Οι τρεις παράγοντες που θα κρίνουν τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή

Θα μετατραπεί ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή σε μια περιφερειακή κρίση μεγατόνων ή θα περιοριστεί στην χερσαία επιχείρηση του Ισραήλ, που είτε θα ισοπεδώσει τη Γάζα στη λογική των ασύμμετρων αντιμέτρων, είτε θα ανακαταλάβει τον έλεγχο τμήματος της Λωρίδας σε ένα χτύπημα μέσα στα όρια της αναλογικότητας;

Με δεδομένο ότι νωρίτερα σήμερα στις 20.00 έληξε το τελεσίγραφο του Ισραήλ στους αμάχους για να εγκαταλείψουν τη Γάζα και ξεκίνησαν οι επιδρομές κατά μήκος των συνόρων για την ανεύρεση ομήρων. το περιοδικό Foreign Policy εξετάζει τους τρεις λόγους, που θα κρίνουν την έκβαση αυτού του νέου πολέμου στη Μέση Ανατολή.

Τα πρώτο και βασικό ερώτημα αφορά την χερσαία επίθεση και τον σχεδιασμό της εξέλιξης της. Δεν χωρεί αμφιβολία ότι το ισραηλινό αυτό πλήγμα θα έχει τεράστιες και στρατιωτικές επιπτώσεις, γι’ αυτό και ο Μπλίνκεν μετέβη άρον άρον στο Ισραήλ και σε άλλες χώρες της ευρύτερης περιοχής, όπου και δήλωσε ότι πιέζει τον Μπενιαμίν Νετανιάχου να ελαχιστοποιήσει τις ανθρώπινες απώλειες. Ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες λένε ότι έχει δοθεί περιθώριο ενός μήνα για την ολοκλήρωση των εχθροπρακιών.

Ο δύσκολος πόλεμος στη Γάζα και οι σίγουρα χαμένοι πολίτες της

Η Γάζα, η μικρή παράκτια λωρίδα από την οποία η Χαμάς εξαπέλυσε τις αιφνίδιες, συντονισμένες και μαζικές θανατηφόρες επιθέσεις της εναντίον Ισραηλινών πολιτών και στρατιωτικών βάσεων το περασμένο Σάββατο, είναι μια από τις πιο πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές στον κόσμο. Ο πόλεμος εκεί είναι κατά κανόνα ζοφερός και ανεξάρτητα από το ποια πλευρά θα επικρατήσει, σίγουροι χαμένοι είναι οι πολίτες της.

Ρουκέτες από τη Γάζα στο Ισραήλ

Ο Ολλανδός ναύαρχος Ρομπ Μπάουερ, που επί του παρόντος υπηρετεί ως Πρόεδρος της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ, ο οποίος επισκέφθηκε μια από τις ισραηλινές βάσεις που συνορεύουν με τη Γάζα, μόλις μια εβδομάδα πριν από τα τραγικά συμβάντα, δήλωσε στο SitRep ότι «εξακολουθώ να πιστεύω ότι οι ισραηλινές δυνάμεις είναι εξαιρετικά προηγμένες». «Εξακολουθώ να πιστεύω ότι έχουν μεγάλες δυνατότητες. Πρέπει να το κάνουν, επειδή βρίσκονται σε κατάσταση πολέμου για τόσο πολύ καιρό», είπε χαρακτηριστικά στη συνέντευξη του.

Τέσσερις προηγούμενοι γύροι συγκρούσεων ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς μεταξύ 2008 και 2021 έληξαν με τη Χαμάς να διατηρεί τον έλεγχο της Γάζας. Οι Ισραηλινοί αξιωματούχοι, ωστόσο, ορκίζονται ότι αυτή η φορά θα είναι διαφορετική. Μια πλήρους κλίμακας ισραηλινή εισβολή θα μπορούσε να αποκεφαλίσει τη Χαμάς στην καλύτερη εξέλιξη για το Ισραήλ, αλλά θα μπορούσε επίσης να οδηγηθεί γρήγορα σε ένα στρατιωτικό τέλμα. Ακριβώς αυτό φοβούνται οι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που μίλησαν στο SitRep παραλληλίζοντας τα σημερινά τραγικά γεγονότα με την εισβολή του Ισραήλ στο Λίβανο το 1982. Τότε το Ισραήλ σκόπευε να νικήσει γρήγορα την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO), αλλά ο πόλεμος μετατράπηκε σε ένα παρατεταμένο μίνι Βιετνάμ.

