«Είναι συγκλονιστικά σπάνιο οι queer καλλιτέχνες να λάβουν το απαιτούμενο χώρο για να ερεθίσουν, να ξεπεράσουν τα όρια και να γίνουν εξίσου σεξουαλικοί με τους στρέιτ άντρες που έχουν δημιουργήσει αυτούς τους «θεσμούς» που μας λένε ότι πρέπει να είμαστε λιγότερο οι εαυτοί μας για να κερδίσουμε την πρόσβαση. Όταν είσαι queer καλλιτέχνης σημαίνει ότι πρέπει να δουλεύεις διπλά για να έχεις έστω και λίγο από τον σεβασμό που δείχνουν στους συναδέλφους σου, αλλά πολλοί από εμάς δεν φτάνουν ποτέ τόσο ψηλά, ειδικά αν η δουλειά που κάνεις κρίνεται ως «πολύ γκέι», γράφει ο καλλιτέχνης Christian Rogers.

Γλυκόπικρη νίκη

«Μετά από χρόνια που πέρασα ολόκληρα βράδια και επίπονα Σαββατοκύριακα στο στούντιο, η πρώτη μου ατομική έκθεση στο Λος Άντζελες εγκαινιάστηκε επιτέλους τον περασμένο μήνα, μια έκθεση που περιλαμβάνει έξι πίνακες, δέκα φωτογραφίες και δέκα σχέδια και παρουσιάζεται στο Noon Projects στην Chinatown. Τα έργα αυτά αντιπροσωπεύουν την καλύτερη, πιο ριζοσπαστική queer τέχνη που έχω δημιουργήσει μέχρι σήμερα – πίνακες που απεικονίζουν γυμνούς άντρες να παίζουν σε έναν τρισδιάστατο «κήπο του πόθου», με εικόνες που προέρχονται από vintage γκέι πορνό περιοδικά».

» Ωστόσο, η νίκη αυτή είναι γλυκόπικρη γιατί ξέρω πόσο σπάνια καλλιτέχνες που δημιουργούν παρόμοια έργα τέχνης με εμένα, λαμβάνουν αυτού του είδους την αναγνώριση. Για χρόνια, απορρίπτομαι από γκαλερί που λένε ότι η τέχνη μου είναι πολύ σέξι, πολύ γραφική και πολύ απροκάλυπτα queer για να πουληθεί – αν και δεν χρησιμοποιούν ακριβώς αυτές τις φράσεις. Μου λένε ότι είναι «εξειδικευμένη», ότι δεν είναι σίγουροι ότι έχουν την «κατάλληλη πελατεία» γι’ αυτήν, ή το προσωπικό μου αγαπημένο: «Δεν ταιριάζει με τον πρόγραμα μας», αφηγείται ο καλλιτέχνης Christian Rogers.

«Οι queer καλλιτέχνες καλούμαστε πολύ συχνά να αυτολογοκριθούμε»

Έργα χωρίς τόλμη και γοητεία

«Οι queer καλλιτέχνες καλούμαστε πολύ συχνά να αυτολογοκριθούμε πριν οι εξουσιαστές και οι φορείς που ελέγχουν τη βιομηχανία είναι διατεθειμένοι να συνεργαστούν μαζί μας, να δημιουργήσουμε έργα που αφαιρούν το σεξ ή είναι πιο αποδεκτά από τον κλασικό, ετεροφυλόφιλο πελάτη που ευελπιστούν να προσεγγίσουν. Αυτές οι μέθοδοι όχι μόνο περιορίζουν δραματικά την πρόσβαση που έχουν οι queer ζωγράφοι, φωτογράφοι, γλύπτες, και άλλοι δημιουργοί στην αγορά της τέχνης, αλλά έχουν ως συνέπεια τη δημιουργία έργων που είναι λιγότερο αυθεντικά, λιγότερο τολμηρά και λιγότερο αντιπροσωπευτικά της ομορφιάς και του θαύματος της κοινότητας μας. Αγαπώ να δημιουργώ queer τέχνη, και αυτό συνεπάγεται με το να είμαστε ειλικρινείς για το ποιοι είμαστε ως queer άνθρωποι- είμαστε δυναμικοί, τολμηροί, επιδεικτικοί, θρασείς, αυθάδεις, επιθυμούμε να μας αγαπήσουν και καυλωμένοι, μερικές φορές όλα μαζί και η άρνηση ενός οποιουδήποτε από αυτά τα στοιχεία της εμπειρίας μας κάνει τον κόσμο – και τον κόσμο της τέχνης – πιο βαρετό », γράφει ο Christian Rogers σε ένα ρηξικέλευθο άρθρο στο Advocate.

Οι ωμές αναπαραστάσεις της queer λαγνείας και σεξουαλικότητας συχνά αντιμετωπίζονται με φανερή εχθρότητα

Είναι τραγελαφικός και ειρωνικός ο μεροληπτικός και ομοφοβικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζονται οι queer καλλιτέχνες, καθώς η παραστατική – σεξουαλική τέχνη υπάρχει και στην πλειονότητά της είναι φτιαγμένη από στρέιτ, cisgender άντρες που ζωγραφίζουν γυμνές γυναικείες μορφές.  Μερικές από τις πρώτες απεικονίσεις σεξουαλικοποιημένων σωμάτων χρονολογούνται πάνω από 11.000 χρόνια πριν, από σχέδια στύσης σε σπήλαια μέχρι ελληνικά πήλινα σκεύη με εικόνες διεισδυτικού σεξ, τόσο ετεροφυλόφιλου όσο και queer. Για να μην έρθουν αντιμέτωποι με τον νόμο, λόγω των διατάξεων περί δημόσιας ηθικής που αφορούσαν το γυμνό, οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες ζωγράφοι συχνά απεικόνιζαν γυναίκες να θηλάζουν, και οι σύγχρονοι μελετητές θεωρούν ότι τα θηλάζοντα βρέφη σε τέτοια έργα, είναι σωσίες των ίδιων των καλλιτεχνών.

