Άγαλμα στη μνήμη της Ευγενίας Μαστορίδου της πρώτης γυναίκας- δύτριας πρόκειται να στηθεί στο λιμάνι της Σύμης σε ειδική εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί τον προσεχή Αύγουστο.
Η Ευγενία Μαστορίδου ήταν η πρώτη γυναίκα που βούτηξε με σκάφανδρο στο λιμάνι της Σύμης για να πείσει τους σφουγγαράδες να το χρησιμοποιήσουν στις καταδύσεις τους, αφού μέχρι τότε οι σφουγγαράδες έκαναν γυμνοί τις καταδύσεις για να βγάλουν τα σφουγγάρια από τους βυθούς κρατώντας την αναπνοή τους.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως δηλώνει στο ΑΠΕ- ΜΠΕ ο δήμαρχος Σύμης Ελευθέριος Παπακαλοδούκας, ο δήμος αποφάσισε να τιμήσει την Ευγενία Μαστορίδου και ήδη το άγαλμα που κατασκευάστηκε από τον Καλύμνιο γλύπτη Σακελλάρη Κουτούζη με δαπάνες του Συμιακού Αλέξανδρου Κόκκινου, βρίσκεται στο νησί.
Η Κυρά Φώτενα φόρεσε το σκάφανδρο και βούτηξε μέσα στο λιμάνι της Σύμης το 1863
Ο δύτης με σκάφανδρο είχε τη δυνατότητα να παραμένει στο βυθό περισσότερη ώρα από ό,τι ένας γυμνός δύτης. Η γυναίκα του Φώτη Μαστορίδη, η Ευγενία ή αλλιώς πιο γνωστή, ως Κυρά Φώτενα, προκειμένου να πάρουν θάρρος και να χρησιμοποιούν το σκάφανδρο οι δύτες που μέχρι τότε βουτούσαν γυμνοί, φόρεσε το σκάφανδρο εξού και η ονομασία «φόρεμα», και βούτηξε μέσα στο λιμάνι της Σύμης το 1863, τονίζει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος της Συμης.
Σύμφωνα με τα ιστορικά στοιχεία, ήταν ο Φώτης Μαστορίδης από τη Σύμη που έφερε το πρώτο σκάφανδρο έφερε στην Ελλάδα, το 1862. Ο Μαστορίδης δεν ήταν δύτης, όμως εργαζόταν ως καπετάνιος με τους Άγγλους στην ανέλκυση ναυαγίων στις Ανατολικές Ινδίες και την Κεϋλάνη. Οι Άγγλοι τού έκαναν δώρο ένα πλήρες σκάφανδρο με τον εξοπλισμό του. Τη στολή αυτή πήγε στη Σύμη το 1862 και προσπάθησε να πείσει τους σφουγγαράδες να τη χρησιμοποιήσουν στην αλιεία των σφουγγαριών, καθώς η χρήση της -λόγω της δυνατότητας μεγαλύτερης παραμονής του δύτη στο βυθό- εξασφάλιζε την αλίευση μεγαλύτερων ποσοτήτων .
Επειδή όμως οι δύτες παρέμεναν δύσπιστοι -αφού υπήρχε ο σχετικός, λόγω άγνοιας, φόβος- έκανε μια επίδειξη στο λιμάνι της Σύμης με πρώτο δύτη τη γυναίκα του. Το 1863 άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως από τους σφουγγαράδες της Σύμης. Το 1864 άρχισαν να χρησιμοποιούνται σκάφανδρα από σπογγαλιείς της Καλύμνου, της Χάλκης και του Καστελόριζου, ενώ το 1866 χρησιμοποιήθηκαν από Υδραίους και Αιγινήτες.
Η ασθένεια των δυτών, οι παραλύσεις και οι θάνατοι εκείνη την εποχή
Η χρήση του σκάφανδρου που έγινε όμως την εποχή εκείνη, χωρίς γνώσεις για τους κινδύνους που υπήρχαν – οι οποίοι σχετίζονταν με τη διαδικασία της αποσυμπίεσης – είχε ως συνέπεια από το 1866 μέχρι το 1915 να καταγραφούν -σε καταδύσεις με χρήση σκάφανδρου- εκατοντάδες θάνατοι και χιλιάδες περιστατικά παραλύσεων λόγω της «ασθένειας των δυτών» στα σπογγαλιευτικά νησιά του Αιγαίου. Το ίδιο διάστημα σημειώθηκαν μόλις 10 θάνατοι γυμνών δυτών.
Ωστόσο, ο ανταγωνισμός μεταξύ δυτών με σκάφανδρα («μηχανικοί» όπως λέγονταν) και δυτών με ελεύθερη κατάδυση (γυμνών βουτηχτάδων) παρέμενε άνισος, κάτι που προκάλεσε πολλά επεισόδια στη Σύμη και την Κάλυμνο με αποτέλεσμα να καταστραφούν πολλά σκάφανδρα. Το 1866 απαγορεύτηκε η χρήση σκάφανδρου όμως η απαγόρευση δεν κράτησε πολύ.
Το πρώτο ημιαυτόνομο σκάφανδρο
Παράλληλα, το 1865 οι Γάλλοι Rouquavrol και Denavorouze κατασκεύασαν το πρώτο ημιαυτόνομο σκάφανδρο, το αποκαλούμενο και ως «αεροφόρο».
Ήταν ένα νέο είδος σκάφανδρου που λάμβανε αέρα υπό πίεση από την επιφάνεια, είχε όμως μια φιάλη -ένα είδος ντεπόζιτου στη ράχη του- το οποίο γέμιζε με πεπιεσμένο αέρα και έδινε τη δυνατότητα στον δύτη, οποιαδήποτε στιγμή επιθυμούσε, να διακόψει την επαφή με την επιφάνεια, να αφήσει το σωλήνα και να δράσει ως αυτοδύτης.
