Κλιματισμός, η νέα ταξική διαίρεση

Τα μηνύματα από το φετινό καλοκαίρι ήταν σαφέστερα από κάθε άλλη φορά: παρατεταμένη περίοδος υψηλών θερμοκρασιών, θερμικό κύμα στις πόλεις, πρόκληση πυρκαγιών κοντά στον αστικό ιστό και επιδείνωση των συνθηκών «επιβίωσης» από την έκλυση μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα. Ολοένα και περισσότερες έρευνες επιβεβαιώνουν τη θερμική επιβάρυνση που ήρθε για να μείνει στις μητροπόλεις του ευρωπαϊκού Νότου.

«Τις περισσότερες πιθανότητες να χτυπηθούν από θερμικά κύματα έχουν πόλεις όπως η Μαδρίτη, η Ρώμη και η Αθήνα», σύμφωνα με τη μελέτη που διενήργησε το Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής Προστασίας και Eρευνας (ISPRA), με έδρα την Ιταλία.

Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ο βαθμός ευαλωτότητας στη θερμική επιβάρυνση λόγω ηλικίας, νοσημάτων ή αστικοποίησης είναι μεγαλύτερος στη Βόρεια Ευρώπη, όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Περιβάλλοντος.

«Καθώς η ήπειρος θερμαίνεται οι αναπτυσσόμενες πόλεις της Ευρώπης και οι γηράσκοντες πληθυσμοί τους θα γίνονται ολοένα και πιο ευάλωτοι στα ακραία θερμικά φαινόμενα» σημειώνει στην ανάλυσή της η Celia Fernandez στο περιοδικό «Eurozine».

Σ’ αυτή τη νέα «κανονικότητα» με το αρνητικό πρόσημο η ανάγκη προσαρμογής στην κλιματική κρίση προσλαμβάνει πλέον χαρακτηριστικά επείγοντος και απαιτεί συνεργασία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Μέσα στο επόμενο διάστημα μάλιστα αναμένεται να δημοσιοποιηθεί έκθεση προόδου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα μέτρα προσαρμογής.

Η πραγματικότητα, ωστόσο, είναι αμείλικτη. Αφορά πλέον την κοινωνική πολιτική και συνοχή το γεγονός ότι ορισμένες ομάδες πληθυσμού είναι οι πιο ευάλωτες στο νέο περιβάλλον: οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι άνθρωποι με υποκείμενα νοσήματα, οι έγκυοι και οι κοινωνικά περιθωριοποιημένοι ή απομονωμένοι.

Μία έρευνα της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας της Μαδρίτης έδειξε ότι οι θάνατοι από αιτίες που σχετίζονται με το θερμικό κύμα είναι περισσότεροι σε γειτονιές με χαμηλά εισοδήματα.

Κλιματισμός, η νέα ταξική διαίρεση

Η ένδειξη αυτή οδηγεί σε ένα άλλο συμπέρασμα: τη σημασία που θα αποδίδεται από δω και πέρα στα συστήματα κλιματισμού μέσα στις πόλεις. Η Cristina Linares Gil, επικεφαλής της ισπανικής έρευνας, εξηγούσε πρόσφατα στο «Green European Journal» ότι «οι κάτοικοι με χαμηλά εισοδήματα συνήθως ζουν στο κέντρο των πόλεων, σε ανεπαρκείς συνθήκες στέγασης, εκτεθειμένοι σε ατμοσφαιρικούς ρυπαντές και μικρή πρόσβαση στον κλιματισμό».

Από κοντά και η δημοσιογράφος Gaia Vince του «Nomad Century», που επιμένει ότι η ζήτηση για συστήματα κλιματισμού θα εκτοξευθεί τις επόμενες δεκαετίες και ότι ακριβώς η αναζήτηση για διαμονή σε χαμηλές θερμοκρασίες θα αποτελέσει βασικό κοινωνικό ζήτημα (ταξικό, όπως θα λέγαμε διαφορετικά).

«Το αιρ κοντίσιον είναι ο ελέφαντας στο δωμάτιο» γράφει και η Celia Fernandez. «Στις πόλεις του Νότου, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η κοινωνία μοιάζει μοιρασμένη ανάμεσα σε αυτούς που έχουν λειτουργικά συστήματα κλιματισμού και σε όσους δεν έχουν».

Μόνο το καλοκαίρι του 2019 οι πωλήσεις αιρ κοντίσιον στη Γαλλία τετραπλασιάστηκαν σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος.

Εκτός από τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα έχει η ολοένα αυξανόμενη ζήτηση των ενεργοβόρων συστημάτων – κυρίως σε Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία, Ελλάδα και Βουλγαρία – οι ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας υπέδειξαν ότι η διαίρεση σε «έχοντες» και «μη έχοντες» θα επιδεινώσει τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες σε επίπεδο υγείας, παραγωγικότητας και εκπαιδευτικής διαδικασίας.