 2024, «καθώς το ΝΑΤΟ έχει να αντιμετωπίσει σκληρές μάχες και πολιτικές επιλογές, ώστε να εξοικειωθούμε καλύτερα με την πορεία του πολέμου στην Ουκρανία;» λέει ο Barry.

Ο εμπειριγνώμονας σε ζητήματα NATO, εκτιμάει ότι ίσως παραταθεί η θητεία του Στόλτενμπεργκ. «Ήταν εξαιρετικά επιτυχημένος στην αντιμετώπιση της ρωσικής προπαγάνδας και των πυρηνικών απειλών και στην αντιστάθμιση των εσωτερικών αναταραχών των άκρως αμφιλεγόμενων μελών, μεταξύ των οποίων ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο νυν Πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν».

«Έχει επίσης καθοδηγήσει επιδέξια τις απαντήσεις της Συμμαχίας στην αυξανόμενη παρουσία και επιρροή της Κίνας στην Ευρώπη».

Για τον Barry, ο Στόλτενμπεργκ υπήρξε πάνω απ΄όλα «ο σταθερός πυλώνας της συνοχής της Συμμαχίας» και «καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία εντείνεται αυτό το καλοκαίρι και το φθινόπωρο, και ειδικά αν η Ρωσία συνεχίσει τις πυρηνικές απειλές, το ΝΑΤΟ θα έκανε καλά να έχει την έμπειρη ηγεσία του Στόλτενμπεργκ».

Δυσαρεστημένοι στην Αθήνα

Εάν δεν παραιτηθεί ο Στόλτενμπεργκ, όπως εύχεται ο Barry, θα ανταγωνιστεί σε μακροβιότητα στο πηδάλιο του ΝΑΤΟ τον αμφιλεγόμενο Τζόζεφ Λουνς, ο οποίος υπηρέτησε από το 1971 έως το 1984.

Κατά καιρούς ο Στόλτενμπεργκ έχει δεχτεί έντονη κριτική από την Αθήνα για τη στάση του έναντι των ελληνοτουρκικών.

Υπενθυμίζεται ότι ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Πέτρος Μολυβιάτης το καλοκαίρι του 2022 είχε διαμαρτυρηθεί με ανοιχτή επιστολή προς τον Στόλτενμπεργκ για τις δηλώσεις του στα ελληνοτουρκικά.

«Τον τελευταίο καιρό προβαίνετε σε δηλώσεις σχετικά με την κρίση που επικρατεί στις σχέσεις Ελλάδος – Τουρκίας. Οι δηλώσεις αυτές φαινομενικά τηρούν ίση απόσταση μεταξύ των δύο χωρών. Στην πραγματικότητα όμως είναι τυπικά απαράδεκτες, ουσιαστικά ευνοούν τον επιτιθέμενο εις βάρος του θύματός του και τελικά είναι επιβλαβείς για τη Συμμαχία».

Είχε σημειώσει μάλιστα ότι ο γ.γ. του ΝΑΤΟ «είναι υπάλληλος των κυβερνήσεων που τον διορίζουν και καταβάλλουν τον μισθό του από τα χρήματα των φορολογουμένων τους».

Στην μεγάλη κρίση το 2020, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε αφήσει αιχμές για τη στάση του ΝΑΤΟ έναντι της τουρκικής επιθετικότητας κατά την επικοινωνία που είχε με τον Στόλτενμπεργκ.

Ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας είχε υπογραμμίσει, από την πλευρά του, ότι το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να ανέχεται παρόμοιες συμπεριφορές, οι οποίες παραβιάζουν τις αρχές και υπονομεύουν τη συνοχή και την αποτελεσματικότητα της συμμαχίας.

Οι Ευρωβουλευτές μάλιστα της ΝΔ είχαν ξεσηκωθεί με παλαιότερες δηλώσεις του Στόλτενμπεργκ, ο οποίος σε συνέντευξη στο CNN, αναφερόμενος στην Τουρκία, η οποία παραβίαζε κατ’ επανάληψη τον ελληνικό εναέριο χώρο, της «αναγνώρισε το δικαίωμα να προστατεύει τα κυριαρχικά της δικαιώματα».

Το καλοκαίρι του 2022 ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, ενοχλημένος από την πολιτική ίσως αποστάσεων είχε δηλώσει πως «οι παραινέσεις «βρείτε τα» του κ. Στόλτενμπεργκ, αποκαλύπτουν τον πραγματικό του ρόλο, να βάζει στο ίδιο τσουβάλι τη χώρα μας, που σέβεται το διεθνές δίκαιο, με μια χώρα διεθνή ταραξία» ανέφερε.

Πιθανές γυναίκες υποψήφιες διάδοχοι

Ωστόσο, στην περίπτωση που αποχωρήσει τελικά ο Νορβηγός, τίθεται το ερώτημα εδώ και μήνες ποιον ή ποιά πρέπει να επιλέξουν οι Σύμμαχοι για διάδοχό του.

