Πριν από έναν αιώνα η Μακρόνησος αποτέλεσε ένα κολαστήριο απομόνωσης για περισσότερους από 40 χιλιάδες πρόσφυγες από τον Πόντο και τη Μικρά Ασία.

Το πολύπαθο νησί άνοιξε τις «πύλες» του στις αρχές του 1920 και στο Λοιμοκαθαρτήριο του «φιλοξενούνταν» οι πρόσφυγες πριν από την οριστική εγκατάστασή τους στην χώρα.

Επίσημα, το σκεπτικό της ελληνικής κυβέρνησης ήταν τα Λοιμοκαθαρτήρια σε απομονωμένα μέρη να βοηθήσουν στην υγειονομική και κοινωνική ενσωμάτωση των προσφύγων.

Ύστερα από την σύντομη καραντίνα, οι πρόσφυγες θα έπαιρναν σφραγίδα εξόδου, κάτι σαν πιστοποίηση ότι ήταν ασφαλείς. Στην πράξη ωστόσο δεν συνέβησαν όλα τόσο ιδανικά.

Οι συνθήκες στην Μακρόνησο ήταν δύσκολες και οι εγκαταστάσεις ανεπαρκείς. Οι πρόσφυγες εγκαθίσταντο σε πρόχειρα αντίσκηνα, το φαγητό ήταν σκουληκιασμένο και το νερό ακάθαρτο. Πολλοί άνθρωποι υπέκυπταν στις κακουχίες και για κάποιους ο θάνατος ήταν αργός και βασανιστικός.

Η ανέγερση του Μνημείου στη μνήμη των θανόντων

Την Κυριακή, 3 Σεπτεμβρίου 2023 και ώρα 9:30 στη Μακρόνησο, η Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος (ΠΟΕ), η  Πανελλήνια Ένωση Ασσυρίων και ο Σύλλογος Ποντίων «Αργοναύται- Κομνηνοί» θα πραγματοποιήσουν τα εγκαίνια του Μνημείου, που ανεγέρθηκε στο χώρο του Λοιμοκαθαρτηρίου, στο Ν. Α. άκρο του νησιού.

Μετά από συστηματική έρευνα, έναν αιώνα μετά, εντοπίστηκε ο ακριβής γεωγραφικός χώρος του Λοιμοκαθαρτηρίου και, μέσω του Συλλόγου Ποντίων «Αργοναύται – Κομνηνοί», υποβλήθηκε επίσημο αίτημα και αρχιτεκτονικά σχέδια στο αρμόδιο Τμήμα Νεότερων Μνημείων του ΥΠ.ΠΟΛ.Α, για την ανέγερση του Μνημείου.

Η έγκριση του αιτήματος και η ανέγερση του Μνημείου, με τη συμβολή πολλών παραγόντων, έχουν ως στόχο να μην ξεχαστούν οι πρόσφυγες Έλληνες Πόντιοι και Ασσύριοι, που, μετά την έξοδό τους από τις πατρογονικές τους εστίες, άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή και  να τιμηθούν οι υγειονομικές υπηρεσίες του Ελληνικού και Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού και οι Αμερικανίδες ιατροί της οργάνωσης «American Women’s Hospitals» (AWH), για την ανιδιοτελή προσφορά τους στην περίθαλψη των προσφύγων.

Σημειώνεται ότι σε περίπτωση δυσμενών καιρικών συνθηκών η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2023.