Κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 1960, χτύπησαν τη πόρτα της τουρκικής κυβέρνησης ενοχλημένοι Αμερικανοί αξιωματούχοι. Ζήτησαν από τη τότε κυβέρνηση του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, να απαγορεύσει στους αγρότες να καλλιεργούν παπαρούνα, τα ναρκωτικά προϊόντα της οποίας είχαν εξελιχτεί σε μάστιγα στις ΗΠΑ. Η Άγκυρα δεν υπάκουσε. Σήμερα, όπως αποκαλύπτει και νέα έκθεση του ΟΗΕ, η Τουρκία αναδεικνύεται σε μια «ναρκωτική» αυτοκρατορία επεκτεινόμενη σε Ευρώπη, χώρες του Κόλπου και Λατινική Αμερική.

Η Τουρκία αποτελεί την πύλη εισόδου ηρωίνης και μορφίνης στην Ευρώπη της σημαντικότερης παγκοσμίως διαδρομής διακίνησης ναρκωτικών, που ξεκινάει από το Αφγανιστάν και φτάνει στην Τουρκία μέσω του Ιράν.

Περίπου το ήμισυ όλων των κατασχέσεων ηρωίνης και μορφίνης παγκοσμίως πραγματοποιούνται σε χώρες κατά μήκος αυτής της λεγόμενης «βαλκανικής διαδρομής», σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για τα ναρκωτικά, που δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 2023.

Η ιστορία όμως, της σταδιακής αναβάθμισης της Τουρκίας σε κέντρο διακίνησης, ξεκινάει αρκετές δεκαετίες πριν.

Ένα καλό εισόδημα για τους Τούρκους αγρότες

Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, τα σκληρά ναρκωτικά είχαν αρχίσει να αποτελούν μείζον πρόβλημα και ένα σημαντικό ποσοστό του οπίου και της ηρωίνης που χρησιμοποιούνταν στις ΗΠΑ παραγόταν στη  Μικρά Ασία.

Αν και η κυβέρνηση Νίξον άσκησε πιέσεις στον Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ να απαγορεύσει την καλλιέργεια της παπαρούνας, ωστόσο εκείνος δεν υποχώρησε. Λίγο αργότερα, η κυβέρνηση του διαβόητου Νιχάτ Ερίμ -που προέκυψε μετά το πραξικόπημα του 1971- συνήψε συμφωνία για την απαγόρευση της καλλιέργειας παπαρούνας μετά το 1972, με το αζημίωτο.

Θα απαγόρευε την παπαρούνα, αλλά υπό τον όρο να λάβει οικονομική βοήθεια για τους αγρότες.

Ωστόσο, όπως καταγράφει ο Τούρκος καθηγητής Τουρκικών Σπουδών Erik Zürcher, η απόφαση του Ερίμ ήταν πολύ αντιδημοφιλής, καθώς καμία άλλη καλλιέργεια δεν μπορούσε να αντισταθμίσει το εισόδημα των αγροτών από το όπιο, ενώ η Τουρκία δεν αντιμετώπιζε πρόβλημα με τα ναρκωτικά, όπως στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.

Έτσι, όταν ανήλθε στην εξουσία το 1974 ο Μπουλέντ Ετσεβίτ, ανέτρεψε τη συμφωνία και έτσι η χώρα θα καλλιεργούσε κανονικά τα θανατηφόρα φυτά.

Ανοίγοντας τον δρόμο στα αφγανικά ναρκωτικά

Ενώ, λοιπόν, η Τουρκία ήταν χώρα παραγωγής, τη δεκαετία του 1970 Ιρανοί έμποροι ναρκωτικών αντιλήφθηκαν την στρατηγική σημασία της Τουρκίας ώστε να φέρουν την περίφημη αφγανική ηρωίνη στη Δυτική Ευρώπη.

