«Τo 1956 αποτέλεσε χρονιά ορόσημο για την ιστορία της Σαντορίνης. Ο σεισμός ήρθε να »αποτελειώσει» μια εποχή που είχε τεράστιες δυσκολίες και οικονομικά προβλήματα για τους κατοίκους. Πάρα πολλοί εγκατέλειψαν το νησί αφήνοντας πίσω τους τα πάντα από το φόβο πως θα υπάρχει και συνέχεια. Για κάποιους άλλους ο σεισμός έφερε ένα νέο ξεκίνημα.
Ήταν η πρώτη φορά που ακόμα και ο πιο φτωχός θα αποκτούσε σπίτι και οι μεγάλες ανάγκες δημιούργησαν αρκετές θέσεις εργασίες για τους πολύπαθους κατοίκους του νησιού. Η 9η Ιουλίου όμως είναι βαθιά χαραγμένη στη μνήμη των κατοίκων και στο νησί βλέπουμε ακόμη και σήμερα κάποια από τα αποτελέσματα αυτού του τρομακτικού σεισμού.
Το μόνο σίγουρο είναι πως δε μπορούμε να τον αγνοήσουμε ή να τον ξεχάσουμε ακόμα και αν πέρασαν 67 χρόνια από τότε», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε ιστορικό βιβλίο του ψηφιακού αρχείου της Θήρας.
Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής κήρυξε τη Σαντορίνη σε κατάσταση «τοπικής συμφοράς μεγάλης εκτάσεως» και επισκέφθηκε ο ίδιος την πληγείσα περιοχή στις 14 Ιουλίου.
Ο Ιούλης που θα μείνει αλησμόνητος στην ιστορία για τις Κυκλάδες
Ήταν 9 Ιουλίου του 1956, 03.11 π.μ, όταν καταγράφηκε ο φονικός σεισμός των 7.7 Ρίχτερ στην Αμοργό. Ο Εγκέλαδος είχε προειδοποιήσει νωρίτερα, το μεσημέρι της 8ης Ιουλίου με μία σεισμική δόνηση της τάξης των 4,9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο τη θαλάσσια περιοχή νότια της Αμοργού.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη σεισμική δόνηση δεν φαίνεται να ανησύχησε ιδιαίτερα τον πληθυσμό των Κυκλάδων, ο οποίος συνέχισε τις καθημερινές καλοκαιρινές του δραστηριότητες.
Το επίκεντρο ήταν στα νότια του νησιού της Αμοργού και εκτεταμένες, σοβαρές ζημιές έγιναν και στη Σαντορίνη. Μετά τη σεισμική δόνηση ακολούθησε τσουνάμι, με τα κύματα να φτάνουν έως και τα 30 μέτρα. 13 λεπτά μετά την πρώτη δόνηση, ακολούθησε νέος σεισμός της τάξης των 7,2 Ρίχτερ. Συνολικά 53 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 100 τραυματίστηκαν, ενώ κατέρρευσαν 529 σπίτια.
Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Κυκλάδων βρίσκεται στην Πλάκα του Αιγαίου, ανάμεσα στο ηφαιστειακό τόξο του Νοτίου Αιγαίου από τα νότια και την επέκταση του ρήγματος της Ανατολίας από τα βόρεια.
Το τσουνάμι που έφτασε μέχρι την Καλαμάτα
Ο κύριος σεισμός συνοδεύτηκε από μεγάλο θαλάσσιο κύμα βαρύτητας (τσουνάμι), το ύψους του οποίου έφθασε τα 25 μέτρα στη νοτιοανατολική ακτή της Αμοργού, τα 20 μ. στη βορειοδυτική ακτή της Αστυπάλαιας, τα 10 μ. στη Φολέγανδρο και ήταν ασθενέστερο σε διάφορες άλλες ακτές του Νοτίου Αιγαίου μέχρι τη Σμύρνη. Από το τσουνάμι μία γυναίκα έχασε τη ζωή της στην Κάλυμνο, σύμφωνα με τα δημοσιεύματα της εποχής. Το τσουνάμι εξασθενημένο έφθασε μέχρι την Καλαμάτα και κατέστρεψε πολλές μικρές βάρκες που βρίσκονταν στο λιμάνι.
Παράλληλα, εκτός από τη Σαντορίνη, σοβαρές βλάβες υπέστησαν τα νησιά Αμοργός, Ανάφη, Αστυπάλαια, Ίος, Πάρος, Νάξος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος και Λειψοί.
Οι σεισμολόγοι για το φαινόμενο
Ο καθηγητής σεισμολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Κώστας Παπαζάχος είχε πει: «Ένας από τους μεγαλύτερους σεισμούς του 20ου αιώνα που χτύπησε ξημερώματα της 9ης Ιουλίου του 1956 σχεδόν ισοπέδωσε τη Σαντορίνη προκαλώντας έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και τεράστιο παλιρροϊκό κύμα.
Ο σεισμός της 9η Ιουλίου 1956 (μέγεθος 7.5), που έλαβε χώρα στο ρήγμα της θαλάσσιας λεκάνης της νότιας Αμοργού, ήταν ο μεγαλύτερος σεισμός του 20ου αιώνα σε ολόκληρη την Ευρώπη, από τα Ουράλια έως το Γιβραλτάρ και από τη Μάλτα έως τη Λαπωνία. Το έργο του κύριου σεισμού ολοκλήρωσε ο καταστρεπτικός μετασεισμός (μέγεθος 6.9) που ακολούθησε 12 λεπτά αργότερα».
