Φανταστείτε δύο χώρες. Η πρώτη είναι περήφανα χριστιανική, επέτρεπε για χρόνια τον φυλετικό διαχωρισμό και ο ρατσισμός αναφέρεται συχνότερα στα μέσα ενημέρωσής της από οπουδήποτε αλλού στον ανεπτυγμένο κόσμο.
Η δεύτερη είναι αυστηρά κοσμική και απαγορεύει νομικά τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τη φυλή των ανθρώπων, μια συνειδητή προσπάθεια των ηγετών της να αποφύγουν τη χρήση της εθνικότητας για να διαιρέσουν.
Ποια πιστεύετε ότι θα πρόσφερε στους ανθρώπους με διαφορετικό φυλετικό και θρησκευτικό υπόβαθρο τις καλύτερες προοπτικές να γίνουν ισότιμοι συμμετέχοντες στην κοινωνία; Οι απαντήσεις που αποκαλύπτονται από τα δεδομένα, γράφουν οι «Financial Times», προκαλούν έκπληξη.
Το 2021, η ανεργία στις ΗΠΑ ήταν 5,5% για όσους γεννήθηκαν στη χώρα και 5,6% για όσους γεννήθηκαν στο εξωτερικό.
Τα ποσοστά απασχόλησης των μαύρων και των λευκών είναι παρόμοια. Στη Γαλλία, η ανεργία είναι 7% μεταξύ όσων γεννήθηκαν στη χώρα, αλλά 12% για τους μετανάστες, ενώ ξεπερνά το 17% μεταξύ όσων έφτασαν εκεί τα τελευταία δέκα χρόνια.
Οι συγκρίσεις με τη Βρετανία, της οποίας τα δημογραφικά στοιχεία και η αποικιοκρατική ιστορία αποτελούν ίσως ένα πιο δίκαιο μέτρο σύγκρισης, είναι εξίσου αρνητικές για τη χώρα του Διαφωτισμού.
Επειτα από μια εβδομάδα ταραχών σε όλη τη Γαλλία, που προκλήθηκαν από τον θάνατο ενός εφήβου βορειοαφρικανικής καταγωγής, ο οποίος σκοτώθηκε από την αστυνομία κατά τη διάρκεια ελέγχου για τροχαία παράβαση, αξίζει να επανεξετάσουμε αυτά τα στατιστικά στοιχεία.
Ενώ ο αριθμός των συλλήψεων για συμμετοχή στις ταραχές μειώθηκε σταδιακά, η ανάγκη για μια σοβαρή συζήτηση σχετικά με το πώς η Γαλλία συνεχίζει να απογοητεύει τις κοινότητες των μεταναστών και τις γειτονιές τους παραμένει.
Ακριβώς όπως και στην έκρηξη αστικής βίας στη Γαλλία το 2005 ή στις ταραχές του Λονδίνου το 2011, οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ της αστυνομίας και των εθνικών μειονοτήτων αποτέλεσαν τη σπίθα για αναταραχές που τροφοδοτήθηκαν από τη στέρηση και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Οι ταραχοποιοί τείνουν να προέρχονται δυσανάλογα από μειονεκτικές γειτονιές: όσοι δεν έχουν συμμετοχή στην κοινωνία έχουν λίγα να χάσουν από το να την κάψουν.
Σε όλη τη Δύση, οι νεαροί άνδρες με πιο σκούρο δέρμα έχουν συνηθίσει να γίνονται δυσανάλογα συχνά στόχος αστυνομικών ελέγχων και ερευνών, αλλά το μέγεθος της ανισότητας στη Γαλλία είναι εντυπωσιακό.
Στο Λονδίνο, οι μαύροι έχουν δύο με τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να συλληφθούν από τους λευκούς, αλλά στο Παρίσι ο αριθμός αυτός αυξάνεται κατά έξι ή οκτώ φορές για τους άνδρες αραβικής καταγωγής.
Οι συναντήσεις με τη γαλλική αστυνομία είναι επίσης πιο θανατηφόρες, καθώς οι αστυνομικοί είναι συνήθως οπλισμένοι και έχουν τη δυνατότητα να πυροβολούν εναντίον ατόμων που δεν συμμορφώνονται σε τροχαίες στάσεις εάν θεωρηθεί ότι αποτελούν κίνδυνο για την ασφάλεια.
Το 2022 σημειώθηκαν 26 θανατηφόροι πυροβολισμοί από αστυνομικούς στη Γαλλία σε σύγκριση με μόλις 2 στο Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ τους τελευταίους 18 μήνες η γαλλική αστυνομία πυροβόλησε 17 ανθρώπους κατά τη διάρκεια τροχαίων ελέγχων, όπως αυτός που προκάλεσε τις τελευταίες ταραχές.
Καθώς οι αναταραχές κλιμακώνονταν, τα δύο μεγαλύτερα συνδικάτα της αστυνομίας στη Γαλλία εξέδωσαν ανακοίνωση στην οποία δήλωναν ότι βρίσκονται «σε πόλεμο» με «παράσιτα» και «άγριες ορδές».
Αυτή η κουλτούρα εχθρότητας έχει αναπτυχθεί από τότε που ο Νικολά Σαρκοζί εγκατέλειψε την αστυνόμευση της γειτονιάς πριν από δύο δεκαετίες προς όφελος πιο κατασταλτικών τακτικών. Μια μελλοντική κυβέρνηση με επικεφαλής το ακροδεξιό κόμμα της Μαρίν Λεπέν σίγουρα θα ακολουθήσει ακόμα πιο σκληρή προσέγγιση.
Και δεν υπάρχουν πολλά σημάδια βελτίωσης όσον αφορά την ενσωμάτωση. Ενας στους πέντε κατοίκους της Γαλλίας που γεννήθηκε στο εξωτερικό πιστεύει ότι υφίσταται διακρίσεις, το υψηλότερο ποσοστό μαζί με την Ιταλία στον ανεπτυγμένο κόσμο. Εν τω μεταξύ, οι μετανάστες της Γαλλίας έχουν σχεδόν τριπλάσιες πιθανότητες φτώχειας από τους γηγενείς.
Παρά τους ισχυρισμούς ότι η Γαλλία είναι φυλετικά τυφλή, τα στοιχεία λένε μια διαφορετική ιστορία. Χωρίς μεταρρυθμίσεις τόσο στην αστυνόμευση όσο και στον κοινωνικό αποκλεισμό δεν υπάρχει μεγάλη ελπίδα ότι αυτά τα βίαια επεισόδια θα σταματήσουν σύντομα.