Έτσι, οι Τούρκοι λαθρέμποροι, άρχισαν να εκπαιδεύονται σε αυτό το νέο είδος «επιχειρηματικότητας». Αφού απέκτησαν εμπειρία και ανέπτυξαν δεξιότητες στο λαθρεμπόριο, μέσω της συνεργασίας με Ιρανούς διακινητές ναρκωτικών, κυρίευσαν όλο και περισσότερο τη λεγόμενη «Βαλκανική Διαδρομή».

Χάρτης του 2007 της CIA που δείχνει την σημασία της Τουρκίας για την εισβολή των αφγανικών ναρκωτικών στην Ευρώπη.

Ήταν έναν σύγχρονος «Δρόμος του Μεταξιού» που μετέφερε οπιούχα από το Αφγανιστάν και το Ιράν, μέσω τουρκικών εδαφών στην Ευρώπη, όπως  αναφέρει έκθεση του Insight Crime μια αμερικανική δεξαμενή σκέψη που ασχολείται με το οργανωμένο έγκλημα.

Οι ανατολικές και νοτιοανατολικές περιοχές της Τουρκίας χρησιμοποιούνται συχνότερα ως σημεία εισόδου ναρκωτικών στη χώρα. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι ετήσιες κατασχέσεις ηρωίνης στην Τουρκία συσχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με τα επίπεδα παραγωγής οπίου στο Αφγανιστάν.

Από τη δεκαετία του 1960, οι Τούρκοι διακινητές κατάφεραν να κυριαρχήσουν στο παγκόσμιο εμπόριο ηρωίνης, δημιουργώντας γερά δίκτυα διαφθοράς στην Τουρκία, και δημιουργώντας εγκληματικές επαφές με λιμάνια, δίκτυα logistics και συμμορίες διανομής σε όλη την Ευρώπη, σύμφωνα με τον καθηγητή ιστορίας στη Ναυτική Μεταπτυχιακή Σχολή των ΗΠΑ Ryan Gingeras.

Μέχρι τη δεκαετία του 1980, οι Τούρκοι διακινητές είχαν εδραιωθεί στη λεγόμενη «Βαλκανική Διαδρομή».

Η Υπηρεσία Καταπολέμησης Ναρκωτικών των ΗΠΑ υπολόγισε τον όγκο της τουρκικής διακίνησης ηρωίνης το 1997 σε 4–6 τόνους το μήνα. Έκτοτε έχουν παρέλθει 25 χρόνια και η κερδοφορία των επιχειρήσεων αυτών έχει εκτοξευτεί.

Επίπεδα ρεκόρ

Έκτοτε, η στρατηγική σημασία της γεωγραφικής θέσης της Τουρκίας δεν αναβαθμίστηκε μόνο στα μάτια του Αμερικανικού Πενταγώνου, αλλά και σε αυτά των διακινητών, όπως επιβεβαιώνεται και από έκθεση του Τουρκικού υπουργείου Εσωτερικών (2021) για τα ναρκωτικά.

Βέβαια, όλη αυτή η εμπλοκή των Τούρκων με τα ναρκωτικά που διακινούνταν λαθραία από το Αφγανιστάν μέσω της χώρας τους οδήγησε σε εκτεταμένη χρήση οπιούχων ακόμα και στην ίδια την Τουρκία. Σήμερα, τουλάχιστον το 1/3 της αφγανικής ηρωίνης διακινείται κατά μήκος της «Βαλκανικής Οδού» μέσω Τουρκίας, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Brookings για το εμπόριο ναρκωτικών στην Τουρκία.

Η Τουρκία χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο ως χώρα διαμετακόμισης κοκαΐνης τα τελευταία χρόνια. Ενδεικτικά, ενώ το 2014, η ποσότητα των κατασχεθέντων ναρκωτικών στην Τουρκία ήταν μόλις 393 το 2021 η ποσότητα επταπλασιάστηκε με τις τουρκικές αρχές να εντοπίζουν 2,8 τόνους, όπως αναφέρει η έκθεση του ΟΗΕ.

