Ο καρκίνος κεφαλής και τραχήλου είναι η έβδομη πιο συχνή μορφή καρκίνου παγκοσμίως. Μόνο το 2020 καταγράφηκαν 870.000 νέα περιστατικά και 440.000 θάνατοι.
Στην αύξηση των περιστατικών του καρκίνου κεφαλής και τραχήλου συμβάλλει και ο ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) – εκτός από τα περιστατικά καρκίνου τραχήλου της μήτρας – καθώς ο ιός αυτός συμβάλλει στην αύξηση των περιστατικών του καρκίνου του στοματοφάρυγγα.
Στις ΗΠΑ, η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του στοματοφάρυγγα έχει ξεπεράσει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και είναι ο πιο κοινός καρκίνος που σχετίζεται με τον HPV – κυρίως από τη μορφή υψηλού κινδύνου.
Πόσο συμβάλλει όμως η σεξουαλική συμπεριφορά και ποιοι τύποι του ιού είναι πιο συχνοί; Πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο JAMA, επιχειρεί τη διερεύνηση της συχνότητας του HPV στο στόμα και την κατανομή των γονοτύπων του ιού, προκειμένου να αξιολογηθούν οι παράγοντες που σχετίζονται με τη λοίμωξη υψηλού ή χαμηλού κινδύνου στο γενικό πληθυσμό.
Οι 3196 συμμετέχοντες από 43 οδοντιατρεία στις ΗΠΑ, σε 21 πολιτείες ήταν ηλικίας 18 – 60 ετών, που επισκέπτονταν οδοντιατρικές κλινικές για συνήθη οδοντιατρική εξέταση. Παρείχαν δείγμα στοματοφαρυγγικού επιχρίσματος, ακολούθησε τεστ HPV DNA για τον προσδιορισμό του γονοτύπου και στη συνέχεια συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια συμπεριφοράς, ενώ οι οδοντίατροι κατέγραψαν την κατάσταση της στοματικής υγείας τους.
Αποτελέσματα
Από τους 3196 συμμετέχοντες που μετείχαν στη μελέτη, μέσης ηλικίας 39,6 ετών, το 55,5% ήταν γυναίκες.
Ο επιπολασμός του στοματικού HPV ήταν 6,6% για οποιονδήποτε γονότυπο HPV και 2%, 0,7% και 1,5% για την ογκογόνο μορφή υψηλού κινδύνου του ιού, τον HPV-16 και τους 9 τύπους HPV που περιέχονται στο εμβόλιο, αντίστοιχα.
Στους συμμετέχοντες που βρέθηκαν θετικοί στον HPV, ο HPV-16 ήταν ο πιο διαδεδομένος γονότυπος (12,4% στους άνδρες και 8,6% στις γυναίκες).
Ο επιπολασμός του HPV ήταν υψηλότερος στους άνδρες από τις γυναίκες και υψηλότερος στους άνδρες ηλικίας 51 έως 60 ετών (16,8%, 6,8% και 2,1% για οποιοδήποτε HPV, HR HPV και HPV-16, αντίστοιχα).
Μεγαλύτερη πιθανότητα να έχουν στοματική λοίμωξη από τύπο HPV υψηλού κινδύνου είχαν οι άνδρες 3,1 φορές παραπάνω από τον μέσο όρο, με τον κίνδυνο να ξεκινά από 1,2 φορές μέχρι 8,5 φορές παραπάνω.
Ανεβαίνοντας την ηλικιακή κλίμακα, στους άνδρες μεταξύ 51-60 ετών, ο κίνδυνος αύξανε κατά επιπλέον 3,3 φορές παραπάνω από τον μέσο όρο ξεκινώντας από 1,5 φορά παραπάνω μέχρι 7,3 φορές παραπάνω.
Αν στη διάρκεια της ζωής οι άνδρες σεξουαλικοί σύντροφοι ήταν 26 και πλέον, ο κίνδυνος ανέβαινε άλλες 6,5 φορές πάνω από το μέσο όρο (με εύρος από 2,3 μέχρι 18,7 φορές παραπάνω), ενώ αν οι σεξουαλικοί σύντροφοι στοματικού σεξ ήταν 6-25 γυναίκες, τότε ο κίνδυνος αύξανε κατά 3,4 φορές παραπάνω με εύρος από 1,3 – 8,7 φορές παραπάνω.
Κίνδυνος από τον αριθμό των συντρόφων
Καταλήγοντας οι ερευνητές, συμπέραναν ότι η στοματική επιβάρυνση του HPV ήταν υψηλότερη μεταξύ των ηλικιωμένων ανδρών που μπορεί να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του στοματοφάρυγγα. Εκτός από το αρσενικό φύλο και τη μεγαλύτερη ηλικία, η υψηλού κινδύνου στοματική λοίμωξη από HPV συσχετίστηκε επίσης με σεξουαλικές συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένου του αυξανόμενου αριθμού ανδρών συντρόφων και γυναικών συντρόφων στοματικού σεξ.
Ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα
Ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα εμφανίζει ανησυχητικούς ρυθμούς αύξησης της τάξης του 2,8% ετησίως μεταξύ των ανδρών στις ΗΠΑ. Σύμφωνα με πρόσφατες δημοσιεύσεις, πάνω από το 80% των νέων κρουσμάτων αποδίδονται στον ιό HPV. Οι καρκινογόνοι τύποι του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων είναι οι HPV-16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58 και 59 και ως τέτοιοι θεωρούνται τύποι HPV υψηλού κινδύνου. Μόνο ο HPV – 16 είναι υπεύθυνος για το 85-96% των περιστατικών καρκίνου του στοματοφάρυγγα που είναι θετικοί στον ιό HPV.
Οι τύποι HPV χαμηλού κινδύνου, συνηθέστερα ο 6 και ο 11, είναι υπεύθυνοι για τα κονδυλώματα του γεννητικού συστήματος και του στόματος και για την υποτροπιάζουσα αναπνευστική θηλωμάτωση, μια σπάνια και εξουθενωτική ασθένεια, που και τα δύο μειώνουν την ποιότητα ζωής.
Παρά την αυξανόμενη επιβάρυνση του στοματοφάρυγγα, λίγα είναι γνωστά για τον επιπολασμό, την κατανομή του τύπου και τους σχετικούς παράγοντες που σχετίζονται με τον στοματικό HPV στον γενικό πληθυσμό, ούτε για το πώς διαφέρουν ανάλογα με το φύλο. Επιπλέον, δεδομένης της ανατομικής θέσης της λοίμωξης, αρκετές μελέτες έχουν προσδιορίσει τη στοματική υγεία ως παράγοντα κινδύνου για καρκίνο του στοματοφάρυγγα. Παρότι το γεγονός οδηγεί στην αναδυόμενη υπόθεση ότι η στοματική υγεία μπορεί να σχετίζεται με στοματική μόλυνση από HPV, ακόμη τα ευρήματα είναι ασαφή και απαιτούν περαιτέρω έρευνα επισημαίνουν οι επιστήμονες.