«Ορισμένα μέλη ανησυχούν για το γεγονός ότι 20 χρόνια μετά την ένταξη νέων μελών από την Ανατολική Ευρώπη στη Συμμαχία, κανένας υποψήφιος από αυτές τις επτά χώρες δεν έχει επιλεγεί ως γενικός γραμματέας».

Την ίδια στιγμή, άλλα μέλη, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, «έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον να δουν γυναίκες να επιλέγονται για υψηλές ηγετικές θέσεις».

Μεταξύ των πιο πολυσυζητημένων ονομάτων γυναικών είναι η Chrystia Freeland, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης του Καναδά και η πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλλας.

Chrystia Freeland

Αν και στο τιμόνι του NATO επιλέγονταν ανέκαθεν κυρίως αρχηγοί κυβερνήσεων, ωστόσο οι Freeland και Κάλλας θεωρούνται δύο δυναμικές γυναίκες σε κορυφαίες θέσεις στις χώρες τους και ειδικοί πιστεύουν ότι ένας αντιπρόεδρος κυβέρνησης ή υπουργός Εξωτερικών θα ήταν επίσης αποδεκτός για τη θέση του γ.γ. του ΝΑΤΟ.

H Freeland, σύμφωνα με πηγές του Foreign Policy και των New York Times, υποστηρίζεται από την Ουάσιγκτον. Είναι απόγονη Ουκρανών μεταναστών στον Καναδά, οι οποίοι όμως συνδέονταν με εθνικιστικές και αντισημητικές ιδεολογίες, σύμφωνα με καναδικά ΜΜΕ.

Σύμφωνα με εμπειρογνώμονες του ΝΑΤΟ που επικαλείται το Foreign Policy, ενώ η Freeland θα ήταν μια καλή επιλογή, το γεγονός ότι ο Καναδάς δεν βρίσκεται στην Ευρώπη θα μπορούσε να αποτελέσει πηγή τριβών σε μια εποχή που η συνοχή είναι πολύ σημαντική.

Η Κάλλας είναι επίσης, μια ισχυρή υποψηφιότητα καθώς η χώρα της, σε αντίθεση με τον Καναδά, δαπανά τουλάχιστον το 2% του ΑΕΠ της στην άμυνα, όπως απαιτεί ο κανονισμός του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, η Κάλλας είναι τόσο απόλυτη ενάντια στον Πούτιν και τη Ρωσία που απορρίπτει οποιαδήποτε διαπραγμάτευση μαζί του, γεγονός που καθιστά κάποιες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Παρίσι) σκεπτικές για τη «γερακίσια» στάση της.

Kaja Kallas

Στη συνέχεια, υπάρχει μια λίστα από νυν και πρώην γυναίκες ηγετικές θέσεις. Η πρόεδρος της Σλοβακίας Zuzana Caputova, η πρωθυπουργός της Λιθουανίας Ingrida Simonyte και η πρώην πρόεδρος της Κροατίας Kolinda Grabar-Kitarovic έχουν αναφερθεί ως πιθανοί υποψήφιοι στα ΜΜΕ, αλλά σύμφωνα με παρατηρητές του ΝΑΤΟ, που επικαλείται το Foreign Policy, «τα ονόματά τους αναφέρονται πολύ λιγότερο συχνά στους διαδρόμους» των Βρυξελλών.

Η Kersti Kaljulaid, πρώην πρόεδρος της Εσθονίας, ήταν υποψήφια για τη θέση πριν δοθεί παράταση στον Στόλτενμπεργκ, αλλά δεν είναι ακόμα σαφές εάν οι φιλοδοξίες της θα μπορούσαν να εκπληρωθούν φέτος.

Τέλος, υπάρχει η πρόταση της πρώην πρωθυπουργού της Βρετανίας Τερέζα Μέι. Από τη μία το Ηνωμένο Βασίλειο είναι γνωστό ότι διαθέτει από τους ισχυρότερους στρατούς στο ΝΑΤΟ, αλλά έχει δυσανασχετήσει την Ευρώπη λόγω του Brexit, σύμφωνα με αναλυτές.

Το δίχως άλλο, οποιο/ασδήποτε και να είναι νέος γενικός γραμματέας, «δεν θα υπάρξει ήρεμη ματαβατική περίοδος» λέει ο Barry ο οποίος προκρίνει μια «αμείλικτη ηγεσία και διπλωματία» για το ΝΑΤΟ όντας σίγουρος ότι «οι επόμενοι μήνες δεν είναι οι ιδανικοί για να αποχαιρετήσουμε τον πιο ικανό ηγέτη του ΝΑΤΟ – ή για να καλωσορίσουμε έναν νέο».