Τι θα κάνουν οι υπόλοιπες περιφερειακές δυνάμεις

Ο δεύτερος παράγοντας αφορά τους ενδιαφερόμενους παίκτες της ευρύτερης περιοχής κι αν θα εμπλακούν τελικά σε αυτό τον πόλεμο βάζοντας μπουρλότο –όχι μόνο- στη Μέση Ανατολή. Για την ώρα η Τουρκία, που ξεκίνησε νέα ρήξη αυτή την εβδομάδα με τις ΗΠΑ ρωτώντας ευθαρσώς τι κάνει το αεροπλανοφόρο τους κοντά στο Ισραήλ και προειδοποιώντας ότι θα γίνει σφαγή, μπορεί να έχει στενές σχέσεις με τη Χαμάς και να της παρέχει χρηματική και άλλη βοήθεια, επιδιώκει όμως διαμεσολαβητικό ρόλο με απώτερο στόχο της την κυριαρχία της στον μουσουλμανικό κόσμο.

Βασικός χρηματοδότης της Χαμάς και το Κατάρ θέλει επίσης τον ίδιο ρόλο με την Τουρκία, προκειμένου να εξασφαλίσει την ενδυνάμωση της σημασίας του την επόμενη μέρα στην περιοχή. Για την ώρα μάχεται για την απελεύθερωση όσο το δυνατόν περισσότερων ομήρων πριν τη μεγάλη ισραηλινή επίθεση στη Λωρίδα της Γάζας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στη μεσανατολική εξίσωση έχει το Ιράν, το οποίο παρότι φανατικός εχθρός του Ισραήλ είναι προφανές ότι αυτή τη φορά δεν θέλει καμιά επίσημη συμμετοχή στις εξελίξεις, γιατί αν δεχτεί τις φρικαλεότητες της Χαμάς θα καταστρέψει τη γέφυρα συνεννόησης, που έχει αναπτύξει με τη Δύση. Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις σήμερα η Τεχεράνη ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ “δεν μπορούν να υπαναχωρήσουν” από τη συμφωνία για τη μεταφορά μέσω του Κατάρ ιρανικών πόρων ύψους 6 δισ. δολαρίων που είχαν παγώσει, μετά την επίθεση της Χαμάς εναντίον του Ισραήλ. Να σημειωθεί ωστόσο ότι ο πρόσφατος βομβαρδισμός στα συριακά αεροδρόμια απέτρεψε την προσγείωση μεταγωγικού αεροσκάφους από το Ιράν, το οποίο μετέφερε βοήθεια στη Χεζμπολάχ που στηρίζει ανοιχτά και η οποία εκτιμάται ότι παρείχε τεχνογνωσία και πυραύλους στη Χαμάς, αλλά επίσημα ακόμη δεν πολεμά στο πλευρό της.

Διαδηλώσεις υπέρ των Παλαιστινίων

Επ’ αυτού ο Ντάνιελ Μπίμαν, ειδικός σε ζητήματα της Μέσης Ανατολής στη δεξαμενή σκέψης Center for Strategic and International Studies δήλωσε στο SitRep, που επικαλείται το αμερικανικό περιοδικό ότι «για χρόνια πίστευα ότι το Ισραήλ απέτρεψε αποτελεσματικά τη Χεζμπολάχ από μια σημαντική κλιμάκωση, αλλά τα πράγματα είναι πιο επικίνδυνα τώρα». «Καθώς αυξάνονται τα περιφερειακά πάθη, είναι πιο δύσκολο να απομακρυνθεί κανείς από τα περιφερειακά γεγονότα. Επιπλέον, τα στρατιωτικά «σήματα» και από τις δύο πλευρές μπορούν εύκολα να παρεξηγηθούν ή να ξεφύγουν από τον έλεγχο».