Οι εγκληματικές ομάδες που εμπλέκονται στη διακίνηση ηρωίνης κατά μήκος της βαλκανικής οδού μπορεί να εκμεταλλευτούν τις διασυνδέσεις τους για να επεκταθούν και στην δυνητικά αναδυόμενες αγορές κοκαΐνης της Ανατολικής Ευρώπης, του Καυκάσου και της Μέση Ανατολή.

Η κοκαΐνη που διακινείται από την Τουρκία προς τις ευρωπαϊκές χώρες πιθανότατα διέρχεται βόρεια μέσω της Μαύρης Θάλασσας και των Βαλκανίων, που παραδοσιακά συνδέονται με τη διακίνηση οπιούχων και το λαθρεμπόριο τσιγάρων, αλλά πρόσφατα έχουν γίνει πιο εμφανείς ως περιοχές διαμετακόμισης για τη διακίνηση κοκαΐνης.

Οι τουρκικές αρχές έχουν τονίσει ότι η αυξανόμενη χρήση της Τουρκίας ως χώρα διαμετακόμισης κοκαΐνης μπορεί ενδεχομένως να επηρεάσει άλλες χώρες της Νοτιοανατολικής και Ανατολικής ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και την Ελλάδα.

Ένας καλός συνέταιρος των λατινοαμερικανικών καρτέλ

Ο βαθμός εμπλοκής Τουρκίας προέκυψε, σύμφωνα με την έρευνα του Insight Crime, όταν οι παραγωγοί κοκαΐνης της Νότιας Αμερικής χρειάζονταν μια νέα διαδρομή προς τα ανατολικά για το προϊόν τους, καθώς μεγάλο μέρος του κατασχέθηκε προς τη δυτική Ευρώπη. Η Τουρκία ήταν υποδειγματική χώρα για να κάνει την βρωμοδουλειά των ναρκέμπορων.

Οι τουρκικές συμμορίες γοητεύτηκαν από τις βρώμικες επιχειρήσεις κοκαΐνης λόγω της ναυτιλιακής τους τεχνογνωσίας, των μειωμένων κερδών από την ηρωίνη λόγω της πτώσης των τιμών, της αυξανόμενης ζήτησης κοκαΐνης σε περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής και των στενότερων δεσμών μεταξύ Τούρκων εγκληματιών -π.χ. Γκρίζων Λύκων- και των καρτέλ στη Λατινική Αμερική.

Οι διαδρομές της διακίνησης κοκαϊνης μέσω Τουρκίας (2022)

Με βάση τις κατασχέσεις, η κοκαΐνη φαίνεται να διακινείται όλο και περισσότερο μέσω της Τουρκίας προς τη Νοτιοανατολική και Ανατολική Ευρώπη μέσω αεροπορικών (ταχυμεταφορές) και θαλάσσιων οδών. Τα σημεία αναχώρησης της κοκαΐνης που διακινείται στην Τουρκία παραμένουν στη Νότια Αμερική.

Μέρος της κοκαΐνης που φτάνει στην Τουρκία έρχεται μέσω Δυτικής Αφρικής, ενώ ένα μέρος προέρχεται απευθείας από τη Λατινική Αμερική, όπως φαίνεται και στον παραπάνω χάρτη.

Έτσι, οι Τούρκοι διακινητές κατάφεραν να αναδειχτούν σε βασικούς παίχτες που προμηθεύουν λατινοϊμερικανική κοκαΐνη αναδυόμενες αγορές στη Ρωσία, τα Βαλκάνια και μια νέα διαδρομή κοκαΐνης στην έρημο -μέσω του βόρειου Ιράκ- στον Περσικό Κόλπο.

Εξάλλου, οι κατασχέσεις λατινοαμερικανικής κοκαΐνης εντός της Τουρκίας αυξήθηκαν μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, όπως μια τεράστια αποστολή σχεδόν 5 τόνων που ανακαλύφθηκε καθοδόν προς την Τουρκία από το λιμάνι Μπουεναβεντούρα της Κολομβίας.

Χρυσές δουλειές λοιπόν στην «Γαλάζια Πατρίδα».