«Δεν γουστάρουμε αυτές τις μαλακίες!»

Αρκετά από τα εν λόγω έργα ήταν αμφιλεγόμενα στην εποχή τους και εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο καυτών συζητήσεων ακόμη και σήμερα -συμπεριλαμβανομένου του έργου του Γκυστάβ Κουρμπέ «Η καταγωγή του κόσμου», το οποίο απεικονίζει σε κοντινό πλάνο το κάτω μέρος της λεκάνης μιας γυναίκας- βέβαια έχουν τη δυνατότητα να αποτελούν αντικείμενο συζήτησης επειδή έχουν θεσμική υποστήριξη. Το κορυφαίο έργο του Corbett αποκτήθηκε το 1995 από το Musée d’Orsay στο Παρίσι. Η Αφροδίτη του Ουρμπίνο του Τιτσιάνο, ένα πορτρέτο του 1534 με μια νεαρή γυναίκα που ξαπλώνει, καθώς το χέρι της μόλις και μετά βίας καλύπτει τα γεννητικά της όργανα, έχει σκανδαλίσει το κοινό στην Πινακοθήκη Ουφίτσι της Ιταλίας από το 1736.

Οι ωμές αναπαραστάσεις της queer λαγνείας και σεξουαλικότητας συχνά αντιμετωπίζονται με φανερή εχθρότητα, ακόμη και με διαμαρτυρίες, όπως η «δίκη για προσβολή δημοσίας αιδούς» που ακολούθησε το 1990 μια έκθεση του Robert Mapplethorpe με φωτογραφίες BDSM που εκτέθηκαν στο Μουσείο Τέχνης του Σινσινάτι. Το 2007, αρκετές φωτογραφίες μεγάλου μεγέθους του Andres Serrano που απεικόνιζαν σαφείς σεξουαλικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένης της πεολειχίας, καταστράφηκαν στην γκαλερί Kulturen στο Lund της Σουηδίας. Η επίθεση οργανώθηκε από το Εθνικιστικό Σοσιαλιστικό Μέτωπο, το μεγαλύτερο νεοναζιστικό πολιτικό κόμμα της Σουηδίας, με τους βάνδαλους να φωνάζουν «Δεν γουστάρουμε αυτές τις μαλακίες!» καθώς κατέστρεφαν το έργο του Serrano. Η λογοκρισία προέρχεται μερικές φορές από τον ίδιο τον κόσμο της τέχνης: Το 2018, τα έργα του πρωτοπόρου της ποπ αρτ, Άντι Γουόρχολ, τα οποία απεικόνιζαν ανδρικά γενετικά όργανα, βρέθηκαν τελείως «τυχαία» στους ακριανούς τοίχους του Μουσείου Whitney στη Νέα Υόρκη, ώστε οι ξεναγοί να μπορούν να τα προσπεράσουν ίσως και να τα αγνοήσουν.

«Πολύ συχνά οι queer καλλιτέχνες υποτιμούν τους εαυτούς τους υπό το φόβο των αντιδράσεων»

Ωδές στις γενιές των ανδρών που δεν είχαν ποτέ αυτή την ευκαιρία

«Πολύ συχνά οι queer καλλιτέχνες υποτιμούν τους εαυτούς τους υπό το φόβο των αντιδράσεων, είτε επειδή η τέχνη τους καταστρέφεται δημοσίως είτε επειδή έχουν λιγότερο εξέχουσα θέση εξαιτίας των προκαταλήψεων των υπολοίπων. Αυτό είναι κάτι που έχω αντιμετωπίσει σε όλη μου την καριέρα(..) Στο μεταπτυχιακό, προσπάθησα να κάνω το έργο μου λιγότερο σεξουαλικό, αφαιρώντας τα πέη και τις γυμνές μορφές, επειδή οι συνάδελφοι μου με ρωτούσαν αν όλες αυτές οι σκηνές ερωτικών συνευρέσεων ήταν πραγματικά απαραίτητες». «Δεν είναι ήδη αρκετά γκέι;», με ρωτούσαν για τους πίνακες μου».

»Προσπάθησα να «υποταχθώ» κάνοντας αυτό που ήθελαν οι άλλοι να κάνω, αλλά η έλλειψη πορνό στην τέχνη μου δεν έκανε τους πίνακές μου καλύτερους ή πιο ενδιαφέροντες. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργώ έργα με τα οποία δεν ήμουν τόσο ευχαριστημένος, που δεν αντιπροσώπευαν αυτό που ελπίζω να εκφράζω ως γκέι άνδρας που αγαπάει βαθιά την κοινότητα του. Ενώ οι πίνακές μου αφορούν το σεξ, αφορούν επίσης τη χαρά και την κοινωνία, την εξεύρεση χώρων όπου μπορούμε να είμαστε, αυτοί ακριβώς που είμαστε. Είναι ωδές στις γενιές των ανδρών που δεν είχαν ποτέ αυτή την ευκαιρία, είτε λόγω της κοινωνικής προκατάληψης είτε λόγω της πανδημίας του AIDS που τους στοίχισε τη ζωή», εξιστορεί ο Rogers.

*Με πληροφορίες από: advocate | Κεντρική φωτογραφία θέματος: © Michael Leonard, Joy of Gay Sex, 1977 — Henry Miller Fine Art