Σε κάθε περίπτωση η Αίγυπτος από την πλευρά της έκλεισε αμέσως τα σύνορα με τη Λωρίδα της Γάζας και απειλεί από την πρώτη στιγμή ότι δεν θα δεχτεί εκτοπισμένους πληθυσμούς. Ο λόγος πίσω από αυτή τη θέση είναι ο φόβος της αποσταθεροποίησης της λόγω των σχέσεων της Χαμάς με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους. Η χώρα, εξάλλου, βρίσκεται ήδη σε τροχιά εκλογών και τα οικονομικά της προβλήματα είναι πολύ μεγάλα για να βάλει τα χέρια της και να βγάλει τα μάτια της με την εμπλοκή της σε μια σύγκρουση, που μόνο χειρότερα μπορεί να κάνει για την ίδια τα πράγματα. Το διαλυμένο Ιράκ έχει ταχθεί από την πρώτη στιγμή υπέρ της Χαμάς και απειλεί ότι θα εμπλακεί και στρατιωτικά σε αυτήν τη σύγκρουση, ενώ ανάλογη εμπρηστική στάση κρατά το Αφγανιστάν, η καθημαγμένη Υεμένη και το Κουβέιτ. Τέλος, η Ιορδανία, στενός σύμμαχος της Δύσης και φιλική προς το Ισραήλ χώρα έχει ήδη στείλει ανθρωπιστική βοήθεια στην περιοχή επιθυμώντας μείωση του τελικού απολογισμού των απωλειών.

Η αμερικανική στάση στα πράγματα

Τελευταίος, αλλά όχι λιγότερος σημαντικός, παράγοντας που θα κρίνει την τύχη του πολέμου είναι οι ΗΠΑ και ποιος θα τελικά ο ρόλος τους σε αυτόν τον πόλεμο. Ήδη το γιγάντιο και νεότερο πυρηνοκίνητο αεροπλανοφόρο του αμερικανικού στόλου USS Gerald Ford βρίσκεται στην Ανατολική Μεσόγειο, 200 ν.μ. από τα σύνορα Ισραήλ και Λιβάνου. Δίπλα του, πλέουν και πέντε πολεμικά πλοία, ενώ στην περιοχή υπάρχουν και δύο αμερικάνικα υποβρύχια.

Στο πλευρό του Ισραήλ αλλά καμιά αμερικανική μπότα στο έδαφος του

Το δίχως άλλο η μεγάλη ανάπτυξη του στόλου των Αμερικάνων, καθώς επίσης και η άμεση αποστολή πρόσθετης στρατιωτικής βοήθειας στο Τελ Αβίβ από τον Λευκό Οίκο αντανακλά στην επιθυμία των ΗΠΑ να αποτρέψουν οποιαδήποτε περιφερειακή επέκταση της σύγκρουσης. Το αρχικό πακέτο βοήθειας, εξάλλου, προς το Ισραήλ μπορεί να μην χρειαζόταν την έγκριση του Κογκρέσου, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο για τις επόμενες κινήσεις, που θα φρενάρει το χάος στην ακέφαλη ακόμη Βουλή των Αντιπροσώπων μετά το χαμό που προκάλεσαν οι Ρεπουμπλικανοί, καθιστώντας λογικό το σχόλιο κάποιων αναλυτών ότι ούτε ψύλλος στον κόρφο του Τζο Μπάιντεν με αυτά που θα συμβούν οσονούπω στη Γάζα.

ΟΙ ΗΠΑ ωστόσο δεν έχουν καμιά επιθυμία να εμπλακούν ενεργά στη αιώνια σχεδόν αυτή σύγκρουση, αφού όπως είπε ο κορυφαίος αξιωματούχος του Συμουλίου Ασφαλείας, Τζον Φίνερ, στο MSNBC «δεν εξετάζουμε το ενδεχόμενο να στείλουμε αμερικανικές μπότες στο έδαφος». Οι επόμενες μέρες θα δείξουν προς τα πού θα γείρει τελικά η πλάστιγγα, όσον αφορά τις προθέσεις των εμπλεκομένων και την έκβαση του πολέμου.